21.11.1944
Neðri deild: 78. fundur, 63. löggjafarþing.
Sjá dálk 320 í B-deild Alþingistíðinda. (54)
183. mál, nýbyggingarráð
Frsm. minni hl. ( Skúli Guðmundsson):
Mér finnst ástæða til að segja fáein orð út af síðari ræðu hv. frsm, meiri hl.
Hann segir, að ágreiningur sé aðeins um minni háttar atriði í þessu máli. Það getur vel verið, að hv. þm. telji það minni háttar atriði varðandi atvinnuvegina, hvernig rekstri þeirra er fyrir komið og hvort þeir eru reknir á heilbrigðum grundvelli, en ég tel, að það sé alls ekki smáatriði.
Hann segir, að ég vilji fela nýbyggingarráði verkefni, sem séu alls ekki skyld þeim, sem um ræðir í frv. Á þetta get ég ekki fallizt. Við val á nýjum framleiðslutækjum, sem nýbyggingarráð á að gera till. um, verður alls ekki fram hjá því gengið að athuga um leið möguleika á að reka þessi tæki arðvænlega. Þjóðin lifir ekki á því í framtíðinni, þótt svo og svo mörg góð skip verði keypt og fleira af gagnlegum hlutum, ef ekki er hægt að reka þessi tæki á heilbrigðum grundvelli, svo að þjóðin geti haft lífsuppeldi af. Þetta er svo nátengt hvort öðru, að það verður ekki að skaðlausu slitið í sundur.
Hv. þm. segir, að það sé eðlilegt, að stj. skipi þetta ráð eins og gert sé ráð fyrir í frv., þar sem þetta sé nokkurs konar framkvæmdarráð til að annast framkvæmd á vissum hlutum, sem stjórnarflokkarnir hafi samið um. Þetta finnst mér nokkuð stangast á við fyrri ummæli hans, þar sem hann réttilega benti á, að þetta, ráð hefði engin fjárráð til framkvæmda. Þetta er því ekki fyrst og fremst framkvæmdanefnd, heldur rannsóknanefnd og ráðgefandi nefnd, en ekki ætluð til framkvæmda. Annars þarf ég ekki að taka upp neinar deilur við hv. þm. um það atriði, því að eins og ég áður sagði, þá hef ég ekki lagt til, að sú breyt. verði gerð, að þingið kjósi þessa n., þó að ég teldi það að ýmsu leyti eðlilegt, þar sem það er venjulegt um slíkar n.
Þá talaði hann allmikið um það, að ég vildi setja inn í frv., að ekki megi kaupa tæki innan lands nema þau fáist fyrir eigi óhagstæðara verð en annars staðar. Þetta er algerð rangfærsla, en ég geri ráð fyrir, að hún sé af misskilningi sprottin, en ekki öðrum ástæðum. Í minni till. er ekki með einu orði að því vikið, að ekki megi kaupa tæki innan lands fyrir hærra verð en annars staðar, en ég vil láta rannsaka og athuga, að hve miklu leyti hægt er að fá slík tæki gerð innan lands fyrir eigi óhagstæðara verð, og það er allt annað. Þetta veit ég, að hann sér, ef hann les brtt. Hann fór um þetta allmörgum orðum og minntist á smjör og aðra góða hluti, en af því að þetta var allt á sama misskilningnum byggt, sé ég ekki ástæðu tii að fara um það fleiri orðum. En ég vil benda á, að í frvgr. er aðeins~ gert ráð fyrir þeim möguleika, að tækin séu flutt inn. Í 2. málsgr. 2. gr. segir svo, með leyfi hæstv. forseta: „Hlutverk þess er að búa til heildaráætlun, fyrst um sinn miðað við næstu fimm ár, um nýsköpun íslenzks þjóðarbúskapar. Skal þar áætlað, hver atvinnutæki, samgöngutæki, byggingar og annað þurfi til sjávar og sveita, til þess að allir Íslendingar geti haft vinnu við sem arðbærastan atvinnurekstur, svo og hvernig bezt verði fyrir komið innflutningi fáanlegra tækja og efnis á næstu árum með það fyrir augum að hagnýta sem bezt vinnuafl þjóðarinnar og auðlindir landsins.“ — Hvað getur verið á móti því, að um leið sé tekið skýrt fram, að einnig skuli athuga möguleika á að fá þessi tæki gerð innan lands? Ég sé ekkert á móti því.
Þá ræddi hv. þm. nokkuð um það, sem ég vík að í 2. brtt. minni um ákvæðisvinnu. Hann segir, að það eigi hér alls ekki heima, en það sé réttara að flytja um þetta sérstakt frv. eða till. Er það þá meining hv. þm. að skipa nýja n. til að athuga þetta atriði? Hvað sagði hæstv. forsrh. um fjölgun og fækkun n., þegar hann lagði málið fyrir? Mér virtist hann leggja áherzlu á, að n. væri frekar fækkað en fjölgað, og í 3. gr. er gert ráð fyrir að fela ráðinu starf þriggja mþn., sem starfað hafa að undanförnu. Hv. þm. V.-Ísf. segir, að það sé verkefni einnar af þessum n. að athuga fyrirkomulag á atvinnurekstrinum. Þetta er rétt, en í frv. er gert ráð fyrir að leggja þá n. niður. Og hvað getur verið á móti því, að tekið sé fram á þann hátt, sem gert er ráð fyrir í minni brtt., að ráðið skuli sérstaklega athuga þetta þýðingarmikla atriði? Í þeirri þál., sem þessi n. starfar eftir, er ekki með einu orði að því vikið, að athuga beri, hvort heppilegt sé, að ákvæðisvinna sé tekin upp í atvinnurekstri, en það er eitt af því, sem ég vil láta nýbyggingarráð athuga.
Hv. þm. ræddi um, að ýmsir menn vildu lækna erfiðleika atvinnuveganna eingöngu með kauplækkun. Ég vil benda á, að hvergi í mínum till. er að því vikið eða neitt slíkt lagt til, og getur hv. þm. því að þessu sinni sparað sér umr. um það. Vitanlega getur þess orðið þörf, áður en langt um líður, en fleira mætti koma þar til athugunar, sem gæti orðið til styrktar atvinnuvegunum. Mér finnst, að allra sízt ætti sá flokkur, sem hv. þm. V.-Ísf. er fulltrúi fyrir hér, að hafa á móti því, að fleiri möguleikar væru athugaðir til að koma atvinnurekstrinum á þann grundvöll, að hann gæfi þjóðinni sem bezta lífsmöguleika.
Hann segir, að sumir haldi því fram, að ekki þýði að hugsa um nýbyggingar, nema fyrir fram sé tryggt, að reksturinn beri sig. Það væri vitanlega gott, ef hægt væri að tryggja það fullkomlega fyrir fram, en því miður hef ég ekki á reiðum höndum úrræði í mínum till., sem tryggi þetta. En ég vil láta athuga sem vandlegast, hvaða leiðir eru til að ná því marki. Og hvers vegna má ekki athuga það í sambandi við framfarir í atvinnurekstrinum? Það er, eins og ég hef áður vikið að, svo nátengt hinu verkefninu, að útvega tækin, að það verður ekki að skaðlausu slitið í sundur. Og hvers vegna má ekki orða það í frv., að reksturinn þurfi að vera á heilbrigðum grundvelli, þannig að hann beri sig? Hvers vegna má ekki orða, að þetta eigi að koma til athugunar? Ég fæ ekki skilið, hvað er á móti því. Eru einhver öfl í stuðningsliði stj., sem ekki mega sjá það atriði orðað, að atvinnuvegirnir eigi að vera reknir á heilbrigðum grundvelli? Ég fæ ekki skilið, hvað er á móti því, að þessar þýðingarmiklu hliðar málsins séu athugaðar.