11.12.1945
Neðri deild: 51. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 1018 í B-deild Alþingistíðinda. (1641)
138. mál, landnám ríkisins
Frsm. (Bjarni Ásgeirsson):
Herra forseti. Frv. þetta er flutt af landbn. Nd., en aðalatriði þess höfðu áður verið samþ. af búnaðarþingi, sem hafði fengið málið til meðferðar að gefnu tilefni frá efri deild Alþingis, sem hafði tekið mál þetta fyrir og vísað því síðan til búnaðarþings til umsagnar. Mþn. búnaðarþings svo og búnaðarþing fjölluðu um málið og gerðu þær breyt., sem hér liggja fyrir, á l. um landnám ríkisins. Landbn. hefur nú yfirfarið þessar breyt. og er nú ásátt um að bera frv. fram.
Aðalbreyt. samkv. þessu frv. eru tvær. Önnur er sú, að í núgildandi l. er gert ráð fyrir 250 þús. kr. greiðslu á ári hverju til framkvæmda um landnám ríkisins, en þó að þessi l. séu orðin nokkurra ára, þá hefur ekki verið neitt lagt af hálfu ríkisins til framkvæmda málsins, og af skiljanlegum ástæðum hafa framkvæmdir verið litlar stríðsárin. Vinnukraftur og athygli þjóðarinnar hefur beinzt að öðru. Þessi hækkun, sem hér er farið fram á, er til þess m. a. að bæta upp það, sem áfátt hefur orðið um afgreiðslu þings og stj. þann tíma, sem l. hafa verið í gildi, og sömuleiðis er okkur ljóst, að þegar um hægist eftir umrót styrjaldarinnar og aftur verður farið að vinna af fullum krafti að venjulegum framkvæmdum í landinu, þá mun verða mikil þörf fjár í þessu efni.
Hin aðalbreyt. er sú að í l. eins og þau eru nú er svo fyrir mælt, að landnám ríkisins geti ekki farið fram á öðru landi en því, sem ríkið á. Við leggjum til í frv., að það megi einnig fara fram á landi, sem bæjarfélög og sveitarfélög eiga. Okkur þykir það sjálfsagður hlutur, að ef bæjar- og sveitarfélög vilja leggja hönd á plóginn, þá styrki ríkið þau ekki síður en þó að það þyrfti að kaupa landið sjálft. Þetta er að vissu leyti hagnaður fyrir ríkið, því að þá þarf það ekki undir öllum kringumstæðum að kaupa það land, sem þessar framkvæmdir eiga að fara fram á, og í öðru lagi álítum við, að það geti verið málefninu styrkur, að bæjar- og sveitarfélög komi sem aðili inn í þessar framkvæmdir líka til viðbótar við það, sem l. greina.
Það er rétt að skýra frá því, að eitt sveitarfélag hér ekki alllangt frá hefur þegar hafizt handa um nýbýlamyndun og nýbýlahverfi. Þar er gert ráð fyrir 7–8 býla hverfi, en allur stuðningur af hálfu ríkisins hefur strandað á því, að ekki er gert ráð fyrir, að framkvæma megi landnám á landi bæjar- og sveitarfélaga.
Þetta eru aðalatriðin í breyt., sem frv. felur í sér, og vænti ég, að d. taki því með skilningi. Ég legg svo til, að málinu verði vísað til 2. umr. Ég tel óþarft að vísa því til n., þar sem það er flutt af n. samhljóða og hefur fengið þar sínar athuganir.