25.03.1946
Neðri deild: 94. fundur, 64. löggjafarþing.
Sjá dálk 673 í B-deild Alþingistíðinda. (645)
4. mál, dýrtíðarvísitala
Frsm. minni hl. (Skúli Guðmundsson):
Það eru aðeins nokkur orð út af ræðu hæstv. fjmrh. Hann segir, að það skipti nokkru fyrir ríkissjóð, hvort borgað sé niður nokkur hluti verðsins fyrir allt kjötið eða aðeins 3/5 hluta þess. Þetta er vitanlega rétt, það tók ég fram áðan, að þetta mundi vera til að spara ríkissjóði einhver útgjöld. En framkvæmdin á málinu og flokkun þeirra, sem kaupa kjöt, er þannig hjá hæstv. stj., að það er vitanlega óviðunandi með öllu.
Hæstv. ráðh. segir, að mönnum sé skipt niður í tvo flokka eftir því, hvort borgi sig fyrir þá eða ekki, að vísitölunni sé haldið niðri. Þessi skýring held ég, að tæplega geti staðizt. Ég hélt, að það borgaði sig fyrir flesta, að vísitalan væri frekar lægri en hærri, þegar á allt er litið. Það er vitanlega ómögulegt fyrir hæstv. stj. að verja þessar reglur eða framkvæmd þeirra. Það er ómögulegt fyrir hæstv. ráðh. að verja það, að fátækur maður, sem hefur litlar tekjur, t. d. hér í Reykjavík eða öðrum kaupstöðum, sem fyrir tilviljun hefur þrjá menn í vinnu, hann fái ekki þessa niðurgreiðslu á kjöti, á sama tíma og hálaunamenn og stórgróðamenn í þjóðfélaginu eiga rétt á að fá þennan kjötstyrk úr ríkissjóði, og forstöðumenn hlutafélaga, sem hafa tugi þúsunda króna í tekjur, og margir aðrir, t. d. opinberir starfsmenn í hæstu launaflokkum, eiga fullan rétt til þessa styrks. Vitanlega er enginn snefill af sanngirni í þessu. Verkamaður, sem af tilviljun á 3–4 ær, en hefur mannmargt heimili, fær ekki þessa niðurgreiðslu, en aftur aðrir, sem hafa margfalt hærri tekjur, fá hana. Þessi sundurgreining er fyrir neðan allar hellur, eins og oft hefur verið bent á, og óhugsandi, að slík dýrtíðarráðstöfun geti gengið til lengdar. (SK: Var það eftir efnahag áður?). Nei, en þá áttu allir kost á að fá þessa vöru með sama verði, og þessi sundurgreining, sem hæstv. ríkisstj. hefur fundið upp, hefði frekar verið réttlætanleg, ef hún hefði verið eftir efnahag og ástæðum, en það er ekki gert, heldur í mörgum tilfellum níðzt á þeim, sem lakast eru settir, og hlutur hinna, sem betur eru settir, gerður betri. Þessi flokkun á ekki að eiga sér stað. Menn eiga allir að hafa möguleika til að fá vöruna með sama verði.
Hæstv. ráðh. mótmælti því ekki, sem er ekki heldur von, að það hefði nokkur áhrif á afurðaverðið til bænda, hvort þeir fá nokkurra milljón króna útflutningsuppbætur eða ekki. Það er ekki sama, þegar því er kippt burt, þegar verðið er fært niður innanlands um leið frá því, sem það á að vera að réttu lagi. Hæstv. ráðh. segir, að það sé tæplega hægt að hugsa sér, að útflutningsuppbætur haldist um aldur og ævi, og er ég honum þar sammála. Ég hef unnið að því, að þær gætu horfið sem fyrst, og við það er till. miðuð. En ég vil halda því fram, að fyrst ekki verður hjá því komizt að veita sjávarútveginum tryggingu fyrir útflutningsverði, þá sé ekki hægt á sama tíma að fella slíka tryggingu fyrir bændastéttina, það er engin sanngirni í slíku.
Viðvíkjandi skattaframtölum vil ég segja það til viðbótar því, sem ég sagði áður, að hæstv. ráðh. veit það eins vel og ég, að það er ekki hægt að fá nægilegt eftirlit með þessum hlutum nema með nýrri lagasetningu, eins og t. d. í Danmörku, og ég læt mér ekki koma annað til hugar en að hæstv. ráðh. hafi fylgzt með þeim ráðstöfunum, sem þar hafa verið gerðar, og ef hann vill einhverjar ráðstafanir gera, þá gæti hann stuðzt við það, en þetta verður ekki gert, það vitum við báðir jafnvel, án þess að til komi ný lagasetning um þær framkvæmdir, bæði um skráningu verðbréfa og annað.
Hæstv. ráðh. segist ekki vilja drótta því að mér, að ég beri mína till. ekki fram af einlægni. Síðan tók hann aftur þessa ágætu játningu, því að hann sagðist ekki trúa fullkomlega á einlægni þessara manna, sem jafnframt bæru fram kröfur um verðhækkun á vörum fyrir sína umbjóðendur. Ég verð við þessu að segja það, að ég hef aldrei gert kröfu um meira fyrir bændur en þeim ber samanborið við aðra miðað við útreikning hagstofunnar. Hins vegar mótmæli ég algerlega þeirri aðferð til vísitölulækkunar, sem hæstv. ríkisstj. hefur tekið upp, að taka vissar stéttir og vissa menn út úr og skammta þeim minna en þeim ber samanborið við aðra, mér er sama, hvort það eru bændur eða aðrir. Ég mótmæli öllu áframhaldi á slíku. Ég vil láta taka þessi mál öll til athugunar og reyna að koma á samkomulagi og komast að niðurstöðu um, hvað hverjum ber, og síðan verði fært niður hjá öllum hlutfallslega, eftir því sem þörf gerist og réttlátt er. Þetta er eina aðferðin, sem getur lækkað dýrtíðina, en ekki aðferð hæstv. ríkisstj.