17.12.1945
Neðri deild: 55. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 82 í B-deild Alþingistíðinda. (261)
92. mál, tekjuskattsviðauki 1945
Fjmrh. (Pétur Magnússon) :
Herra forseti. Ég vildi gera örlitla aths. út af ræðu hv. þm. V.-Húnv. og brtt. hans á þskj. 346. Hv. þm. V.-Húnv. sagði, að þetta mál hefði ekki verið athugað sem skyldi, og hélt, að við nánari athugun mundu menn geta orðið sammála um það, að veltuskatturinn ætti að vera frádráttarbær. Ég held, að hv. þm. hljóti að sjá, ef hann hugsar sig vel um, að þetta mál hefur fengið talsvert mikinn undirbúning. Þetta er atriði, sem var fyrst og fremst rætt í sambandi við veltuskattsl. á síðasta þingi. Þá lágu till. fyrir um það, að veltuskatturinn skyldi vera frádráttarbær, og það fékk athugun þá, og meiri hl. Alþ. þá var á þeirri skoðun, að þessi skattur skyldi ekki vera það. Og það er satt bezt að segja, að ef meiri hl. Alþ. hefði verið þá þeirrar skoðunar, að veltuskatturinn ætti að vera frádráttarhæfur, þá hefði sennilega aldrei verið lagt út á þá braut að setja l. um veltuskatt. Að vísu verður því ekki neitað, að þrátt fyrir það, þótt leyft hefði verið að draga hann frá tekjum áður en tekjuskattur og stríðsgróðaskattur er reiknaður af þeim, þá mundi það hafa aukið tekjur ríkissjóðs nokkuð. En samt sem áður hefði orðið við það svo mjög veruleg rýrnun á tekjum ríkissjóðs, ef þessi leið hefði verið farin, að ég efast um, að það hefði þótt svara kostnaði að setja þessi l. með því móti. Hv. þm. ætti að vera það ljóst, að ef veltuskatturinn er gerður frádráttarhæfur, hlyti það að leiða til þess, að tekjuskattur, stríðsgróðaskattur og tekjuskattsviðauki á næsta ári mundu rýrna mjög verulega. Það verður ekki um það sagt, hve miklu þessi rýrnun mundi nema, en það mundi verða mjög verulegur hluti af tekjum, sem kæmi til frádráttar með því móti.
Hv. þm. V.-Húnv. lagði áherzlu á það, eins og gert hefur verið af honum og flokksbræðrum hans, að veltuskatturinn væri tollur. Þetta er ekki rétt. Í l. um veltuskatt er það skýrt tekið fram, að við verðákvörðun á vörum megi ekki taka tillit til veltuskattsins og óheimilt sé að telja hann í kostnaðarverði vöru. Og þessu hefur verið framfylgt mjög stranglega. Og ég hef ekki heyrt neinn halda því fram, að þeir, sem með verðlagningarvaldið fara, hafi nokkru sinni frá þessu vikið. Skatturinn verður því viðbótarskattur á þær stéttir, sem hann kemur niður á. En eins og tekið hefur verið fram, eru það aðallega verzlun og iðnaður, sem skatturinn lendir á. Það er litið á hann sem nokkurs konar viðbótarstríðsgróðaskatt á þessar stéttir. Og að gripið var til þessa ráðs, var fyrst og fremst vegna þess, að háværar kröfur hafa komið fram um það, og ekki sízt frá flokki hv. þm. V. Húnv., að þessar stéttir hefðu borið meira úr býtum en aðrar stéttir þjóðfélagsins síðan styrjöldin byrjaði. Og það er sennilega ekki gripið úr lausu lofti, og ég hygg, að þessar stéttir hafi á þeim tíma yfirleitt borið meira úr býtum en aðrar stéttir þjóðfélagsins og meiri eignir safnazt fyrir hjá þeim á sama tíma en hjá öðrum stéttum.
Það er alveg rétt, sem hv. þm. V.-Húnv. sagði, að það getur farið svo, að einstök fyrirtæki verði með rekstrarhalla á þessu ári fyrir það, að veltuskatturinn er á lagður. Það veit reyndar hvorki ég né hv. þm. V.-Húnv., hvort slíkt kemur fyrir í einstöku tilfellum, en það er ekki ómöguleiki. Það er og vel hægt að setja dæmi þannig upp, að svo verði útkoman. En einmitt af því, að veltuskatturinn er ekki miðaður við árið 1945 aðeins, heldur einnig við það, sem þessar stéttir, sem hann mest kemur niður á, hafa haft á undanförnum árum, get ég ekki séð, að mjög mikil hætta geti stafað af þessu. Ef það er rétt, að verzlun og iðnaður hafi á styrjaldarárunum aflað svo mikilla fjármuna sem haldið hefur verið fram af mörgum, þá ætti það ekki að sliga þau fyrirtæki, þó að einhver veltuskattur sé lagður á þau. Almennt er álitið, að rekstur verzlunar og iðnaðar hafi gengið yfir leitt vel á árinu 1945, og ég hygg, að ekki mörg af slíkum fyrirtækjum verði á þessu ári rekin með rekstrarhalla, þ. e. þau atvinnufyrirtæki, sem veltuskatturinn lendir mest á. Nú er þess að gæta, að við fjárlagaafgreiðsluna hefur verið gert ráð fyrir því, að tekjur af sköttum árið 1946 yrðu innheimtar á sama hátt og verið hefur og án þess að veltuskattsgreiðslan árið 1945 komi til frádráttar áður en skattur er lagður á tekjur ársins 1945. Það mundi því lækka tekjuáætlun ársins 1946 mjög verulega, ef leyft væri að draga veltuskattinn frá tekjum ársins 1945 áður en skattur væri á þær lagður, þ. e. ef brtt. hv. þm. V.-Húnv. yrði samþ. Ég ætla, að hv. þm. séu nokkurn veginn sammála um það, að fremur væri þörf á að auka tekjur ríkisins en minnka þær fyrir árið 1946. Og það mundi því ganga í mjög öfuga átt, ef ætti að rýra þá tekjustofna fyrir það ár, sem e. t. v. eru frekar hátt áætlaðir fyrir, svo mjög eins og gert yrði með því að samþ. brtt. hv. þm. V.-Húnv. Ég legg því til, að frv. verði samþ. óbreytt.