17.09.1943
Efri deild: 20. fundur, 62. löggjafarþing.
Sjá dálk 478 í D-deild Alþingistíðinda. (3794)
40. mál, eignakaup af setuliðinu hér
Fyrirspyrjandi (Haraldur Guðmundsson):
Herra forseti. Ég leyfi mér hér með að bera fram fyrirspurn, eins og greinir á þskj. 50, til hæstv. utanrh.
Allir vonum vér, að styrjöldinni ljúki heldur fyrr en síðar og að setuliðið hverfi héðan á brott. Nú er það kunnugt mál, að setuliðið á hér margs háttar eignir, en hins vegar er ekki hægt að segja um, hvað það gerir við þær, þegar styrjöldinni lýkur og það flyzt burtu héðan. Sennilega fer það mjög eftir því, hvernig ástatt verður með styrjöldina, þegar setuliðið fer héðan, hvort ástæða verður til að flytja það til annarra vígstöðva eða hvort það verður um það leyti, þegar vopnaviðskiptum hættir. Ég álít málið vera það mikils virði, að það sé rétt þess vert að kynna sér það og athuga, hvort ekki sé ástæða til frekari ráðstafana nú þegar.
Ég vil minnast á það, að fyrir forgöngu landlæknis fengust tveir bílar að láni hjá setuliðinu, svo kallaðir „jeep“-bílar. Menn, sem til þeirra þekkja, segja, að þeir séu mjög vel til fallnir á okkar vondu vegum. Það er því mjög líklegt, að þessir bílar séu okkur hið mesta þarfaþing. Mér er einnig kunnugt um, að margir menn úti á landi hafa mikinn hug á að eignast slíkan bíl, ef hægt væri að fá þá með viðunandi verði. Einnig hefur setuliðið hér nokkrar bílategundir, sem fara bæði yfir land og vötn, svo kallaða láðs- og lagarbíla.
Það er og öllum kunnugt, að setuliðið hefur hér á landi margs konar vinnuvélar, svo sem jarðýtur, krana, mokstrarvélar o. fl. slík tæki, sem mættu okkur að gagni koma. Loks fullkomin verkstæði til viðgerðar á vélum og skipum. Hér mun vera flotkví til viðgerðar á smáskipum og væri mjög mikilsverð eign fyrir okkur Íslendinga. Telja mætti ramagnsverkstæði o. fl.
Þá eru þvottahús alls konar, frystihús og þess háttar. Sjúkrahús eru á mörgum stöðum, búin öllum nýtízku tækjum. Þá eru braggarnir, sem ekki má láta ógetið. Allmikið af ýmiss konar efnivöru, svo sem timbri, járni og sementi o. fl., gæti orðið okkur til mikils gagns.
Nú eru öll viðskipti við setuliðið bönnuð. Og þó að því banni yrði af létt, áður en setuliðið færi brott héðan, yrðu það tiltölulega fáir menn, sem ættu kost á því að ná sambandi við setuliðsstjórnina, og þeir mundu sennilega ná með litlu verði þeim eignum, sem auðvelt yrði að selja með miklum hagnaði.
Svo framarlega sem setuliðið verður ekki flutt með öllu á brott, má gera sér vonir um, að það skilji eftir mikil verðmæti, sem fengjust með hagfelldum kjörum.
Af því hef ég leyft mér að bera fram fyrirspurn til ríkisstj. um það, hvort hún sæi sér ekki fært að veita svör um það, hvort hún hefði eigi gert eitthvað til þess að tryggja, að almenningur og innlendar stofnanir eigi þess kost að kaupa verkfæri, vélar og ýmsar efnivörur, sem eru eign setuliðsins, en verður eigi flutt héðan, er setuliðið hverfur á brott.