19.03.1948
Sameinað þing: 57. fundur, 67. löggjafarþing.
Sjá dálk 681 í B-deild Alþingistíðinda. (897)
129. mál, fjárlög 1948
Fjmrh. (Jóhann Jósefsson):
Herra forseti. Alþ. er nú komið að þeim kafla fjárl., sem síðastur er, þ.e. afgreiðslu frv. við 3. umr. Við höfum nú heyrt hv. frsm. lýsa þeim brtt., sem fyrir liggja frá fjvn. Auk þess liggja fyrir frá einstökum þm. brtt. á þskj. 582. Það virðist nú svo sem ekki verði hjá því komizt, að þetta frv. verði með enn hærri niðurstöðutölum en fjárl. síðustu ára, og mun þó mörgum meðal þjóðarinnar hafa þótt nóg um. Ég þarf ekki að gera það hér sérstaklega að umtalsefni, hverjir örðugleikar á því eru fyrir Alþ. að fá samkomulag um réttingu þessara mála. Þeir örðugleikar eiga sér víða rætur og teygja sig langt út fyrir takmörk þessarar háttvirtu þjóðarsamkomu. Hitt má öllum vera ljóst, að útgjaldaliðirnir á fjárl. eru orðnir svo háir, að ólíklegt er, nema sérstaklega vel ári og það óvenju vel, að hægt sé að halda svo áfram til langframa. Þetta er að því er ýmsa útgjaldaliði snertir, sem teljast verða mjög nauðsynlegir, mjög raunaleg staðreynd, að útgjöldin í heild eru komin á of hátt stig.
Mér hefur verið legið nokkuð á hálsi fyrir það við samning þessa frv., hve dregið er úr svo kölluðum verklegum framkvæmdum. En það ættu allir að geta séð, að þótt fjárl. séu lögð fram með stýfðu fjárframlagi til opinberra framkvæmda, þarf það ekki að vera nein óhrekjandi sönnun þess, að viðkomandi fjmrh. hafi sérstaklega hug á því að skera slíkar framkvæmdir niður. Ég tel, eins og ég sagði áðan, að fjárl. séu komin upp úr þeirri tölu, sem hægt er fyrir þessa þjóð að búa undir. En hitt er mér líka ljóst, hve miklir örðugleikar eru á því að lækka tilkostnaðinn svo um muni. Og það er nefnilega þetta, að þegar talað er um að lækka tilkostnaðinn, segja menn jafnan, að það muni ekki svo mikið um þennan lið. En með þeirri útþenslu á starfskerfi ríkisins, sem orðin er, eru liðirnir orðnir svo margir og starfskerfið svo stórt, að það er vissulega tími til kominn - og raunar fyrir löngu — að taka til athugunar niðurskurð í sparnaðarátt á hinum svo kölluðu smærri liðum fjárl. ekki síður en hinum stærri.
Ég ætla ekki hér að gera ýmsar till. að umtalsefni. Ég er fjvn. þakklátur fyrir störf hennar og það tillit, sem hún hefur viljað sýna till. ríkisstj. gegnum allt sitt starf hér. Það hefur orðið fangaráð, eins og oft fyrr, að setja töluvert af heimildum á 22. gr., en það er að sjálfsögðu fullkomið vafamál, hvort hægt er að nota þær heimildir, sem þar eru settar og hafa útgjöld fyrir ríkið í för með sér. Hv. þm. munu manna bezt skilja, að það verður allt að vera komið undir ástæðum og möguleikum, sem fyrir hendi eru hverju sinni til þess að verða við þeim óskum, sem þar eru fram bornar. Það verður auðvitað fyrst og fremst að sinna hinu ákveðna og lögboðna og svo vissulega að gera það sem hægt er til þess að leysa annan vanda innan þeirra takmarka, sem fjárhagsástæður ríkisins skapa og leyfa. Hv. frsm. meiri hl. lýsti yfir því, að rekstrarhallinn yrði, ef till. hv. fjvn. yrðu samþ.. rúmlega 41/2 millj. kr., en greiðsluhallinn 29.6 millj. kr. Hann lýsti og yfir því, að n. legði ekki með samþykkt annarra till. við þessa umr. heldur en þeirra. er gerðar eru af meiri hl. n., og mundi hann leggjast á móti samþykkt annarra till., er hefðu útgjöld fyrir ríkið í för með sér. Hlýt ég af ástæðum, sem allir skilja, að taka undir þessi orð hv. frsm. n. — Þá gat hann þess„ að n. hefði ekki gert till. um að breyta tekjuáætlun þeirri, sem í frv. er, og þess enn fremur„ að hann byggist við, að fjmrh. mundi koma. fram með einhverjar till. við þessa umr. til að jafna metin milli tekna og gjalda. Ég hef haft þetta í huga og hef það enn til yfirvegunar, á hvern hátt það mætti verða. Og ef ég tel mér það fært, mun ég áður en þessari umr. lýkur leggja fram brtt. eða till. í slíka átt, en mun nú. sitja hér að sinni og heyra á mál manna þeirra., er hér á eftir munu fram koma og tala til skýringa og framdráttar till. sínum við þetta frv.