03.02.1953
Efri deild: 64. fundur, 72. löggjafarþing.
Sjá dálk 1554 í B-deild Alþingistíðinda. (2195)
40. mál, verðjöfnun á olíu og bensíni
Dómsmrh. (Bjarni Benediktsson):
Herra forseti. Ég kemst ekki hjá því að svara þeim fyrirspurnum, sem hv. þm. Barð. bar fram til mín.
Ég vil fyrst taka það fram, að við þurfum ekki að deila um nauðsyn á verklegum framkvæmdum úti á landi. Ég hef verið þeim jafnfylgjandi eins og hv. þm. Ég veit, að hann hefur allra manna mest beitt sér fyrir þeim í fjvn., og ég kannast ekki við, að ég hafi lagt stein í götu þeirra, hvorki innan Alþingis né innan ríkisstj., heldur geri ég mér fulla grein fyrir og hef margoft tekið fram í þessum umræðum, að ég tel nauðsynlegt, að slíkar framkvæmdir eigi sér stað ekki siður úti um landsbyggðina, heldur en hér í Reykjavík. Ég er andvígur þessu frv. vegna þess, að það er í eðli sínu óhyggilegt. Ég er ekki andvígur því vegna þess, að það komi fólkinu úti um land að gagni, heldur vegna þess, að það á óhyggilegan hátt og án þess, að það nema að litlu leyti verði fólkinu úti um land að gagni, miðar að því að taka fé af mönnum hér í Reykjavík og við Faxaflóa. Það væri miklu nær að taka þetta sem beinan skatt og borga það milliliðalaust og kostnaðarlaust til manna úti um land. Það gæti verið umtalsmál, en halda þá áfram þeirri hyggilegu aðferð á flutningum á olíu og benzíni, sem verið hefur, þannig að menn hefðu hag af því að taka það þar, sem ódýrast er. Þetta gæti verið miklu skynsamlegra, að taka féð bara beint og úthluta því. En að taka það til þess að gera vörudreifinguna dýrari og til þess að koma upp skrifstofubákni, eins og hér stendur til, það held ég að verði ekki fólkinu úti um land til frambúðar að gagni, heldur öllum til óþurftar, og það er þess vegna, sem ég er á móti þessu frv. og er sannfærður um, að það er spor í ranga átt.
Hv. þm. talaði um það, hvort ég vildi, að það yrði jöfnun á fjárfestingu hér í Reykjavík við það, sem er úti um land. Auðvitað er byggt mikið hér í Reykjavík, og ýmiss konar fjárfestingar eiga sér hér stað. En ég vil þó vekja athygli á því, að ef miðað er við fólksfjölgun, ekki aðeins fólksfjölda, þá verður Reykjavík fyrir stórkostlegu misrétti, þannig að það getur auðvitað ekki komið til mála, á meðan fólksstraumurinn liggur hingað til Reykjavikur og verður á einn eða annan veg að sjá mönnum fyrir húsnæði hér í Reykjavík, að ætla að takmarka fjárfestingu umfram það, sem verið hefur hér í Reykjavík, af því að núgildandi reglur eru allar settar til hags fólkinu í strjálbýlinu, þar sem það er miðað við fólksfjöldann, en ekki fólksfjölgunina á hverjum stað. En þegar er verið að byggja upp ný héruð, þá verður auðvitað fyrst og fremst að miða við fólksfjölgunina. Það, að hv. þm. skuli tala um það svo sem í þessu sé nú hallað á aðra staði, en Reykjavík hafi hlunnindi, sýnir, hversu jafnvel skýrum mönnum getur skotizt, þegar þeir hafa eingöngu kjördæmahagsmuni fyrir augum, sem sannast sagt eru öllu ráðandi hjá þessum hv. þm. og sumum öðrum í þessu máli, kjördæmahagsmuni, sem væri hægt að fyrirgefa, þótt væru ráðandi hjá þessum mönnum, ef hér væri um hyggilega ráðstöfun að ræða, en það er bara ekki. Ráðstöfunin sjálf horfir til óþurftar, til aukins kostnaðar, og ég endurtek enn, ef eftir frv. verður farið, til stórkostlegs skrifstofubákns. Það getur verið, að það takist að leysa þetta mál á annan veg, það tækist með reglugerð að gera ákvæði frv. að engu. En það er þá ekki að þakka hv. þd., sem hefur verið bent á, hversu þetta væri fráleitt, heldur verður það að þakka þeim mönnum í viðskmrn., sem hafa þá vit fyrir hv. þm. um setningu þessara reglna. En eins og frv. er nú, þá er það ómótmælanlegt, að það er ætlazt til þess, að það verði settur sérstakur sjóður á stofn með sérstakri skattheimtu, með sérstöku skrifstofubákni, til þess að innheimta skattinn og til þess að útbýta aftur meðal þeirra, sem verða taldir verðugir.
Hv. þm. talaði um það, að tekinn hefði verið ólöglegur skattur með gróða, sem hefði orðið á útgerð skipsins Þyrils. Ég hygg nú, að það sé hæpið að tala um það sem skatt, annars er það nú hæstv. fjmrh. að svara fyrir það, en ekki mitt. Ég held, að það sé nú tap á svo mörgum ríkisfyrirtækjum, að út af fyrir sig þurfi ekki að telja það skatt, þótt einhvers staðar græðist, og auðvitað þurfa ekki öll ríkisfyrirtæki endilega að vera með þeim ósköpum eins og Skipaútgerðin að öðru leyti, að á þeim tapist milljónir, og ég veit það, að hv. þm. mundi ekki telja það neitt óeðlilegt, þótt fyrirtæki eins og Skipaútgerðin og ýmiss konar annar opinber rekstur hefði einhvern sæmilegan ágóða. Ef hér er farið of harkalega í álagningu varðandi fragtir á olíunni, þá er það, eins og ég segi, atriði, sem sjálfsagt er að sækja hæstv. fjmrh. og Skipaútgerðina til saka um, hæstv. samgmrh., sem þarna er staddur, en ég kem út af fyrir sig lítið nærri því. Ég þykist vita, að þeir hafi í þeim efnum reynt að gera sitt bezta, og vil ekki væna þá um nein óheiðarleg brögð í því, hvernig þeir hafa ákveðið þessi farmgjöld.
Þá vil ég nú svara spurningu, sem ég gleymdi að svara áðan og hv. þm. bar fram til min um jöfnun á olíuverði í öðrum löndum. Hv. þm. hefur mjög fullyrt það, bæði nú og áður, að benzínverð væri það sama í ýmsum löndum. Ég er þessu ókunnugur, en þá er það gert af olíufélögunum sjálfum, benzínsölunum, en ekki með slíkum tiltektum eins og hér eru ráðgerðar. Og það er einmitt eitt af því, sem ég bendi á, að það sé miklu hyggilegra að fá olíufélögin til þess að gera slíkar ráðstafanir, jafnvel knýja þau með opinberri löggjöf til þess að gera slíkar ráðstafanir sjálf, heldur en að setja upp slíkt skrifstofubákn, skattheimtu og faraldur, sem hér er ráðgert og ákveðið að setja upp. Hins vegar verð ég að mótmæla því, sem hv. þm. segir um olíuverð í öðrum löndum, að það sé jafnt þar alls staðar. Það liggur þvert á móti fyrir hér í þskj. frá L. Í. Ú. yfirlýsing um það, að í stærstu þjóðlöndum sé yfirleitt ekki slíkt jöfnunarverð á olíu, og þó að ég trúi hv. þm. Barð. að jafnaði vel, þá hefur mér nú fundizt hans málflutningur í þessu máli vera þannig, að ekki væri trúandi hverju orði hans, og ég vil að óreyndu trúa betur í þessu efni umsögn L. Í. Ú., sem hefur kynnt sér þetta sérstaklega og fullyrðir, að slíkt jöfnunarverð eigi sér ekki stað.