23.01.1953
Efri deild: 55. fundur, 72. löggjafarþing.
Sjá dálk 1025 í B-deild Alþingistíðinda. (1103)
199. mál, almannatryggingar
Frsm. 1. minni hl. (Finnbogi R. Valdimarsson):
Herra forseti. Ég get, eins og hv. þm. Barð., lýst því yfir, að ég er fús til að taka till. aftur til 3. umr. eftir yfirlýsingu hæstv. forsrh. um það, að hann vilji, eða ríkisstj., athuga, hvort ekki sé hægt að ná sambandi við þá menn, sem stóðu að samningum í vinnudeilunum.
Ég álít, — og hélt því fram á nefndarfundi, — að það væri mjög auðvelt að ná til þeirra manna, sem mesta ábyrgð báru á samkomulaginu, sem varð í vinnudeilunum. Þeir eru nærtækir og auðvelt að fá skoðanir þeirra og álit á því, hvort hér sé um nokkurt samningsrof að ræða. Það er svo annað mál, að formlega er enginn aðili lengur, því að þessu máli er lokið, og þarf ekki um það að ræða. En það virðist vera svo, að hæstv. ríkisstj. óttist pólitískar árásir úr einhverjum áttum, nánast helzt þá frá atvinnurekendum eða þeim, sem þeim fylgja að málum, og kemur það úr hörðustu átt, að hæstv. ríkisstj. geti ekki kynnt sér það, hvort atvinnurekendur eða þeirra flokkar eða forsvarar muni ráðast hart að henni fyrir að breyta þessu frv. eins og hér er lagt til af hálfu þm. úr tveimur þingflokkum. Það hefur komið fram hér, að sú skoðun, sem þær till. byggjast á, á mikinn hljómgrunn í öllum flokkum, einnig í báðum flokkum hæstv. ríkisstj., eftir því sem fulltrúar þeirra flokka hafa talað í þeirri n., sem hefur fjallað um þetta mál, og hér í d.
Ég get ekki fallizt á, að það hafi komið fram nein fullnægjandi rök fyrir því, að hér geti verið um neitt samningsrof að ræða, en hitt gæti ég miklu frekar fallizt á, að það mætti segja, að það hefði verið um samningsrof að ræða að einu leyti í sambandi við þetta frv., eins og hæstv. ríkisstj. leggur það fram, að í því er gert ráð fyrir miklu hærri iðgjöldum frá hinum tryggðu, nú heldur en var gert ráð fyrir, þegar samningarnir við verkalýðsfélögin stóðu yfir og þegar tilboð ríkisstj. var lagt fram. Þá var reiknað með því, að þetta kostaði um 90 kr. hækkun á iðgjöldum á 1. verðlagssvæði, en hækkunin, sem leiðir af frv., eins og það er nú, er mun meiri. Þó hefur hæstv. ríkisstj. ekki orðið fyrir neinum árásum fyrir það, að hér er gert ráð fyrir hærri iðgjöldum og því hærri nýjum álögum og hins vegar nokkru hærri bótum, en það mun eiga sín rök og bendir til þess, að það muni ekki heldur vera að óttast neinar árásir eða ásakanir um samningsrof, þó að þessu fé, sem fengið er með nýjum álögum á hina tryggðu og þar með fyrst og fremst þann mikla fjölda, sem stóð að baki verkalýðssamtakanna í vinnudeilunni, og í öðru lagi með framlögum frá sveitarfélögunum, sem þau verða að taka með nýjum álögum á sína gjaldendur, verði varið á þann hátt, sem við hv. þm. Barð. leggjum til. Deilan er ekki um það, hvort það beri að leggja þessar nýju álögur á, heldur hitt, hvernig eigi að verja þessu fé. Um það skiptast skoðanirnar þó ekki meira en svo, að það er hægt að fá fullkomið samkomulag af hálfu fulltrúa stjórnarflokkanna í heilbr.- og félmn. og af hálfu okkar stjórnarandstæðinga þar, svo að mér virðist ekki, að hér þurfi að bera mikið á milli, ef það er ekki upplýst beinlínis, svo að mark sé takandi á, að atvinnurekendur eða þeirra umboðsmenn einhverjir leggist hart á móti þessari breytingu. En það hefur mér ekki verið sýnt fram á enn þá, enda get ég ekki séð, hvaða ástæðu þeir ættu að hafa til þess að mótmæla harðlega því, að þessu fé, sem fengið er með álögum á allan almenning, en ekki þá sérstaklega, verði varið fremur til þess að auka bætur til gamalmenna og öryrkja heldur, en til þess að greiða nokkrum hundruðum króna meira í bætur til hátekjumanna. Ég get ekki ímyndað mér rökstuðning, sem væri hér á nokkurn hátt frambærilegur nokkurs staðar, að það væri réttara að auka tekjur hátekjumanna um nokkur hundruð króna, heldur en að verja þessu fé, sem er fengið með álögum á allan almenning, til hækkunar á tekjum elli- og örorkulífeyrisþega, enda hafa ekki komið fram neins staðar nein rök gegn því — ekki heldur í ræðu hæstv. forsrh., að þessi leið sé réttlátari, réttari og skynsamlegri og því sjálfsagt að fara hana.
Hv. 4. þm. Reykv. vildi ekki fallast á það hjá mér, að það væri fáránlegt, að maður t.d. með 100 þús. kr. tekjur ætti að fá nokkur hundruð krónur í uppeldisstyrk, þó að hann ætti 2–3 börn. Honum virðist það í sjálfu sér geta verið sjálfsagt mál. Það er kunnugt, að hann vill hafa almannatryggingar á sama grundvelli og tryggingar einkavátryggingarfélaga, en þó að svo væri, þá er mér nú spurn, hvort nokkur maður með 100 þús. kr. tekjur eða þar yfir teldi nokkra skynsemi því að kaupa sér vátryggingu þannig, að hann fengi nokkur hundruð kr. á ári, ef hann lenti í því óláni á lífsleiðinni að eignast 2 eða 3 börn. Ég get ekki hugsað mér það, að maður, sem væri yfirleitt öruggur með sína efnalegu afkomu, vildi fara að kaupa sér vátryggingu með iðgjöldum til þess að fá nokkur hundruð kr. á ári, ef hann kynni að eignast 2–3 börn. En það er nú það, sem hér er gert ráð fyrir að menn fái og menn leggi svo mikla áherzlu á, að tryggingarnar eigi að vera á þeim grundvelli, að þar beri allir jafnt úr býtum, sem iðgjöld greiða. En tryggingarnar eru ekki enn þá á þeim grundvelli, og þess vegna er óþarft að ræða það. Það er hægt að benda á fjöldamörg ákvæði tryggingal., sem eru svo ófullkomin, að það vilja í raun og veru allir bæta úr bótunum til þeirra, sem lakast eru settir. Á þeim grundvelli erum við alltaf þegar við ræðum um tryggingamálin. Hins vegar eru svörin alltaf þau, að það sé ekki hægt af fjárhagsástæðum, vegna þess að menn treysta sér ekki til að leggja nýjar álögur yfirleitt á þessa þjóð, hvorki í formi iðgjaldagreiðslna né skatta til ríkissjóðs eða sveitarfélaga. Það er það, sem menn hika við. En það hefur ekki staðið fyrir við samningu þessa frv. og því er ekki mótmælt af neinum, að það verði lagðar á nýjar álögur; það er aðeins spurningin um, hvernig eigi að verja því fé.
Ég endurtek svo, að ég er fús til að taka till. mína aftur til 3. umr., og vænti þess, að þær till., sem fram hafa komið, verði þá nánar athugaðar.