11.03.1946
Efri deild: 81. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 1406 í B-deild Alþingistíðinda. (2453)
144. mál, Austurvegur
Frsm. (Eiríkur Einarsson) :
Mér þykir rétt að taka það fram, sem og vitað er, að það frv., sem hér liggur fyrir, er byggt upp af áliti mþn., sem skipuð var mönnum úr öllum stjórnmálaflokkum landsins, og ég hygg, að það sé erfitt móti því að mæla, að þetta frv. sé bezt undirbúna frv., sem lagt hefur verið fyrir það þing, er nú situr. Ástæðurnar fyrir þessari staðhæfingu minni eru þær, að í mþn., sem undirbjó frv., gætti ekki pólitískra flokkadrátta. Það var ekki hægt að brennimerkja n. með bitlinganöfnum, því að n. var skipuð nær eingöngu fagmönnum. Það var gert með það fyrir augum, að störf n. yrðu sem traustust. Nefndin rannsakaði og útfærði dyggilega það, sem fyrir hana var lagt, og að rannsókn lokinni gerði hún till., sem þetta frv. byggist á, fleira var henni ekki ætlað.
Mér finnst, að hv. þm. hljóti að taka tillit til þess, að niðurstöður og till. mþn. miðast við, að þessum framkvæmdum verði lokið á næstu 6 árum, því að í till. er beinlínis ætlazt til, að til þeirra verði fyrst veitt á fjárl. 1946. N. tekur þessa leið út úr. Þó að hún hins vegar telji þörf á bæði Krýsuvíkurveginum og Þingvallaveginum, þá tímabindur hún þær framkvæmdir ekki. Þetta atriði verður ekki dregið út úr, því að það er greinilegt í nál.
Ég vil taka það fram, að ég hef ekki miklu að svara í sambandi við þær umr., sem hér hafa spunnizt um þetta mál. Þó vil ég skýra nokkuð í sambandi við það sjónarmið, sem kemur fram í brtt. hv. þm. Dal. á þskj. 498. Þessi brtt. snýst um það, hvers vegna sé nauðsyn að taka þessa vegagerð út úr annarri vegagerð á landinu og taka jafnvel til þessara framkvæmda stórkostlegt lán. Ef við rennum huganum til baka, til þess tíma, þegar hlutföllin voru á annan veg milli fólksfjölda hér á Suðurlandi og annarra landshluta, þá skrifuðu og ræddu framsýnir umbótamenn mikið um bættar samgöngur milli Reykjavíkur og Suðurlandsundirlendisins. Það gekk jafnvel svo langt, að út voru gefnir pésar um málið. Þeir menn, er létu sig þetta svo miklu skipta, voru ekki ómerkari en Jón Þorláksson sjálfur. Það var að vísu ekki svona vegur, sem hann vildi leggja, heldur var það járnbraut. En þeir, er þá þóttu konservatívir, vildu leggja veg austur. Helzti foringi í þeirra hópi var Björn Kristjánsson. Björn var vegagerðarmaður og vildi jafnvel ganga svo langt að gera jarðgöng þar, sem fannfergið væri mest á vetrum. Framfarahugur hans hikaði því ekki við að játa mikla nauðsyn á þessu máli.
Frá þessum tíma hefur margt breytzt, en allt á þann veg, að stöðugt er meiri þörf fyrir öruggar og góðar samgöngur milli Reykjavíkur og suðursveitanna. Það eina, sem smækkað hefur, ef nokkuð er, er hugur okkar til þessa þjóðþrifamáls. — Það má geta þess, að í sambandi við járnbrautarmálið var fenginn hingað erlendur járnbrautarfræðingur, Sverrir Möller. Hann hafði þá skoðun í fyrstu, að bezt mundi að gera járnbraut austur, en síðar snerist honum hugur og taldi beztu lausnina á þessu máli vera þá að gera traustan akveg austur.
Það hefur verið deilt um Krýsuvíkurveginn hér á Alþ. og víðar, en mér finnst sá ágreiningur alveg horfinn. Sá vegur er kominn svo langt á leið. En þar sem hér hefur verið gefið í skyn, að það sé svo lítið eftir af þessari vegargerð, að sjálfsagt sé að ljúka því áður en byrjað sé á Austurvegi, vil ég benda á, að enn munu um 30 km. vera ógerðir. Þetta á alls ekki að skiljast sem mótmæli gegn þessari leið, nema síður sé. En úr Svínahrauni og yfir á Ölfusveginn er skemmri leið, þó að hún sé að sjálfsögðu dýrari, og till. mþn. eru eindregið í þá átt, að sú leið eigi að ganga fyrir, og þær till. eru ekki fram komnar af handahófi. — Ég tel, að þetta frv. hafi verið óheppið að einu leyti. Þessi óheppni er árgæzkan, því að okkur er svo gjarnt að byggja út frá því, sem er. Það hefur komið fyrir, að flutningar austur hafa teppzt einn eða tvo daga, og þá hefur bærinn stunið af mjólkurleysi, og þá kemur greinilegast í ljós nauðsyn þessa máls og hvað það er mjög aðkallandi.
Ég get sagt það, að það, sem ráðh. mæltu hér, var bæði af hófsemi og skilningi. Mér virtist samgmrh. leggja megináherzlu á, að þetta frv. yrði ekki svo tímabundið sem gert er ráð fyrir. Hefði mþn. nefnt annan eða lengri tíma, hefðum við flm. tekið það upp í frv. Annars óska ég, að frv. fái að ganga óbreytt til 3. umr., en vildi hins vegar óska eftir því, að þetta atriði kæmi til athugunar milli ríkisstj. og flm. og reynt yrði að ná samkomulagi áður en málið verður tekið til 3. umr.
Það er eitt atriði, sem hér hefur komið fram og ég vildi aðeins minnast á. Það er vinnuaflið, hversu það sé takmarkað þegar athugað er, hversu miklar framkvæmdir eru ákveðnar. Í því sambandi verður fyrst og fremst spurt, hvaða framkvæmdir eru mest aðkallandi, hvaða framkvæmdir eiga að ganga fyrir, samkvæmt því og engu öðru verður dómur alþjóðar. Till. mþn. í þessu máli sýna ótvírætt, að hún telur þetta mál mjög aðkallandi, hvað sem öðru líður.
Ég vil svo að lokum bera fram tilmæli til flm. brtt. á þskj. 498, hvort hann vilji ekki taka hana aftur við þessa umr., en hún komi svo fram við 3. umr. Ef þessari umr. er lokið, óska ég, að atkvgr. verði frestað.