15.03.1943
Efri deild: 73. fundur, 61. löggjafarþing.
Sjá dálk 479 í B-deild Alþingistíðinda. (667)
110. mál, ráðstafanir og tekjuöflun vegna dýrtíða og erfiðleika atvinnuveganna
Gísli Jónsson:
Ég vil í sambandi við þetta mál leyfa mér að beina þeirri fyrirspurn til flm. og formanns n., sem báðir eru viðstaddir, hvort nokkuð hafi verið rætt í n. í sambandi við l. í heild sinni og hverju gegni um útflutningsgjald af íslenzkum fiski. Í 5. gr. 1. er heimild fyrir ríkisstj. að leggja 10% gjald á fob-verð fisks, sem nú er ákaflega mikið deilt um, hvernig skuli reikna og ég ætla ekki að blanda hér inn í. Þetta var sett á þeim tíma, sem hagur útgerðarinnar stóð allur með miklu meiri blóma en nú er. Ákvæðið kom ekki til framkvæmda fyrr en í ágúst s.l. og varð þá þess valdandi, að allir þeir, sem keyptu fisk á Íslandi til þess að flytja út, urðu að hætta svo að segja undantekningarlaust öllum flutningi, þar til þetta gjald var aftur afnumið fyrir þau skip, sem keyptu aflann og fluttu út. Þessu gjaldi hefur nú verið haldið fyrir þá, sem selja afurðir þessar; og hefur þessu verið haldið þannig fram nú, að nú búa þegnarnir í landinu í raun og veru við tvenns konar 1. Það er eitt útflutningsgjald látið gilda fyrir þá þegna þjóðfélagsins, sem veiða sjálfir þann fisk, sem þeir selja til útlanda, og annað fyrir hina, sem kaupa fisk hér við land af öðrum til þess svo að flytja hann til útlanda og selja hann þar. Ég tel þetta mjög óheppilega leið yfirleitt og að þetta geti ekki staðið til langframa. Þar að auki hefur það komið í ljós, að allur hagur útgerðarinnar, síðan þetta var látið ganga í gildi, hefur breytzt svo mjög. Siðan farið var að sigla á austurströnd Bretlands, hafa ferðirnar orðið kostnaðarsamari, og auk þess hefur kaupverð á fiski hækkað svo stórkostlega síðan í júlí s.l., að það er ekki sambærilegt nú, hvað tekjurnar eru af þessari atvinnugrein eða eins og var, þegar l. voru sett hér á Alþ. síðast um útflutningsgjald af þessari vöru. Þegar þetta útflutningsgjald er orðið svo þung byrði fyrir þessi skip, sem sigla með afla sinn, og þegar kostnaðurinn er orðinn á annað hundrað þús. kr. í ferð á eitt skip, þá sjá allir, að það verður að gera einhverjar ráðstafanir til þess að laga það eitthvað, ef þessi atvinnuvegur á ekki einnig að stöðvast nú, eins og útflutningurinn var að gera í ágúst með þeim skipum, sem keyptu íslenzkan afla. Ef n. hefur ekkert athugað þessi mál, vildi ég mælast til þess, að háttv. formaður n. og frsm. vildu nú fá frestað þessari umr. til þess að athuga þetta á ný og leggja til, að gerðar verði breyt. á 5 gr. 1., fyrst og fremst á þá lund, að þegnarnir byggju allir við sömu l., og hins vegar þannig, að tryggt sé, að fyrir þessi ákvæði verði ekki þessi atvinnugrein landsmanna að stöðvast í náinni framtið. Ef þetta skyldi samt sem áður ekki ná samþykki hv. n., þá vildi ég spyrja hæstv. fjmrh. um það, hvort hann þá teldi sig hafa heimild til þess að gera á þessu breyt. upp á sitt eindæmi. Því að vitanlega er hér aðeins um að ræða heimildarl., sem mér skilst, að stjórnin geti á hverjum tíma ákveðið, að hve miklu leyti hún framkvæmir, og geti gert breyt. á þeim framkvæmdum, þegar henni sýnist. Ég vil þannig spyrja hæstv. ríkisstj., hvort hún teldi sér heimilt að gera á þessu breyt., þrátt fyrir það að Alþ. teldi ekki rétt að gera þessa breyt. undir þessari lagasetningu.