19.12.1951
Efri deild: 50. fundur, 71. löggjafarþing.
Sjá dálk 987 í B-deild Alþingistíðinda. (1517)
83. mál, Iðnaðarbanki Íslands hf
Frsm. meiri hl. (Jóhann Jósefsson):
Herra forseti. Það fer að verða áliðið nætur og æskilegt að geta komizt að niðurstöðu í þessu máli, hver sem hún nú kann að verða. Ég held, að þótt þessi stofnun eigi að vísu að heita Iðnaðarbanki, þá sé ekki þar með leyst lánsfjárþörf iðnaðarins, og það þarf enga bankamenn til að sjá, að með þessu er ekki stigið svo stórt spor. Ég hef bent á það fyrr, að möguleikar geta verið fyrir hendi í framtíðinni að efla þessa stofnun. En það, sem hér er eiginlega prinsipatriði, er, hvort hv. dm. hafi vilja til, að þessi þriðja veigamesta stétt landsins fái jafnrétti við aðrar stéttir landsins. Þeir, sem talað hafa. hafa mælt margt og spaklega og mælt varnaðarorð, ekki sízt hæstv. landbrh. eins og vænta mátti úr þeirri átt. En ég vil vekja athygli á því, að því hefur ekki verið haldið fram hér, að með þessu væru öll vandræði iðnaðarins leyst á einn bretti. Sá mikli velvilji, sem byggist á því að andmæla frv., má ekki ganga svo langt, að hann kæfi þessa tilraun til þess, að þessi atvinnugrein megi eiga og starfrækja sinn banka. Ég er hættur að hafa tölu á því, hve margar till. og frv. eru hér á ferð til að efla Búnaðarbankann. Ég er ekki á móti slíku, en nú í kvöld virtist mér, að verið væri að skjóta í hann einni milljón, en hún er aðeins aukreitis, því að á einu planinu á hann að fá 15 millj. og einar tvær till. eru um 5 millj. o.s.frv., og svo er ein spánný silkislæða lögð ofan á þessar góðgerðir til Búnaðarbankans frá hv. þm. A-Húnv. um að sparifé, sem lagt er inn í vissa deild hans, sé skattfrjálst. Þegar svo forsvarsmenn iðnaðarins hér á þingi — en til þeirra get ég ekki talið mig — hafa sótt það fast að stofna banka handa iðnaðinum, spretta upp ýmsar till., sem hafa þann ágalla, að þær drepa málið, ef þær verða samþ., og hann er svo slæmur, að hann eyðileggur alla kosti málsins.
Hverjir eru það svo, sem hafa borið uppi iðnaðinn? Er það hv. þm. S–Þ., eða hv. 1. þm. N–M., eða ég, eða hæstv. ráðh.? Nei, þeir menn, sem standa að þessu frv., eru utan þings og hafa borið uppi og bera uppi þennan atvinnuveg. Þeir eru í Félagi íslenzkra iðnrekenda og Landssambandi iðnaðarmanna og hafa haft mest afskipti af þessum málum. Þetta mál er ekki fyrst sýnt hér í dag. Það var líka flutt hér á síðasta þingi. — Það var áðan minnzt á Sparisjóð Reykjavíkur og nágrennis, og það má rétt vera, sem sagt var um hann. Að honum stóðu mætir menn, og voru flestir beirra úr iðnaðarstétt. Það var varpað fram þeirri spurningu við 2. umr. málsins, hvort ekki væri hugsanlegt að sameina sparisjóðinn þessum nýja banka, ef hann fær leyfi til að fæðast. Einn dm. upplýsti þá, að þetta hafi komið nokkuð til tals. Og sá möguleiki virðist ekki útilokaður, að sameining þessara stofnana geti átt sér stað, og yrði iðnaðarbankinn þá meiri ásýndum en eftir þessu frv. Hæstv. landbrh. sagði, að það væri hugsanlegt, að Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis yrði iðnaðarbanki. Ég er enginn bankamaður, en svo mikið veit ég, að starf sparisjóðs er öðruvísi en starf banka, a.m.k. þykir ekki eins þægilegur aðgangur til rekstrarlána í sparisjóði eins og í banka, svo að það er ekki undarlegt, þó að sparisjóðurinn hafi ekki orðið iðnaðarbanki í þeim skilningi.
Nei, það, sem hér liggur fyrir, eins og þegar er búið að undirstrika, er þetta: Er velvilji okkar hv. þm. svo mikill til þessarar stéttar, að við unnum henni jafnréttis við hlið annarra framleiðslustétta í landinu? Fyrir þá, sem hafa áhuga á þessu, er spurningunni svarað. Ef bankinn er veigalítill, er opin leið til þess á næsta þingi að efla hann, að svo miklu leyti sem hægt er á þingi. Við höfum dæmin fyrir okkur, hvernig sumir bankar eru styrktir og efldir, þegar velviljinn er nógur og menn hafa skilið þörf þeirra. Ég geng ekki út frá öðru en að hv. þm. hafi opin augun fyrir því, hver er þörf iðnaðarbankans, begar hann tekur til starfa, ef svo má verða, að hann fær að verða til.
Af þessari ástæðu, sem ég hef greint, verð ég fyrir hönd meiri hl. iðnn. að mæla á móti því, að breyt. verði gerðar á frv., — ekki vegna þess, að ég geti ekki fallizt á, að það sé vit í ýmsum þessum brtt., og vildi gjarnan hafa vald til þess að breyta einhverju í frv., ef ég héldi ekki, að það yrði frv. til trafala eða jafnvel falls. — Þessi ótti og hjartsláttur, að iðnaðurinn fái ekki nægan stuðning af þessu frv., kann að eiga sér undirstöðu. En ég spyr þá: Frá hverju hefur iðnaðurinn að hverfa? Er iðnaðurinn svo vel staddur nú, að hann þurfi ekki að ryðja nýjar leiðir til úrbóta? Það vita allir, hvernig iðnaðurinn er staddur nú. Ég sé ekki, að það sé neitt úr þessu bætt, þó að neitað sé um þetta. Það, sem hæstv. landbrh. sagði, að það væri hætta á, að aðrar lánsstofnanir vildu ekki lána iðnaðinum, eftir að hann hefði fengið sinn banka, tel ég alveg ástæðulausan ótta. Þetta höfum við áður heyrt frá hv. 1. þm. N-M. og var þá þegar mótmælt, því að engar sannanir né líkur væru fyrir því, að bankarnir hrintu frá sér gömlum viðskiptavinum af því, að þeir kæmu sér upp sinum eigin banka. (PZ: Hvað segir í áliti bankanna?)
Ég vil svo ítreka það við þá hv. dm., sem vilja sýna iðnaðinum velvild í verki, að samþ. ekki þær brtt., þá fleyga, sem reknir hafa verið í málið, heldur fylgja því óbreyttu. Frávik öll mundu stofna því í hættu, og er skilin eftir opin braut til þess að koma fram umbótum síðar, og geta þá velunnarar málsins haft mörg tækifæri til að vinna því hag. Ég vona svo, að málið fái fulla afgreiðslu á þessu þingi.