07.11.1947
Sameinað þing: 19. fundur, 67. löggjafarþing.
Sjá dálk 147 í C-deild Alþingistíðinda. (2257)
50. mál, fjárlög 1948
Fjmrh. (Jóhann Jósefsson) :
Herra forseti. Það er nú í sjálfu sér ekki miklu fyrir mig að svara hér út af þeim ræðum, sem fluttar hafa verið um frv. sjálft.
Hv. þm. Ísaf. taldi, að reiknað væri með of miklum innflutningi á vörum á næsta ári, þar sem gizkað væri á að, það kynni að verða 220 millj. Mér heyrðist nú það vera uppi ýmsar skoðanir hér, þegar fleiri ræðumenn komu til skjalanna. Það getur verið, að það sé fánýtt að vera að rífast út af því, hvort of mikið er lagt í innflutning á næsta ári. Það fer mikið eftir því, hvernig veiðar ganga og gjaldeyrisöflun. Vona vil ég það, að fært reynist að hafa a. m. k. þennan innflutning, sem ég minntist á. Nú hefur hv. 1. þm. Rang. talað um, að ekki hafi verið teknar upp í frv. niðurgreiðslur á afurðum til að halda niðri vísitölunni, en því hafði ég lýst, enda sagði ég þá um leið og verðtollurinn var áætlaður, án tillits til hækkunar á síðasta þingi, að þetta væri í mínum huga sama meining og þegar frv. var samið. Þó er um margar leiðir að ræða til þess, ef svo ræðst á Alþ., að nauðsynlegt þykir að taka í frv. einhverja fjárupphæð til að standast niðurgreiðslur og halda dýrtíðinni niðri í landinu, sem er af mörgum fordæmt, — þá eru ýmsar leiðir til þess að fá tekjuöflun í staðinn og er ein sú að framlengja þá hækkun á tolli, sem ég minntist á. Vitaskuld er það á valdi Alþ. eins og annað að kveða á um það.
Hv. 2. þm. S-M. talaði hér um frv. og taldi það vera ráðleysi og fálm og það væri mikið um ráðleysi og fálm hjá ríkisstj. En það var að heyra, að það hafi ekki verið ráðleysi eða fálm hjá honum og hans flokksmönnum. En úrræðin til úrbóta, sem hann hafði, voru þau að láta allt reka á sama reiðanum og áður og halda áfram ábyrgð ríkissjóðs á afurðum og þá um leið að gefa upp allt viðnám við dýrtíðina. Annað var ekki að fá út úr þeirri stefnu, sem þessi þm. lýsti yfir fyrir hönd síns flokks, enda getur það verið, að það sé í fullu samræmi við þeirra stefnu og tilgang.
Hv. 2. þm. S-M. var hér afar mannalegur. þegar hann talaði um afurðasölu. eins og hann hefði fengizt mikið við afurðasölu og gæti dæmt um það, að stj. færist það illa úr hendi.
Jú, þessi hv. þm., hann hefur nú komið nokkuð við afurðasölu, sem ég skal víkja að síðar. — Þá var hann af eðlilegum ástæðum að fagna yfir því, hvað togararnir færðu okkur mikið í búið. Það er rétt. En hvar selja þeir þennan fisk. sem er nú aðalstoð okkar í gjaldeyrismálunum? Það er í Bretlandi. Hvað kölluðu flokksmenn þessa hv. þm., 2. þm. S-M., samninginn við Bretland í vor? Jú, þeir kölluðu hann smánarsamning.
Þessi þm. var einn af þeim, sem gerðu þennan samning. En hér var hann að bera ríkisstj. á brýn pólitíska hræðslu og að hún þyrði ekki að taka ákvörðun um nein mál af hræðslu. Ég ætla að nefna tvö tilfelli, sem ég veit, að komu fyrir þennan svo mjög málsnjalla og greinda þm. — Hann var einn af flm. þess á síðasta þingi, að ábyrgðarlögin voru sett fyrir fiskinn og sór þess dýran eið í viðtali við menn að fylgja fast fram, að ríkissjóður hefði að baki ábyrgð á síldarkúfnum, sem kallað var. Þótt allir féllu frá því, þá óð hann fram fyrir skjöldu, svo mikið kvað að honum. En hvað skeður ekki? Hann kiknaði algerlega og snerist á móti þeirri lausn málsins. Hvaða kvíði hafði haldið innreið í hjarta þessa þm.? Mig grunar að þessi hræðsla eigi rót sína að rekja til hins pólitíska ástands í Bretlandi, þegar þessi sami þm. var við samningaborðið með íslenzku nm. í Bretlandi og samþ. lið fyrir lið þær gr., sem gerðar voru. Þegar loks kom að endalokum, þá lýsti hann því yfir, að hann væri á móti öllu. Hvaða hræðsla greip þennan þm? Mig uggir að það hafi verið það, sem hann kallar pólitíska hræðslu. Þorði hann því ekki flokksins vegna að lýsa því yfir, að hann væri samþykkur samningnum eða á móti honum, af hræðslu við þá menn, sem helzt vildu ekki semja við Bretland, og eins og hans flokkur hefur látið þar sem hann hefur kallað samninginn okkar við Bretland smánarsamning.
Það er þetta vanalega. þegar þessir þm., hver sem er úr flokki hv. 2. þm. S-M., minnast á nýju togarana, að þeir vilja láta í veðri vaka, að það séu þeir, sem hafi gert þetta allt saman. „Jeg er Mand, en for det hele, “ sagði danskur strákur, eins og þm. Sósfl. segja. Þeir hafa svo sem ekki notið aðstoðar Sjálfstfl. og Alþfl., sem báðir unnu þó að þessu máli. Meira að segja Sjálfstfl. tók stjórnarforustu til þess að koma á nýsköpuninni. En þegar um þetta er rætt, þá er þessi sífelldi dilkadráttur hjá sósíalistum, til þess að reyna að draga þetta mál og framkvæmd þess allt í sinn dilk. Ég hef oft verðuglega minnzt á það átak, sem gert var í nýsköpuninni hér á landi, og ég held, að ég hafi líka lagt minn skerf til þeirra mála. En ég hef aldrei, án þess að tilefni hafi gefizt til, deilt um það, hvaða flokkar þar hefðu átt hlut að máli.
Ég minntist á það í ræðu minni, að það væri gleðilegt, að nýsköpunartogararnir hefðu reynzt vel, og ég fagnaði því, að við hefðum eignazt og eignuðumst skip og báta með betri vélum og tækjum en við höfðum áður haft. Og sama hafa aðrir hv. þm. gert úr öllum þingfl., og er alveg ástæðulaust fyrir sósíalista að reyna að eigna sér heiðurinn af þessu öllu saman. En þeir eru sá flokkur, sem ekki vill láta nýsköpunartogarana og rekstur þeirra lifa og dafna, því að þeir vilja ekki neinar ráðstafanir til þess að atvinnutækin geti haldið áfram að starfa og ráðast að atvinnuvegum landsmanna, ef þeim af pólitískum ástæðum þykir það henta sér.
Hv. 2. þm. S-M. var að tala um verzlunina og heildsalana. Það skyldi nú vera, að hv. þm. sósíalista gleymdu þeim! Hann sagði m. a., að ríkisstj. hefði selt alla afurðirnar. Hún hefði ekki viljað verzla við clearing-lönd vegna verzlunarstéttarinnar, heildsalanna hér í Rvík. Þetta er fásinna, því að ef fara ætti eftir stundarhagsmunum innflytjendanna, heildsalanna eða annarra, þá mundi verzlunin öll vera rekin við clearing-lönd, vegna þess að þeir hefðu miklu meiri hagnað af því að verzla með vörur, sem kosta mikið, eru dýrar, þegar hundraðshlutaálagningin er viðhöfð, heldur en að verzla með vörur frá löndum, sem seldu ódýrari vörur. Það væri því heildsölum í hag. að þessar rándýru vörur frá clearing-löndunum væru fluttar inn, en ekki þeim í óhag. En það væri allri þjóðinni í óhag að gera meira að því en nauðsynlegt er að flytja dýrar vörur inn í landið. En hv. 2. þm. S-M. virðist ekki hafa komið auga á þá staðreynd, að þjóðin þurfi að borga verðið. sem greitt er fyrir innflutningsvörurnar, þegar hann krefst þess, að vörur verði keyptar frá clearing-löndum. þótt þau lönd selji 30–50% hærra verði sömu vörur en þau lönd, sem selja vörur sem keyptar eru fyrir frjálsan gjaldeyri.
Hv. 2. þm. S-M. gerði svo sem ekki mikið úr því. að hér væru gjaldeyrisvandræði. Það eru nú alveg smámunir einir í augum hans. þó að það vanti fleiri tugi millj., a. m. k. 60 millj. kr. í gjaldeyri, sem bráðlægi á að nota ef við hefðum hann til. Ég sagði um það ástand það, að það væri ærið áhyggjuefni gjaldeyrisþurrðin í landinu nú, en það væri annað, sem væri kvíðvænlegra, nefnilega ef sú framleiðsla. sem er í landinu og stendur undir gjaldeyrisöfluninni. gæti ekki haldið áfram að þróast. Ég viðurkenni fullkomlega erfiðleikana af gjaldeyrisþurrðinni, en ég veit líka hitt, að blómlegir atvinnuvegir munu geta tiltölulega fljótlega lagað þetta örðuga gjaldeyrisástand. sem nú ríkir.
Hv. 2. þm. S-M. réðst svo á það, að í frv. þessu væri gert ráð fyrir ógurlegri eyðslu í alls konar stofnanir ríkisins og launagreiðslur, en þessi hv. þm. taldi, að lítið væri ætlað til verklegra framkvæmda. Hefur nú þessi hv. þm. nokkuð, sem hann gæti bent á í sögu sinni hér á Alþ., sem sýni að hann hafi viljað fækka stofnunum ríkisins? Eða liggur það fyrir, að hv. 2. þm. S-M. og hans flokksmenn hafi lagzt á móti þeirri löggjöf. sem samþ. hefur verið á síðustu þingum, sem bakar okkur kannske einna mest útgjöld í launagreiðslum í ár. t. d. fræðslulöggjöfinni, launal. o. fl. slíku? Ég held síður en svo, að þessi hv. þm. eða hans flokkur hafi lagzt á móti þeim l. Engir hafa staðið framar en þessir hv. flokksmenn um að koma á sem mestum kostnaði í ríkisrekstrinum og gera greiðslur ríkissjóðs í þessum efnum að sem mestum báknum. Þeir hafa aldrei álitið of mikið af alls konar ríkisstofnunum, sem krefjast starfsfólks og krefjast launagreiðslna. Og svo ætti fjmrh., hver sem hann er, þegar hann semur fjárlagafrv., að ganga á snið við gildandi lög í landinu og áætla launin lægri en þau eru lögum samkv.! Hvað mundu hv. flokksmenn 2. þm. S-M. þá segja? Ég ætla að það yrðu eftir vanda allþrifleg lýsingarorð, sem sá ráðh. fengi hjá þeim flokki. Ég var mér þess fyllilega vitandi, að þótt hærra væri ekki siglt hvað snertir framlög til verklegra framkvæmda í þessu frv. en þar er gert, þá mundi Alþ. sjálfsagt að vanda taka að sér að lagfæra ýmislegt að því er snertir framlög til vegamála, hafnarmála og annars slíks. Því að það, sem er eiginlega það helzta, sem hv. þm. hafa að glíma við undir meðferð málsins á þingi, það eru þessi mál.
Að lokum vildi ég segja það, að það er í sjálfu sér gott, að hv. 2. þm. S-M. gaf þá yfirlýsingu. sem hann gaf í sambandi við lausn útvegsmálanna. Það er ýmislegt af því, sem ég sé að er lánað frá fundi útvegsmanna, sem nú stendur yfir, eftir plöggum, sem þar hafa legið fyrir. Sérstaklega væri æskilegt. að hv. 2. þm. S-M. og hans flokkur vildu sýna í verki, að þeir vildu lækka vélaviðgerðir í landinu. En ég gæti bara trúað því, að áður en því yrði komið fram, sæti þessi hv. þm. á fundi með járniðnaðarmönnum, sem nú sitja á fundi og krefjast hækkaðra vinnulauna við járnsmíði, og stappaði í þá stálinu um að heimta hækkun á kaupi. Hv. 2. þm. S-M. og hans flokksmenn hafa sérstakt lag á því að tala tungum tveim. En þeir eru svo klaufskir í þessu, að það er hverju mannsbarni ljós yfirdrepskapurinn og fölskvinn í þeirra málflutningi á þessu sviði. Því að það að krefjast niðurfærslu á vélaviðgerðum og öðrum útgerðarkostnaði, það á að ganga í útvegsmenn. En svo hafa þeir aðra sauði, sem þeir þurfa að tala við öðru máli, og það verður sjálfsagt gert.
Yfirlýsing hv. 2. þm. S-M. og flokks hans í þessu máli var sú, að það yrði að láta ríkið halda áfram að styðja framleiðsluna. Þessi hv. þm. fór ekki inn á neinar aðgerðir á því sviði að lækka dýrtíðina til þess að styðja framleiðsluna. En það á þá að gerast með því móti að láta dýrtíðina jafnhliða halda áfram að vaxa. Og með því ætla þeir þá að tryggja hag almennings í landinu, þessi hv. þm. og hans flokksmenn, með því að láta taumlausa verðbólgu vaxa ennþá meira, húsnæði, fæði, matvörur og allar nauðsynjar yfirleitt stiga í verði. Og þetta kalla þeir, að séu till. síns flokks til þess að bjarga við ástandinu í landinu. Það er athyglisvert, að þessi flokkur skuli nú á þessu stigi málsins kveða upp úr um það. Vitanlega hefur allt starf þessa flokks opinberlega beinzt að því að setja hér allt í sem mest fen og sukk. Og ræða hv. 2. þm. S-M. var ein staðfestingin á því, hve Sameiningarflokkur alþýðu, Sósfl., m. ö. o. kommúnistar, vinna markvisst að því og vilja halda því áfram að gera dýrtíðina óviðráðanlega í þessu landi.