10.03.1944
Sameinað þing: 29. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 200 í D-deild Alþingistíðinda. (4312)
67. mál, norræn samvinna
Áki Jakobsson:
Herra forseti. — Ég vil byrja mál mitt á að lýsa ánægju minni yfir því, að þessi þáltill. skyldi koma fram nú, þegar við tökum endanlega ákvörðun um fullveldi Íslands. Ég álít, að með þessu séum við að lýsa yfir því, að við viljum vera gersamlega fullgildur aðili sem fullkomlega sjálfstæð þjóð í samstarfi okkar við Norðurlönd og aðrar nágrannaþjóðir. Við lýsum yfir því, að við getum ekki á nokkurn minnsta hátt sýnt þessum þjóðum samúð með því að slá af þeim kröfum, sem íslenzka þjóðin hefur sameinazt um í frelsisbaráttu sinni á síðustu öldum.
Hv. frsm. skilnaðarn.: hefur fært almenn rök fyrir þessari till., en ég vil gera nokkra grein fyrir brtt., sem ég flyt á þskj. 162. Brtt. mín er á þá leið, að aftan við fyrri lið tillgr. á þskj. 197, sem hljóðar þannig: „að senda hinum Norðurlandaþjóðunum bróðurkveðjur og óska þeim farsældar og sigurs í frelsisbaráttu þeirra“, komi: „og Norðmönnum og Dönum sigurs í frelsisbaráttu þeirra og“.
Ég álít, að ástandið sé þannig meðal hinna Norðurlandaþjóðanna, að við komumst ekki hjá því að votta sérstaklega samúð okkar Dönum og Norðmönnum á þann hátt, að við óskum þeim sigurs. Við erum þess ekki megnugir að gera nokkurn skapaðan hlut fyrir þessar þjóðir. Þó að við höfum safnað fé og stutt þær að öðru leyti, er það svo lítið, að það má heita sama og ekkert. En það er þó rétt fyrir okkur að lýsa ákveðið yfir samúð með þeim, og það er áreiðanlega andlegur styrkur fyrir Dani og Norðmenn, að við óskum þeim eindregið sigurs. Ég álít, að það sé sóma þjóðarinnar nauðsynlegt, að ekki verði gengið fram hjá því að taka fram nöfn þeirra þjóða, sem standa jafnframarlega í baráttunni gegn Hitler og okkur daglega berast fréttir um. — Ég veit ekki, hvað fyrir tillögumönnum hefur vakað, en þó býst ég við, að það hafi vakað hið sama fyrir þeim öllum og mér, þótt þeir vilji ekki lýsa því yfir skýrt og skorinort.
Ég hef heyrt það koma fram, að það gæti verið hlutleysisbrot að lýsa samúð með Dönum og Norðmönnum. Ég álít, að íslenzka þjóðin eigi ekki að hika við að fremja slíkt hlutleysisbrot. Við vitum það vel, þótt ekki hafi skollið yfir okkur þær hörmungar, sem dunið hafa á þessum þjóðum, að við áttum ekki minna í húfi. Og við eigum líka að hafa þor til þess að sýna, að hverjum samúð okkar beinist fyrst og fremst. Ég veit, að það er í samræmi við vilja allrar þjóðarinnar, að slík yfirlýsing sé skýr og ákveðin. Fyrir því flyt ég þessa brtt. út af brtt. á þskj. 197. Er hin síðarnefnda brtt. alveg samhljóða minni að öðru leyti en því, að nöfn Norðmanna og Dana eru felld niður.
Mér er nú spurn, fyrst þessi nöfn eru felld niður: Telja nm., að Svíar og Finnar standi í frelsisbaráttu? Vilja þeir, að Alþ. lýsi yfir því, að Finnar og Svíar standi í sömu frelsisbaráttu og Danir og Norðmenn? Ég tel óhjákvæmilegt, að tillögumenn svari þessari spurningu. Ég vil í þessu sambandi benda á, að þetta getur ómögulega farið saman. Verulegur hluti Noregs er kúgaður af Þjóðverjum, af því að Finnar eru í stríðinu. Það er vitað mál, að Noregur mundi losna, ef Finnar færu úr stríðinu. Finnar hafa gert Þjóðverjum kleift að nota landið eftir vild til hernaðarþarfa. Af þessu ætti að vera augljóst, að raunverulega eru Finnar í stríði við Norðmenn. Ég álasa ekki finnsku þjóðinni. Ég veit, að mikill hluti hennar er óánægður með hlutskipti sitt, og ég veit, að það eru aðeins fáir menn, sem hafa dregið hana út í það öngþveiti, sem hún er nú komin í. Þó hefur finnska þjóðin ekki viljað hagnýta sér þann möguleika, sem hún hefur til þess að komast úr þessari styrjöld. Það væri mjög illa af stað farið, ef við ætlum að velja þetta augnablik, þegar við lýsum yfir, að þjóðin verði sjálfstæð, til þess að skyrpa framan í Norðmenn í frelsisbaráttu þeirra og líkja henni við þá baráttu, sem Finnar standa í. Að tala um að Finnar séu í frelsisbaráttu er mjög langsótt. Raunar mætti e. t. v. segja, að Svíar ættu í frelsisbaráttu vegna hins mikla vígbúnaðar, en það væri þó ótæk lítilsvirðing, ef við færum að gera svo lítið úr þeim miklu fórnum, sem norska þjóðin hefur orðið að færa, að bera þetta saman.
Með því að brtt. á þskj. 197 mun verða borin upp á undan brtt. minni, hef ég ákveðið að gefa hv. þm. kost á því með atkv. að sýna vilja sinn í þessum efnum. Ég flyt því brtt. við þessa brtt. á þskj. 197. Hún er á þá leið, að á eftir orðunum: „óski þeim farsældar“ komi: og Norðmönnum og Dönum sigurs í frelsisbaráttu þeirra.