22.01.1945
Efri deild: 108. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 1271 í B-deild Alþingistíðinda. (3149)
225. mál, prófessorsembætti dr. Sigurðar Nordals
Bjarni Benediktsson:
Herra forseti. Það kann að vera komið fram í gögnum málsins, en ég vildi þó spyrja, hvort mál þetta er komið frá Háskólanum, annaðhvort sem ósk frá honum eða sent honum til umsagnar. Ég sé ekki, að það komi fram í Nd.-plöggunum, og vildi fá upplýsingar um það.
Ég vil taka það skýrt fram, að ef Háskólinn hefur lagt til, að þetta form væri haft, mun ég ekki beita mér á móti því, að þessi háttur verði á hafður. En ég vil þó láta uppi, að hér sé um varhugaverða braut að ræða.
Það mun aðeins hafa átt sér stað tvisvar, að mönnum hafi verið veitt svipuð undanþága, þ.e. þeim Bjarna Sæmundssyni og Þorvaldi Thoroddsen. Að því er Bjarna snertir hefur þessi undanþága verið í því fólgin, að hann hefur fengið lausn frá embætti með fullum launum, sínum gömlu embættislaunum. Ég geri ráð fyrir, að svipað hafi gilt um Þorvald Thoroddsen.
Ég mundi manna fyrstur greiða atkv. með því, að Sigurður Nordal fengi á sama hátt lausn frá störfum, þó að hann sé ekki nema 58 ára gamall, og héldi fullum embættislaunum út sitt æviskeið. Ég efast ekki um, að hann mundi með ritstörfum margfaldlega vinna fyrir því fé, sem honum þannig yrði veitt, þótt það sé mikill missir, að slíkur maður hætti kennslu, sem hefur verið allra manna fremstur kennari í sinni grein, a.m.k. síðan Björn Ólsen dó. Og það er vissulega mikil vinna að rita upp allan þann fróðleik, sem slíkur maður hefur aflað sér í löngu starfi varðandi sína fræðigrein.
En ég tel það a.m.k. varhugavert, ef menn eiga að hverfa frá skylduhliðinni í starfi sínu, en halda réttindum að öðru leyti.
Við skulum ekki láta okkur detta í hug, þó að Sigurður Nordal sé að vissu leyti einstakur maður, að þetta skapi ekki fordæmi. Það er gefinn hlutur, að eftir 10–20 ár mun enginn háskólakennari vilja láta af embætti nema með svipuðum hætti. Og þá er það, hvort hæstv. Alþ. vill fara að velja einstaka menn úr.
En það, sem mér finnst mestu máli skipta, er það, hvort Háskólinn gæti haldið áfram sínu eðlilega starfi, ef svo margir menn hyrfu frá honum, en gætu þó komið inn og haft afskipti af háskólamálefnum, þegar þeim sjálfum sýndist. Þetta getur haft úrslitaþýðingu varðandi ýmis mikilvæg málefni, t.d. fjármál, og er ekki eðlilegt, að slíkir menn hafi þar sömu völd og þeir menn, sem eru þar starfandi enn þá.
Það þykir máske óviðeigandi að tala um þetta hér. Ég er með því, að Nordal fái það fé, sem beðið er um. En við megum ekki láta mat okkar á fagmanni verða til þess að rugla allri embættaskipun manna.
Ég hef í rauninni ekkert meira um þetta að segja á þessu stigi málsins. Ég vona, að orð mín verði ekki misskilin á þann veg, að ég vilji leggja stein í götu Sigurðar Nordals, heldur vildi ég aðeins fá upplýsingar um það, hvort Háskólinn hefur mælt með þessu, því að það kemur þá harðast niður á honum sjálfum, ef hann vill stuðla að því, að þetta fordæmi verði skapað.