11.05.1950
Sameinað þing: 48. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 875 í B-deild Alþingistíðinda. (1145)
38. mál, fjárlög 1950
Fjmrh. (Eysteinn Jónsson):
Ég mun nú eigi ræða fjármál ríkisins almennt. Mun ég víkja að þeim í kvöld í sambandi við eldhúsdagsumræðurnar þá, sem eru þáttur í þessari umr. En erindi mitt nú var að mæla fyrir brtt. frá ríkisstj. á þskj. 713. Þessar brtt. eru tvær. Hin fyrri er um launauppbætur til starfsmanna ríkisins. Hv. þingmönnum er kunnugt um aðdragandann. Er óþarfi að fara að rifja það mál upp. Ríkisstj. flytur þessar till., eftir að hún hefur kynnt sér gögn í þessum efnum, m.a. gögn frá mþn. þeirri, sem hefur starfað í þessum málum. Brtt. er um það, að frá 1. júní til ársloka 1950 skuli greiða sérstakar uppbætur eftir því skv. hvaða flokki launal. menn taka laun, hærri uppbætur á lægri laun, en lægri á hærri laun, eins og í till. greinir. Þá leggur ríkisstj. líka til, að lágmarksstarfstími verði lengdur um 3 klst. á viku. Þykir það sanngjörn till., þegar þess er gætt, hve langan vinnutíma menn verða að vinna yfirleitt, til þess að þjóðarbúskapurinn geti gengið, og með tilliti til þess, að víða er lengri starfstími, en á skrifstofum ríkisins. Þegar nú herðir að mönnum, þótti stj. ekki ósanngjarnt, um leið og uppbæturnar eru festar, að þá væru gerðar breytingar á starfstíma þeirra, sem skemur vinna en í 381/2 klst. á viku. Þetta nær þó ekki til allra, sem skemur vinna, heldur nær eingöngu til skrifstofuvinnu. Það eru nokkrir starfshópar, sem þetta nær ekki til, svo sem loftskeytamenn, símritarar og stúlkur, sem vinna á símstöðvum, bæði hér í Reykjavík og annars staðar, þar sem svipað stendur á. Þótti ekki sanngjarnt að breyta þeim vinnutíma. Það er ekki eins sjálfsagt og að breyta vinnutíma hjá þeim, sem á skrifstofum vinna. Nú mundi þetta svara til 7 klst. í 5 daga og 31/2 klst. í 1 dag, 6. daginn, en hægt er líka að hugsa sér öðruvísi fyrirkomulag á þessu. — Þá hafa eigi enn verið greiddar uppbætur á eftirlaun. En ríkisstj. leggur til, að frá 1. jan. til ársloka 1950 skuli greiða 15% uppbót á lífeyri og eftirlaun, þó aldrei á hærri fjárhæð en 14.400 kr. hverjum einstökum lífeyris- eða eftirlaunaþega. Þykir stj. hæfilegt að miða við þetta hámark. Yfirleitt er það nú svo hjá öllum almenningi, að hann nýtur eigi annarra eftirlauna, en frá tryggingunum. Eru greiddar uppbætur á nokkru hærri fjárhæð en því nemur, er frá tryggingunum kemur.
Þá er 2. brtt. á sama þskj., við 22. gr. XI, nýr liðu.r um heimild handa ríkisstj. að ábyrgjast gagnvart Landsbankanum lán, samtals að upphæð allt að 26 millj. kr., samsvarandi þeirri fjárhæð, sem ríkissjóður hefur til bráðabirgða lánað eigendum nokkurra togara og vélbáta, sem fengu ekki lán úr stofnlánadeild sjávarútvegsins. Þetta er líka alkunnugt mál, og þarf ekki að hafa langa framsögu fyrir því. StofnIánadeildina þraut, áður en hún var búin að lána út á öll skipin. Menn gátu ekki leyst skipin út, og eftir lágu bráðabirgðaskuldir. Nú hefur ríkisstj. átt tal um þetta við Landsbankann og telur hægt að komast að því samkomulagi við bankann, að hann taki að sér lánin með stofnlánadeildarkjörum, svo að ríkissjóður bíði engan halla af þeim. En þá verður ríkisstj. að ábyrgjast þetta gagnvart Landsbankanum. Mér þykir rétt að taka fram, að það fororð fylgir með í þessu samkomulagi af bankans hálfu, að verði kvaðir lagðar á stofnlánadeildina, þá hverfi þetta til síns fyrra forms. Verður þá að sýna sig á hverjum tíma, hvernig við þessu verði að snúast. En mér finnst eðlilegra að semja um þetta á frjálsum grundvelli við bankann, en að fara að setja um það viðaukalöggjöf.
Ég held, að það sé svo ekki þörf á að útskýra þetta nánar fyrir hv. þingmönnum.