10.04.1947
Efri deild: 111. fundur, 66. löggjafarþing.
Sjá dálk 69 í B-deild Alþingistíðinda. (247)
220. mál, gjald af innlendum tollvörutegundum
Brynjólfur Bjarnason:
Herra forseti. — Ég gat þess við 1. umr. þessa máls, að ég teldi með öllu óviðunandi og óeðlilega málsmeðferð, sem hér á að beita, sem sagt að mál sem þessi skuli lögð fram og tekin fyrir, án þess að Alþ. fái tækifæri til þess að taka þau til íhugunar. Þegar við þm. komum hér inn í deildina. voru frv. lögð fram og tekin fyrir, án þess að búið væri að útbýta þeim til þm., og mér er kunnugt um, að sumir þm. hafa ekki séð þau, a.m.k. er svo um suma þm. Sósfl., sem eru í stjórnarandstöðu, og ég býst við, að svo sé um fleiri þm.
Þetta frv., sem hér um ræðir, er um hækkun á gjaldi af innlendum tollvörutegundum. Aðalefni 2. gr. frv. er það, að hækka megi gjaldið af þessum tollvörutegundum um 100% frá því, sem nú er. Áður var heimild til að innheimta gjöld þessi með 50% álagningu, en hún hefur verið framkvæmd, svo að hækkunin nemur nú 200% miðað við ákvæði l., þó með þeirri undantekningu, að það nær ekki til gjalds af kaffibæti. Hér er þannig um gífurlega hækkun að ræða í samræmi við aðrar tollhækkanir, sem fyrirhugaðar eru af hæstv. ríkisstj. og hún hefur nú lagt fram frv. um í báðum deildum. Hv. frsm. meiri hl. n. hefur talið upp þær vörutegundir, sem um ræðir. Sumt af þessu er sælgæti, sem gæti komið til greina að hækka toll á, því að það eru vörur, sem ekki væri skaði skeður, þótt neyzla minnkaði á, hins vegar ef þeim tilgangi væri náð, þá mundu tekjur ríkissjóðs af þessum vörum minnka. En auk þess er um að ræða vörur, sem eru svo að segja daglegur póstur í neyzlu flestra heimila, svo að þetta kæmi til með að hækka útgjöld heimilanna verulega.
Það er ekki tekið fram í þessu frv., hvort leyfilegt sé að leggja verzlunarálagningu á þessa tollhækkun eða ekki. Hins vegar er það tekið fram í frv. um hækkun á aðflutningsgjöldum, sem lagt er fram í Nd. Mér skilst þess vegna, að það sé ætlunin, að leyft sé að hækka álagningu samkv. þessu frv., þ.e.a.s. að halda henni í sömu hundraðshlutaálagningu, þannig að sú álagning, sem gilt hefur, komi á allt innkaupsverðið að meðtalinni þeirri tollahækkun, sem gert er ráð fyrir í þessu frv. Þetta mundi þýða það, að um leið og þessar nýju álögur yrðu lagðar á almenning í landinu, þá mundu þær þýða beinlínis gróða fyrir framleiðendur þessara vara. Hér er um að ræða vörur, sem ekki ætti að vera mikil rýrnun á, né heldur ætti að vera um að ræða vaxtahækkun, sem máli skiptir. Ég vildi í sambandi við álagninguna beina þeirri fyrirspurn til hæstv. ríkisstj. — en því miður er enginn ráðherra staddur hér í deildinni hvað hún muni hugsa sér í þessu efni og hverju það sætir, að ekki eru í þessu frv., eins og frv. í Nd., ákvæði um álagningu.
Aðalatriði þessa frv. er það, — en það er aðeins lítill póstur í stórum lagabálki —, að stórkostlegar tollahækkanir verða á svo að segja öllum nauðsynjavörum í landinu, bæði innfluttum vörum og íslenzkum framleiðsluvörum, þ.e. iðnaðarvörum, sem tollaðar eru. Samkv. frv. í Nd. er gert ráð fyrir því, að vörumagnstollur hækki um 200%, sem sé verði þrefaldur við það, sem áður var. Verðtollur hækki einnig mjög mikið eða verði innheimtur með 65% álagi. Þetta hefur verið rökstutt með því, að því er þetta frv. snertir, gjald af innlendum tollvörutegundum, að þetta sé í raun og veru ekki annað en vísitöluhækkun, í raun og veru hækki tollarnir ekki, eins og hv. frsm. meiri hl. n. gat um í ræðu sinni. heldur væri þetta aðeins hækkun samkv. vísitölu. Hvað verðtoll snertir, kemur sú röksemd vitanlega ekki til greina., og hún gildir heldur ekki um vörumagnstollinn. Tollskráin í núverandi formi er frá árinu 1942, og þegar stofn hennar var saminn árið 1939, var um að ræða mjög mikla hækkun á tollum frá því, sem áður var. En þetta er ekki aðalatriðið. Aðalatriðið er, að vöruverð í landinu er ofsahátt fyrir og hér er verið að gera ráðstafanir til að hækka það stórkostlega, og það er til þessa, sem alþm. ber að taka afstöðu. Það er ekki getið um það í frv. þessu, hvernig verði farið að, að því er verzlunarálagningu snertir. Í hinu frv. er gert ráð fyrir, að ekki verði leyfð verzlunarálagning á þá tollhækkun, sem þar um ræðir af innfluttum vörum. Að sjálfsögðu er hægt að gera þetta ákvæði einskis virði með því að leyfa hærri álagningu á þeim hluta vöruverðsins, sem fram kemur að frádreg3nni þessari tollahækkun, sem frv. gerir ráð fyrir. Væri mjög æskilegt að hæstv. ríkisstj. gæfi yfirlýsingu um, hvað fyrir henni vakir í þessum efnum. Allar þær hækkanir, sem hér um ræðir, hækkun á tollum af aðfluttum vörum, hækkun á gjaldi af inniendum tollvörutegundum og hækkunin á bifreiðaskattinum, sem kemur til umr. hér á eftir, eru allt mjög furðulegar ráðstafanir, þegar þess er gætt, að eitt af meginatriðum í hinni opinberu stefnuskrá núv. hæstv. ríkisstj. er að lækka dýrtíðina í landinu. En nú er það svo, að flestar þær till., sem koma frá þessari hæstv. ríkisstj. og komið hafa fyrir Alþ., hækka stórkostlega vöruverð í landinu og auka dýrtíðina.
Hvað vinnst með þessu? Ríkisstj. hefur lýst því yfir, að hún ætli að halda vísitölunni kyrri með niðurgreiðslu úr ríkissjóði. Hæstv. ríkisstj. ætlar að gera tvennt, hækka vöruverðið, en halda vísítölunni kyrri.
Nú er það svo, að sú hækkun á vöruverði í landinu, sem af þessum frv. leiðir, verður til þess að hækka vísitöluna allverulega, og hefði verið æskilegt, að af hálfu hv. frsm. meiri hl. fjhn. hefði verið gerð grein fyrir því, hvað megi áætla, að þessi hækkun á vöruverði, sem af samþ. þessa frv. leiðir, muni hækka vísitöluna. mikið. En þetta verður aftur greitt niður, og hvað vinnst þá? Það, sem vinnst, er það, að dýrtíð í landinu eykst og vísitala stendur í stað. Það þýðir í raun og veru lækkun á kaupi allra launþega í landinu. Þetta er það sem vinnst, og þetta er tilgangurinn. Auk þess lækka tekjur allra annarra landsmanna, sem lifa á vinnu sinni. svo sem bænda og útvegsmanna, en aftur á móti sleppa þeir, sem stunda kaupskap, þ.e.a.s. mesta gróðastétt landsins.
Í frv. um hækkun aðflutningsgjalda er að vísu ákvæði, að ekki megi leggja á tollhækkunina, en heildarálagningin þarf ekki að minnka við það, eins og sýnt hefur verið fram á, og er því ákvæðið einskis nýtt. Með þessu frv. er það nú að byrja að koma fram, sem Sósfl. spáði, þegar núverandi ríkisstj. tók við völdum. Höfuðtilgangurinn er sá að gera kerfisbundna áætlun um að lækka lífskjör alþýðunnar. Þetta er aðeins byrjunin, og með þessu frv. er hanzkanum kastað. Þetta er fyrsta kauplækkunin, sem framkvæmd er af þessari stjórn, og þykir líklegt, eins og nú horfir, að fleiri komi á eftir. Verkalýðssamtökin hljóta því að svara þessum aðgerðum með kröfu um grunnkaupshækkun. Hér er hanzkanum kastað og barátta hafin í landinu, sem ekki er séð fyrir endann á.