09.04.1943
Neðri deild: 94. fundur, 61. löggjafarþing.
Sjá dálk 707 í B-deild Alþingistíðinda. (926)
140. mál, dýrtíðarráðstafanir
Sveinbjörn Högnason:
Herra forseti. — Þó að hv. 4. þm. Reykv. sé ekki við, þá ætla ég að svara því, sem hann sagði, fáum orðum. Hann vildi halda fram, að fulltrúar bænda hér óskuðu hjálpar löggjafarvaldsins til að lækka vísitöluna, gegn því að bændur afsöluðu sér að nokkru leyti að ákveða verð landbúnaðarafurða. Hann vildi halda, að bændur heyrðu undir allt annan flokk en verkamenn, sem ekki hefðu fengið neina löggjöf. Ég held hann renni hér blint í sjóinn. Hér er ástatt nákvæmlega á sama hátt í löggjöf báðum til handa. Hann hefur sízt aðstöðu til að koma fram og sverta skipulagningu afurðasölunnar. Það var heimtað frá neytendum, að ákveðið yrði verð afurðanna. Þá var líka fyrir verkamenn sett löggjöf, — stór lagabálkur, hin svonefnda „vinnulöggjöf.“ Afurðasöluskipulagningin á að vera hliðstæð henni. Hvenær dettur hv. þm. í hug að bændur hafi sjálfir óskað þess, að aðrir aðilar hlutuðust til um verðlagið? Vitanlega hefðu þeir viljað vera sjálfráðir. Það var aðstoð við bændurna, að þeir fengu verðlagslöggjöf, en þeir gátu ekki fengið hana nema með því að vera ekki að öllu leyti ráðandi um verðið. Þeir gengu að því af því að þá var hörmulegt ástand hjá landbúnaðinum. En það var ekki nema sjálfsagt að veita þeim hlutdeild í að ákveða verðið. Ég veit ekki betur en aðrir flokkar, sem skipulagt hafa sölu sinnar vinnu, hafi viljað hafa hönd í bagga um að ákveða verð vinnunnar. Nú vill hann taka þennan rétt af bændum. Þetta er sá maður, sem talað hefur hæst um það, að hann vildi ekkert nema réttlæti.
Þetta er svo augljóst mál, að ef önnur stéttin væri sjálfráð að því að ákveða vinnuverð sitt, en hin hefði bæði löggjafarvaldið og fl. til að beygja sig fyrir, þá þyrfti hún miklu frekar á því að halda að vera ekki þvinguð, þegar verið er að færa verðið niður. Því er það, að löggjafarvaldið hefur veitt báðum nákvæmlega sömu aðstöðu. Það eru því bara rökfalsanir, þegar hv. þm. er að halda því fram, að bændur hafi óskað þess, að löggjafarvaldið vildi ráða afurðaverði þeirra. Bændur eru reiðubúnir að taka allar verðlagsnefndir í sínar hendur. (EE: Allar?). Já, allar, ef allar þær n. eru afnumdar, sem nú starfa. Og ég skal fylgja því strax. Bændur hafa aldrei óskað þess, að aðrir en bændur færu með verðlagningu þeirrar framleiðslu. Og það er skoðun mín, að verkamenn mundu ekki kæra sig um, að útgerðarmenn og bændur væru skipaðir í n. til að ákveða þeirra vinnuverð. Enda hafa n. unnið sjálfstæðinu eiða sína.
Hv. 2. landsk. á útgerðarskútunni (Siglufjarðarskútunni í hv. d.) var að tala um, að ég væri annar þeirra, sem hefði haft hönd í bagga um verðlag á mjólkurafurðum. Það er ekki satt, ég hef aldrei átt sæti í þeirri n. Kunnugleiki hans er ekki meiri en þetta. Verðlagsn. hefur alltaf starfað út af fyrir sig. Skipulagsmál og afurðasölumál geta staðið alveg að fullu sér.
Ég veit ekki hvort ég á að svara hv. 2. landsk. Hann virðist með því markinu brenndur að geta ekki hugsað um stjórnmál nema sem „útgerð“ eða „ spekúlasjón“, enda er hann frá þeim stað, þar sem fyrst og fremst er hugsað um þetta tvennt. Það virðist sem þeim, sem þaðan koma, sé runnið það svo í blóð, að þeir geta ekki hugsað um neitt nema út frá því sjónarmiði. Einu sinni var svo langt gengið, að þeir með „útgerð“ sinni og „spekúlasjón“ voru nærri því búnir að setja bæði sjálfa sig og landið á höfuðið. Og ef hún á að færast í aukana, þá gæti það orðið eins og þegar síldar-„spekúlasjónin“ stóð sem hæst, ef þessi útgerðar-og-spekúlasjónarhugsunarháttur verður um of ríkur á Alþ. áður en lýkur.
Það, sem hv. þm. sagði um verð á afurðum bænda, sýnir mjög vel, að hann sér aðeins þá hliðina, sem að verkamönnum snýr. Ég vil spyrja: mega bændur hækka verðlagið hjá sér? Það er ekkert í l. sem bannar verkamönnum að hækka vinnu sína í verði. Um það, sem hann sagði um Framsfl., að hann væri bara fulltrúi stórbænda, verð ég að segja, að ég held, að hér séu ekki glögg merki á milli stórbænda og smábænda. Þeir búa allir við sömu skilyrði eða álíka, hagur þeirra er háður ýmsum óviðráðanlegum öflum, hvort sem þeir eru ríkir eða fátækir. Þar kemur fleira til greina en ráðdeild og sparnaður og veltur á ýmsu. Ég held, að þessi flokkun hans sé álíka eins og ef hann ætlaði að fara að skipta verkamönnum í stórverkamenn og smáverkamenn, því að vitanlega eru innan verkamannastéttarinnar vel settir menn og betur en sumir bændur. Mér dettur ekki í hug að þeir ætli að fara að flokka sig innan verkamannastéttarinnar eftir því, hver efnahagur þeirra er. En kannske þm. frá útgerðinni á Siglufirði liti á sig sem fulltrúa fyrir smáverkamenn, en jafnaðarmenn sem fulltrúa fyrir stórverkamenn. Ég held nú samt, að sama löggjöf verði að gilda fyrir þá, sem sömu atvinnu stunda og sömu lífsskilyrðum eru háðir. Ég held, að hvort þeir verða smáir eða stórir, fari að einhverju leyti eftir því, hvernig þeir fara með efni sín, og að það verði erfitt að greina á milli þeirra. Skal ég svo ekki hafa þessi orð fleiri.