09.03.1944
Efri deild: 25. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 195 í B-deild Alþingistíðinda. (300)
27. mál, skipun læknishéraða
Jónas Jónsson:
Herra forseti. — Ég vildi bæta við fáeinum orðum út af því, sem sagt var hér í gær. — Þessi hv. d. samþ. þá ofurlítinn viðauka á læknishéruðunum, og hafa nú komið fram fleiri till. úr sömu átt. Sumar hygg ég megi bíða betri tíma. Sumar er sanngjarnt að taka til greina nú. Hv. þm. Barð. sagði, að það legði auknar byrðar á sveitirnar að fjölga læknum. Ég held það sé hvergi gert nema eftir ósk þeirra, sem hlut eiga að máli, og fá færri en vilja. Þó að ég telji vafaatriði, hvað læknishéruð mega vera mannmörg eða stór, þá er því ekki að neita, að þróunin í síðari tíð er öll í þá áttina að fjölga læknum á Akureyri og í Reykjavík, og verður vart sagt, að öðrum sé of vel séð fyrir læknum. Með fjölgun læknishéraða verður þjóðfélagið að viðurkenna skyldu sína til að sjá íbúum þeirra fyrir læknishjálp. Hér í Reykjavík eru 70–80 læknar einungis af þeirri ástæðu, að þeir vilja vera hér. Því verður ekki neitað, að hinn hluti fólksins þarf tiltölulega fleiri lækna eftir mannfjölda.
En það er ekki nóg að búa til læknishéruð. Það þarf líka að búa til lækna, og það hefur Alþ. ekki gert. Og það er það, sem stendur upp á Alþ.: að búa til lækna, — og með því á ég við að tryggja, að læknum sé fjölgað á eðlilegan hátt. Afstaða mín til þessara mála, til þessara brtt., mótast af því, að ég tel, að vekja þurfi heilbr.- og félmn. til meðvitundar um, að það verður að taka betur á málunum.
Af hálfu landlæknis hefur furðulítið verið aðhafzt. Hann leyfir sér að spauga með þessi mál og leggur til, að þingið innlimi einn fjörðinn í hérað, sem kemur ekki til mála að bæta honum við, og viðurkennir svo, að hann geri það ekki í alvöru.
Ef of mikið er hér af því góða, þá er það af því, að forystuna vantar. Ég er ekki að áfella ráðið, en landlæknir hefur ekki notað sína góðu greind til þess að koma heilbrigðismálunum í heppilegt form. Hér eru of mikil læknisefni. Hér eru of margir læknar, auk þess sem íslenzkir læknar eru tugum saman erlendis, og fyrir vanmátt landlæknis er ekkert gert til að nytja þekkingu þeirra, heldur leyft að dragnast niður. Hér er alltaf fjölgað læknum til að lifa á sjúkrasamlaginu. Við getum verið róleg, þótt þeim fjölgi. Allir læknar, sem hér bætast við, koma á bæinn í gegnum sjúkrasamlagið. Við þurfum ekkert að vera feimnir við það, þó að við viljum, að aðrir fái lækna. Það þarf allt annað að koma frá heilbrigðisn. en að búa til læknishéruð. Hún á að beita sér fyrir því, sem er skylda hennar, að setja l. um, hvað lengi læknisefni eigi að vera í háskólanum. Það er sú deildin, sem hefur lengst námið, e.t.v. í von um að fækka læknisefnum.
Mér er kunnugt um einn lækni, Ingólf Gíslason. Þegar hann var í læknaskólanum, þá var námið aðeins þrjú ár. En fyrir 40 árum, þegar hann var í Þingeyjarsýslu. var það einn vetur, að bóndi í Bárðardal fékk mein í fótinn. Ingólfur ók 40 km og tók af honum fótinn, allan sundurgrafinn. Og svo var snjórinn mikill, að tíu hestar voru látnir ganga lausir á undan sleðanum til að ryðja veginn. Þessi læknir var einhvers virði, og hafði hann þó ekki nema hálfa skólagöngu á við það, sem nú er krafizt. Nú er þessi sami maður sá eini, sem hleypur í skörðin, ef lækna vantar einhvers staðar. Það þarf svona lækna, sem hafa ekki bara lærdóm, heldur karlmannsþrek og myndarskap. — En það að hafa læknisnámstímann sem lengstan til þess að vita, hvort einhverjir heltist ekki úr lestinni, það er ekki til þess að bæta ástandið frá því, sem nú er.
Afstaða mín til þessa frv. er mótmæli gegn svefni landlæknis, sem hann hefur verið staðinn að fyrr og heilbr.- og félmn. tók þátt í hér í vetur.