11.12.1949
Neðri deild: 8. fundur, 69. löggjafarþing.
Sjá dálk 564 í B-deild Alþingistíðinda. (905)
43. mál, jarðræktarlög
Bjarni Ásgeirsson:
Herra forseti. Ég vil aðeins með nokkrum orðum ræða þetta mál, þar sem hæstv. ráðh. þykir rétt, að svo sé.
Þegar fyrrv. stjórn var mynduð, var eitt atriðið í málefnasamningi þeim, er hún gerði, að lögin um jarðræktarstyrk yrðu endurskoðuð með það fyrir augum, að jarðræktarstyrkurinn yrði hækkaður hlutfallslega og samræmdur núgildandi vinnulaunum og breyttum vinnuaðferðum. Þá nokkru síðar var skipuð n. samkvæmt þessu til endurskoðunar á jarðræktarl. Í n. voru þessir menn skipaðir: Pálmi Einarsson landnámsstjóri, Árni G. Eylands stjórnarráðsfulltrúi, Gunnlaugur Kristmundsson fyrrverandi sandgræðslustjóri, Hafsteinn Pétursson bóndi og Ólafur Jónsson tilraunastjóri. Nefndin skilaði áliti og till. 11. des. 1947.
Nú var það ætlun ríkisstj. að taka þetta mál svo fljótt sem unnt væri til flutnings á Alþingi. En í n. höfðu komið fram nokkuð mismunandi sjónarmið, og m.a. höfðu komið fram till. frá öðrum fulltrúa búnaðarþings, að málið væri ekki afgr. fyrr en búnaðarþing væri búið að fara höndum um málið og gera sínar till. Til þess að verða við þessu, skipaði rn. n. búnaðarþingsfulltrúa, sem voru kunnugir þessu máli. Það voru þeir Einar Ólafsson bóndi Lækjarhvammi, Gunnar Þórðarson bóndi Grænumýrartungu, Hafsteinn Pétursson bóndi Gunnsteinsstöðum, Jón Sigurðsson bóndi Reynistað og Ólafur Jónsson tilraunastjóri. Skyldu þeir yfirfara þær till., er fram voru komnar, og freista, hvort þeir gætu ekki komið fram fyrir hönd búnaðarþings. Niðurstaða þessarar n. varð sú, að málið yrði látið bíða til næsta búnaðarþings, sem átti þá að koma saman í marz.
Mér þótti rétt, þegar svo ákveðnar till. komu fram um, að málið kæmi fyrir búnaðarþing á formlegan hátt, að verða við þeim óskum búnaðarþings og bíða með að bera fram málið, þar til sú athugun hefði farið fram. En þegar málið kom frá búnaðarþingi, var svo áliðið þings, að það var sýnilegt, að þessi stóri lagabálkur og þessi endurskoðun gæti ekki farið fram á því þingi. Varð því úr, að málinu var þá frestað, og af þeim ástæðum kemur það fram fyrst nú á þessu þingi.
Ég mun ekki fara langt út í einstakar breyt. á jarðræktarl., frá því þau voru samin og komu fram sem merk nýjung. Síðan hafa þau verið endurskoðuð og breytt, og er það ekki nema eðlilegt á þeim miklu breytingatímum, sem verið hafa, að þörf væri á, að l. væri breytt eftir breyttum viðhorfum. Sama liggur til grundvallar fyrir þeim breyt., sem nú liggja hér fyrir. Aldrei hafa orðið jafnstórstígar breytingar vegna breyttrar tækni og nú. Er því eðlilegt, að breyta þurfi jarðræktarl. í samræmi við þær breyttu ástæður.
Aðalnefndin, sem fjallaði um málið, skilaði frv. með ýmsum breyt., bæði stórum og smávægilegum. Þær breyt., sem hún lagði til, var m.a. að gera ráð fyrir auknum leiðbeiningum í jarðrækt og bættu eftirliti með framkvæmd jarðabótanna og úttekt þeirra. Komið skal upp föstu kerfi í því skyni. Héraðsráðunautar skulu vera 10 á landinu, þeir skulu vera framkvæmdastjórar búnaðarsambandanna og laun þeirra greidd að hálfu úr ríkissjóði.
Þá er gert ráð fyrir, að styrkjakerfið verði einfaldara, en áður og megináherzla lögð á framræsluna, jarðvinnslu og byggingar fyrir áburð og vothey. Sé veittur styrkur á einfaldari hátt í stað þess að styrkja ræktunina mismunandi eftir ræktunaraðferðum. — Enn fremur leggur n. til, að felld verði niður öll ákvæði núgildandi jarðræktarlaga um hámark á styrk til jarðabóta og öll stigbreyting styrksins. Enn fremur gerir n. ráð fyrir, að verkfærakaupasjóður verði lagður niður. Hlutverk hans var það, sem hann hefur gegnt, að styrkja bændur til smærri jarðyrkjuverkfæra- og vélakaupa, en með þeim breyt., sem ég minntist á áðan, að orðið hefðu tæknilega, þá hefur á síðari árum verið tekinn upp annar háttur við að styrkja jarðræktarmenn til vélakaupa, og hefur hlutverk verkfærakaupasjóðs þar með að nokkru leyti horfið úr sögunni, enda er hann orðinn langt á eftir tímanum með fjárframlög.
Búnaðarþing hefur aftur á móti gert nokkrar brtt. við þessar till. mþn. M.a. vill hún láta búnaðarþing ákveða tölu jarðræktarráðunauta, en vill ekki binda það í l., hve margir þeir verði. Þá vill það láta launa þessa ráðunauta samkvæmt 8. flokki launal. Má segja, að það sé afleiðing þess, að í l. um búfjárrækt, sem sett voru eftir að jarðræktarn. lauk störfum, er gert ráð fyrir, að héraðsráðunautar taki laun samkv. 8. flokki launalaga.
Búnaðarþing gerir nýjar till. um verkfæranefnd, skipan hennar og störf, þannig að n. sé enn meira á vegum Búnaðarfélags Íslands, en verið hefur, svo og að innflytjendum búvéla sé skylt að afhenda n. búvélar til reynslu.
Enn fremur leggur búnaðarþing til, að tekið verði upp nýtt ákvæði um 300 kr. styrk á hektara fyrir þá, sem hafa ekki 10 ha ræktaðs lands, til að flýta fyrir því, að sem flestir geti orðið aðnjótandi þess hagræðis, sem í því felst að hafa sem mesta heyöflun á ræktuðu landi.
Ýmsar fleiri smábreytingar komu fram frá búnaðarþingi, og tel ég ekki ástæðu til að fara út í það.
Landbn. hefur verið send skýrsla frá mþn. Vænti ég, að hún hafi fengið hana og athugi þetta mál rækilega.
Ég tel nauðsynlegt, að n. geri sér nokkra grein fyrir þessu máli með því að athuga jarðræktarstyrkinn, eins og hann liggur fyrir, og hvaða áhrif þessi breyt. mundi hafa, sem hér liggur fyrir.
Ég legg til, að frv. verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og landbn.