13.12.1950
Neðri deild: 39. fundur, 70. löggjafarþing.
Sjá dálk 171 í B-deild Alþingistíðinda. (672)
5. mál, tollskrá o.fl.
Frsm. minni hl. (Einar Olgeirsson):
Herra forseti. Ég sé, að það eru nú víst einhverjir af hæstv. ráðh. viðstaddir. — Út af því, sem hæstv. fjmrh. sagði um afstöðu ríkisstj. yfirleitt í fjárhagsmálum, vildi ég aðeins gera smá-aths. Hæstv. fjmrh. virtist hafa þá hugmynd, og sagði það beinlínis, að hæstv. ríkisstj. hefði gert allt, sem hún hefði getað, til þess að örva framleiðsluna. Ég er ekki á þessari skoðun. Ég veit, að hæstv. ríkisstj. hefur bókstaflega dregið stórkostlega úr framleiðslunni í ár, þ.e. útflutningnum, og sumpart látið voldugustu ríkisfyrirtækjunum haldast uppi að skipuleggja slíka minnkun framleiðslunnar. Ég á þar við, að annars vegar hefur ríkisstj. sjálf, eða hennar fjárhagsráð, neitað um útflutning á íslenzkum afurðum gegn því að flytja inn fyrir þær vörur erlendar nauðsynjavörur, og hefur komið í veg fyrir, að vörur, sem enn liggja óseldar í landinu, verði fluttar út og inn verði fluttar nauðsynjar fyrir þær til landsins. Það liggja enn þá hér í landinu a.m.k. 2 þús. smál. af freðfiski óseldar, sem hefði verið hægt að vera búið að selja fyrir nokkrum mánuðum síðan í vöruskiptum á sambærilegu verði við enskt verð fyrir nauðsynjar. Og það hafa legið tilboð fyrir frá eigendum varanna um að selja þetta þannig. Það kann að vísu að vera, að ríkisstj. sjálf fylgist ekki vel með þessu og láti nægja, að hennar nefnd komi í veg fyrir þetta. Ég skal ekkert segja um það.
Í öðru lagi hefur hæstv. ríkisstj. látið Landsbankanum haldast uppi að minnka framleiðsluna með því að draga úr sínum lánveitingum til hraðfrystihúsa, og minnka þannig stórkostlega freðfiskframleiðsluna í landinu. Við komumst upp í 30 þús. tonn í freðfisksframleiðslunni eitt árið. Við förum líklega niður í 16–17 þús. tonn í þeirri framleiðslu í ár. Ég efast ekki um, að það hefði verið auðvelt að framleiða hér á Íslandi a.m.k. 25 þús. tonn af freðfiski í ár, þrátt fyrir það þó að við hefðum haldið saltfiskframleiðslunni eins og hún var, og enn fremur, að auðvelt hefði verið að selja allt þetta magn út úr landinu. Hins vegar hefur Landsbankinn, með því að draga úr sínum lánveitingum til hraðfrystihúsanna, knúið hraðfrystihúsin til að minnka framleiðslu á þessum fiski. Ég held þess vegna, að með þessari pólitík hafi hæstv. ríkisstj. dregið úr framleiðslunni; í fyrsta lagi dregið úr útflutningnum og þar með dregið úr innflutningnum líka. Hæstv. fjmrh. þóttist vera mjög vel ánægður með útkomuna á þessu ári. Hann sagði, að framleiðslan hefði selzt öll, og það væri góður árangur Ég get ekki verið sammála því, að það sé góður árangur, að framleiðsla, sem nam um 30 þús. smálestum, hafi minnkað um helming. Slíkt verður varla talinn góður árangur. Ég held, að afleiðingarnar af pólitík hæstv. ríkisstj. séu ekki svo slæmar, ef ekki kæmi einnig til of mikil þröngsýni. Ég held, að það sé enginn vandi að hafa framleiðsluna meiri og selja hana alla, og þá væri hægt að flytja meiri vörur inn í landið. Framleiðslan á freðfiski hefur minnkað um 15 þús. tonn, og það væri ekki svo lítill vörumagns- og verðtollur, sem ríkið hefði fengið, ef 15 þús. tonnum meira hefði verið flutt út og síðan fluttar inn í landið vörur fyrir verð það, sem fengizt hefði fyrir þann fisk. Og þessu hefði verið hægt að koma til leiðar í haust. Ég heyrði, að hæstv. ráðh. var að segja, að ríkisstj. hefði í hyggju að koma fram með breytingar á verzlunar- og viðskiptapólitík sinni. Það er að vísu ekki nema gott eitt um slíkt að segja, en furðu seint finnst mér sú breyting koma. Ef ég hefði haft að gera með skipulagningu á framleiðslu og inn- og útflutningsverzlun á sjávarafurðum, þá hefði ég ekki haft á sama hátt og hæstv. ríkisstj. hefur gert. Ég hefði séð svo til, að aukning framleiðslunnar hefði getað farið fram og samningar um sölu afurðanna hefðu farið fram í nóvember og desember, svo að þegar vertíðin hæfist í miðjum janúar, þá vissu útgerðarmenn, hve mikið aflamagn væri hægt að selja. Þegar ákveðið er um verð á fiski, þá er mjög ólíkt, hvort hægt er að segja í des., að hægt verði að selja og þar með óhætt að framleiða 30 þús. smálestir, og það er allt öðruvísi en þegar aðeins er reiknað með 15 þús. smálesta framleiðslu og sú framleiðsla látin bera vaxtabyrðina og annað slíkt. Það er því algerlega rangt af hæstv. ríkisstj. að fresta svo ákvörðunum í þessu efni. Ég bar í haust fram í deildinni frv. um breyt. á l. um sölu og útflutning á vörum og hélt, að bað mundi fá sæmilegar undirtektir í þinginu, ef dæma bæri eftir kosningaloforðum hv. þm. Frv. var vísað til fjhn., og þar var enginn af nm. á móti því og heldur enginn með því. Ég held, að það sé búið að tapa sölumöguleikum, sem nema 20–30 millj. kr.. vegna tafa, sem orðið hafa á þessum málum. Ég segi ekki, að við höfum ekki enn möguleika til að selja vörur okkar, en hvern mánuð, sem það dregst, a$ hagnýta þessa markaði, þá er a.m.k. ekki hægt að selja þann fisk, sem étinn hefði verið í þeim mánuði, svo að allur slíkur dráttur er þjóðhagslegt tap. Og sá aukni útflutningur og innflutningur, sem af þessu gæti leitt og er sennilega 20–30 millj. kr., það mundi svara því, sem ríkisstj. þyrfti í auknar tolltekjur.
Það er mjög leitt, að hæstv. ríkisstj. skuli vera svo sein á sér að boða, hvaða stefnu hún ætli að taka upp í fjármálapólitík sinni, og ég held satt að segja, að hún væri ekki svo sein á sér að birta, hvað hún hefur í pokahorninu, ef hún hefði eitthvað gott að boða, svo að ég er kvíðinn vegna leyndar hæstv. fjmrh. Það er hins vegar auðséð, að hér duga ekki langar umr., enda ekki meiningin að halda þeim uppi.
Ég vil segja það að lokum, að mér finnst það undarlegur reikningur að reikna með vísitölu 122 stigum, eða er það meining hæstv. ríkisstj. að binda kaupgjaldið við það, þó að vitað sé, að miklar hækkanir koma í byrjun næsta árs á mörgum sviðum, og auk þess eru öll áhrif gengislækkunarinnar ekki enn komin fram? Og sú gífurlega hækkun, sem kemur á skófatnað og vefnaðarvöru, á eftir að koma hér fram og kemur á fyrstu mánuðum næsta árs, svo að það er algerlega óraunhæft að reikna með 122 stiga vísitölu, nema gera eigi einhverjar ráðstafanir til að halda verðlagi niðri, eða þá að enn eigi að höggva í hinn sama knérunn og gert var með gengisbreytingarlögunum á síðasta þingi. — Ég læt svo útrætt um málið að sinni. En ég verð að segja, að það er slæmt að koma með svo umfangsmiklar breytingar, þegar málinu er jafnlangt komið og hér er.