11.12.1949
Efri deild: 11. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 1124 í B-deild Alþingistíðinda. (1575)
32. mál, vátryggingarfélög fyrir fiskiskip
Frsm. (Gísli Jónsson):
Úf af fyrirspurn frá hv. 1. þm. N–M. vildi ég segja nokkur orð. Lögunum um vátryggingu skipa er síðast breytt á þinginu 1947, þeim var breytt 1941, og 1938 var þeim breytt til þess að fella inn í þau ýmislegt, sem nauðsynlegt var að setja inn í l. með tilliti til þeirrar reynslu, sem af þeim hafði fengizt. Árið 1941 er farið inn á þá stefnu, sem hv. þm. ræddi um, að láta héruðin eða staðina hugsa sem mest um þetta sjálf, þ.e.a.s. að deildirnar væru settar svo margar í landinu, að hver deild hefði fullkomið yfirlit yfir vátryggingu, viðgerðir, tjón o.s.frv., á þann hátt, sem þm. minntist á, m.a. að Breiðafjörður yrði sérstök deild, Vestfirðir sérstök deild að undanteknum Ísafirði o.s.frv. En þetta leiddi til þess, að Samábyrgðin komst í vandræði og gera varð upp sumar þessar deildir vegna þess, hversu þær voru fámennar og náðu yfir lítil svæði, og með breyt. 1947 er farið inn á að þrengja þetta niður í 8 deildir um allt landið, vegna þess að reynslan knúði á í þessum efnum, og það er eðli trygginganna, að því stærra sem tryggingasvæðið er, því hentugra ætti að vera með tryggingarfélög. Þess vegna urðu menn að breyta og stækka svæðin. Ég álít, að það hafi verið rétt stefna og sé ekki heppilegt að hverfa að hinni stefnunni aftur. — Í sambandi við þetta var líka gerð önnur breyt. á l., sem þótti nauðsynleg, það var að samræma matsverð á því, sem tryggt var, það mat var áður á valdi hverrar deildar fyrir sig, og það er ein ástæðan fyrir því, að Vestmannaeyjar vilja ekki vera í þessu heildarkerfi, að þeir vilja ekki vera skyldugir til þess að hlíta því ákvæði l. En það kom mjög fram í reynslu þessara ára, að matsverðið var annað á jafnstórum bátum, jafngóðum og jafndýrum, og að þeir voru keyptir eða byggðir mismunandi eftir því, úr hvaða deild þeir voru. Þetta þótti Alþ. 1947 ótækt, og við tókum það upp í sjútvn. þessarar d. að krefjast þess, að matsverðið yrði samræmt, að sama mat yrði á sams konar bátum, úr hvaða deild sem þeir væru í landinu, og þetta var gert með breyt. á l. 1947. Þá kom einnig til greina, hvað mikið ætti að hafa til frádráttar, áður en tjón væri greitt, þ.e. efni og viðhald, í hverri deild, og það er einmitt það, sem deildin í Vestmannaeyjum, eins og hæstv. atvmrh. minntist á, lét ganga út yfir viðskiptamennina, sem tryggðu mikið af hinum smærri áföllum. Hin smærri tjón eru ekki greidd af vátryggingarfélaginu, og fyrir það eru vátryggingariðgjöldin í Vestmannaeyjum svo lág sem raun er á, auk þess sem það félag hefur starfað í 90 ár að því að birgja sig upp með sjóði, sem standa á bak við, og getur hjálpað til, þegar illa árar, að grípa til þeirra. Þeir vilja ekki láta þessa sjóði renna inn í Samábyrgðina. Þetta eru meginástæðurnar fyrir þeim ágreiningi, sem hefur verið milli þessara félaga.
Samkvæmt þessum l. eiga allar deildir að endurtryggja 75% af upphæðinni hjá Samábyrgðinni. Ég veit ekki, hvort deildin í Vestmannaeyjum notfærir sér þetta, þar sem hún starfar sjálfstætt, þó tel ég það líklegt. Hitt er svo annað atriði, að af því að deildin í Vestmannaeyjum hefur þennan fjárstyrk bak við sig, af því að hún vátryggir með meiri frádrætti fyrir einstaklinga, þá er hægt að afla betri kjara fyrir endurtryggingar fyrir hana en önnur endurtryggingarfélög, af því að hún er sérstök fyrir sig. Þetta er hægt að gera hjá hverri deild, en það stendur þarna betur á, sumpart vegna þess að það þykir betra fyrirkomulag að láta þetta ganga út yfir eigendurna sjálfa. En sannleikurinn er sá, að niðurstaðan verður hin sama, því ef maður verður fyrir tjóni upp á 4.000 kr. og fær borgaðar 4000 kr., þá verður það ekkert annað en lækkun á iðgjaldi. En þetta er ástæðan fyrir því, að þetta er eins og það er í Vestmannaeyjum.
Mér þótti rétt að láta þetta koma fram, og ég hygg, að erfitt sé að fara inn á það kerfi, og n. telur það ekki heppilegt frekar en hv. 4. landsk., að setja meiri ábyrgð á eigendurna sjálfa og lækka iðgjöldin heldur en að halda því kerfi, sem Samábyrgðin hefur um iðgjöld og tryggja a.m.k. 90% verðmætis. En stefnan er sú að tryggja að fullu fyrir því tjóni, sem verður á hverjum tíma. Mér þótti rétt að láta þetta koma fram. Mér skilst, að hv. 1. þm. N-M. hafi ekki verið að fullu kunnugur þessu kerfi og þessum l. eins og þau eru nú. Vona ég, að honum séu þetta nægar upplýsingar í sambandi við þetta mál.