05.03.1951
Efri deild: 83. fundur, 70. löggjafarþing.
Sjá dálk 865 í B-deild Alþingistíðinda. (1933)
194. mál, togarakaup ríkisins
Gísli Jónsson:
Herra forseti. Þetta mál kemur í nefnd þá, sem ég á sæti í, og skal ég því ekki ræða það mjög ýtarlega nú, en ég vildi þó mega gera nokkrar fyrirspurnir til hæstv. ráðh. Í 1. gr. var sett nýtt ákvæði inn í Nd. um, að heimild sú, sem stj. er veitt, skuli halda gildi sínu. Hæstv. ráðh. lýsti yfir, að er þetta var samþ., var ætlazt til þess, að ríkisstj. væri heimilt að ráðstafa nokkrum hluta togaranna, ef 10% greiðsla fengist, þótt fleiri byðust til þess að greiða út meira fé en tilskilið er, — og mun þetta vera skoðun fleiri. —, En ég er á annarri skoðun. Þetta sjónarmið kom aldrei fram, er þetta var rætt, en það getur þó verið, að það hafi verið hugmynd flm., því að þeir hafa hugsað sér, að þeirra umbjóðendur fengju þessi skip fyrir lítið fé og með sem minnstri álagningu. En þetta sjónarmið kom hvorki fram í grg. né annars staðar, er þetta var rætt. En nú telur ríkisstj. sig hafa heimild til að ráðstafa 3 skipum til atvinnubótavinnu í landinu.
Ég vil benda á — og æskja svars —, hvort ríkisstj. mundi láta það hafa endanleg áhrif á afstöðu sína, hve mikil greiðsla fengist frá viðkomandi aðilum, ef svo stæði á, að fleiri aðilar sæktu um þau skip, sem eftir eru, en tala skipanna er nú. Við skulum t.d. taka tvo staði, þar sem atvinnuástandið er svipað og báðir staðirnir teldu sig þurfa á þessum skipum að halda til atvinnuaukningar, en annar staðurinn treysti sér til þess að greiða meira og taka á sig meiri byrðar. Mundi það þá vera afgerandi, eða yrði farið eftir öðrum reglum?
Það komu 8 beiðnir um skip, þar sem 2 aðilar vilja greiða 10% og telja sig standa jafnt að vígi hvað þörfina fyrir skipin snertir og hinir 6, sem einnig sækja mjög fast á.
Ég vil einnig benda á, að það getur ekki verið, að sú stefna, sem hér er tekin, verði lokasporið, sem stigið er í þessum efnum. Ef Alþingi tekur þá ákvörðun að úthluta skipunum til þeirra staða eingöngu, sem erfiðleikar steðja nú að, þá mun fjöldi aðila án efa koma á eftir og gera jafnréttmætar kröfur til Alþingis, svo að hér er farið inn á mjög erfiða braut, svo framarlega sem skipin geta ekki gengið út á annan hátt.
Bornar hafa verið fram hér á Alþingi till. í sambandi við Flatey og atvinnuörðugleikana á Bíldudal. Teldi ég, að þessir staðir ættu meiri hönk upp í bakið á Alþingi, er búið er að samþ. þessa till.
Ég vil einnig spyrja hæstv. ráðh., hvort hann teldi nokkuð athugavert, þótt gerðar yrðu nokkrar breyt. á þessu frv., þegar það verður rætt í fjhn. Í sambandi við 2. gr. vil ég einnig gera aths. Þar stendur: „Ríkisstj. er heimilt að ábyrgjast allt að 2 millj. kr. lán til kaupa á gömlum togurum.“ Mér skilst, að meiningin sé, að aðrir aðilar kaupi togarana með stuðningi ríkisstj., en ekki að ríkisstj. sjálf kaupi þessi skip. Fyndist mér því rétt að breyta þessu orðalagi. Er þetta ekki rétt skilið hjá mér? (Forsrh.: Jú.) Enn fremur stendur í þessari sömu grein: „og til að setja olíukyndingu í þá, gegn 1. veðrétti í skipunum, enda fari ábyrgðin ekki fram úr 75% af kostnaðar- og matsverði skipanna með olíukyndingu.“
Ég hefði talið heppilegra að gera tvær breyt. á þessu. Í fyrsta lagi, að aðstoðin nái aðeins til að kaupa olíukyndingartækin, og í öðru lagi, að ábyrgðin færi ekki fram úr því verði, sem það kostar að setja olíukyndingartækin inn. Ég tel það ekki rétta stefnu að ábyrgjast meira og álagningin sé þá bundin 1. veðrétti, en seljendurnir á 2. veðrétti á eftir ríkissjóði í sambandi við söluverðið. Enn fremur vil ég setja, að þetta skuli ekki gert, nema fyrir liggi ákveðin meðmæli sérfræðinga. Vafasamt er, að skynsamlegt sé að kasta öllu þessu fé í olíukyndingartæki í fleiri skip en hér um ræðir. Þær upplýsingar komu fram í Sþ., að það lá fyrir tilboð 1946 frá Englandi um þessi tæki, sem nam 15.000 pundum — eða 700.000 kr. -, og held ég, að athuga bæri gaumgæfilega allt, sem máli skipti í þessu sambandi, áður en fé er lagt til þessara framkvæmda, því að það er margt, sem bendir til þess, að ekki sé hægt að fá þetta fé aftur, — en ég skal ekki ræða um það að svo stöddu. En ég mundi fylgja þessari till., ef heimildin yrði ekki notuð nema fyrir lægi álit sérfræðinga um það, að rétt sé að fara út í þetta.