26.02.1943
Neðri deild: 67. fundur, 61. löggjafarþing.
Sjá dálk 443 í C-deild Alþingistíðinda. (3296)
143. mál, meðalalýsi
Frsm. (Finnur Jónsson):
Sjútvn. hafði verið sent frá atvmrn. frv. til l. um rannsóknargjald á lýsi, með tilmælum um, að n. tæki þetta frv. til flutnings. Í þessu frv. er gert ráð fyrir, að á allt þorskalýsi og ufsalýsi skyldi greiða rannsóknargjald, sem næmi 1/2 eyri á hvert kg og auk þess dýrtíðaruppbót eins og hún væri á hverjum tíma. Þetta átti svo að renna til rannsóknarstofu háskólans og vera varið til fjörefnarannsókna, og átti að innheimta það sem útflutningsgjald. Nú er fyrir útflutningsgjald af lýsi til fiskimálan., útflutningsgjald til fiskveiðasjóðs, útflutningsgjald til viðskiptan. og útflutningsgjald til útflutningsn., þannig að viðkomandi lögreglustjóri þarf að innheimta útflutningsgjaldið í fernu lagi, og ef lögleitt hefði verið eitt í viðbót, hefðu það verið 6 tegundir af útflutningsgjaldi, sem þurft hefði að innheimta. Sjútvn. taldi þetta óheppilega aðferð og mjög til tafar fyrir tollafgreiðslu og vildi ekki fara þessa leið. N. skrifaði þá ríkisstj. og gerði fyrirspurn um, hvort ekki væri hægt að fyrirskipa þessar fjörefnarannsóknir eftir lýsismatsl. eins og þau eru nú, en fékk þau svör aftur frá stj., að til þess væri ekki heimild og rétt mundi vera að fá lagaheimild til þess að geta fyrirskipað fjörefnarannsóknir. N. tók því það ráð að flytja það frv. um breyt. á l. nr. 42 19. júní 1933, um vinnslu, verkun og mat meðalalýsis, sem hér liggur fyrir, og taldi rétt, að ákvæði um þetta yrðu sett inn í lýsismatsl., heldur en að setja sérstaka löggjöf um útflutningsgjald til fjörefnarannsókna.
Till. þessi var upphaflega undirbúin af rannsóknaráði ríkisins, og benti ráðið á það, að útlit væri fyrir, að mikil samkeppni mundi verða á lýsismarkaðinum að stríðinu loknu, bæði við þær þjóðir, sem framleiða þorskalýsi, og eins vegna ýmiss konar fjörefna, sem uppfundin eru í stríðinu og gætu komið í stað lýsis. Það væri þess vegna mikil þörf á því að koma upp við háskólann fjörefnarannsóknum, þannig að hægt sé að mæla D-fjörefni í lýsi, sem ekki er gert á annan hátt en með dýrarannsóknum. Þessar rannsóknir eru talsvert kostnaðarsamar, en hins vegar getur verið að þeim mikið gagn fyrir þá, sem eiga lýsið, þannig að rétt er, að þeir beri sjálfir kostnaðinn af þessum rannsóknum. Ýmsar stofnanir, sem hafa með útflutning lýsis að gera, eins og Lýsissamlag Vestmannaeyja og Lýsissamlag botnvörpuskipaeigenda og fleiri, hafa mælt með því, að þessar fjörefnarannsóknir yrðu teknar upp. Hitt kemur mönnum aftur ekki saman um, hvort ástæða sé til að leggja á sérstakt útflutningsgjald í þessu skyni, og virðist hægt að ná þessum tilgangi með því að fara þessa leið, sem sjútvn. leggur til að farin verði.
Ég skal benda á það, að eftir að gengið hafði verið frá frv., benti einn nm. á, að það gæti verið ástæða til að takmarka meira en gert er í frv., hvaða gjald megi taka fyrir þessar rannsóknir, og geri ég ráð fyrir, að hann annaðhvort konlist að samkomulagi við aðra nm. um þetta eða flytji sérstaka brtt. til þess að koma í veg fyrir, að lagður verði of þungur skattur á þetta, því að um leið og bent er á, að það verði hörð samkeppni við aðrar þjóðir um lýsisframleiðsluna, er sjálfsagt að koma í veg fyrir, að sú samkeppni sé torvelduð með því að taka mikið gjald fyrir þessar rannsóknir.
Ég skal svo ekki tala meira um þetta, en óska eftir, að frv. verði að lokinni þessari umr. vísað til. 2. umr.