18.11.1952
Efri deild: 28. fundur, 72. löggjafarþing.
Sjá dálk 545 í C-deild Alþingistíðinda. (3478)
69. mál, kaup á togurum og togveiðibát
Dómsmrh. (Bjarni Benediktsson):
Herra forseti. Það er nú nokkuð langt síðan ég kvaddi mér hljóðs við fyrri hluta þessarar umræðu, og var það þá af tilefni, sem fram hafði komið í umræðum. Mér eru nú úr minni fallin — og hef ekki hirt um að lesa þær umr., sem áttu sér stað — sum þau atriði, sem þá var hreyft og ástæða hefði verið til að svara. Ég get því mjög stytt mál mitt, en vil þó ítreka það meginatriði, sem ég tel mestu máli skipta um afgreiðslu þessa máls, og það er, hvaðan eigi að fá það skip, sem hér um ræðir. Það er vitnað til þess, að ýmis bæjarfélög hafi notið sams konar hlunninda sem hér eigi að veita fyrst Húsavík og síðan Ólafsfirði eftir brtt. Þetta er mjög villandi frá sagt. Í fyrsta lagi eru það ekki öll sveitarfélög, sem hafa fengið jafnmikinn styrk og hér er ætlazt til að veittur verði. Það er ekki allsherjarregla, að því er ég bezt veit. Það, sem mestu máli skiptir, er það, að það eru sannarlega fá sveitarfélög, sem hafa verið styrkt til að fá skip úr öðrum sveitarfélögum. Það er allt annað mál, hvort menn veita sveitarfélagi eða einhverjum öðrum aðila styrk til þess að kaupa skip erlendis frá eða láta byggja það eða hvort menn veita styrk til þess að taka atvinnutæki af einum til þess að fá öðrum, og málið er á þeim grundvelli flutt, og hv. flm., þm. S-Þ., lýsti beinlínis yfir því, að það væri sín ætlun að hafa þann hátt á. Ég fyrir mitt leyti get ekki stutt þetta frv., nema ég viti, hvaðan eigi að taka skipið og hvort sá staður, sem á að taka skipið frá, sé verr staddur en sá staður, sem á að flytja skipið til. Og ég vil benda hv. nefnd á, að fyrirspurn sú, sem hún hefur lagt fyrir þessa nefnd, sem vitnað er til, atvinnumálanefnd, er auðvitað mjög villandi, ef einungis er spurt um það, hvort þörf sé á skipi á Húsavík eða Ólafsfirði. Það, sem átti að spyrja nefndina að, var þá hvaða stað hún vildi tilnefna, þar sem hún teldi ekki þörf á skipinu. Og ég vil fara þess á leit við hv. nefnd og treysti því, að áður en þetta mál fær afgreiðslu hér við 2. umr., þá verði því enn frestað og þessi atvinnumálanefnd spurð þessarar ákveðnu spurningar. Hún er sú: Hvaðan telur atvinnumálanefnd að eigi að taka það skip, sem á að láta Húsavík í té? (Gripið fram í.) Mér finnst hv. þm. N-M. mjög skjátlast hans venjulega velvild og góðvild og víðsýni, að hann skuli bera fram svo fráleita spurningu, vegna þess að ég svaraði henni við fyrri hluta þessarar umræðu, þegar svipað hljóð heyrðist úr sama horni, og það var, að það tjáir ekki að gera samanburð á stöðum, nema báðum sé veittur sami réttur, og ég er sannfærður um, að það skip, sem hér liggur, mundi ekki liggja hér, ef einhverjum aðila, ekki aðeins bæjarfélagi Reykjavíkur, heldur ég vil segja hvaða aðila öðrum í Reykjavík sem hægt væri til að nefna væri veittur sams konar réttur eins og hér er ætlazt til að veita Húsvíkingum. Það er einmitt þetta, að það er ekki hægt að una því, — og í því felst engin óvild til Húsvíkinga eða Ólafsfirðinga, — að atvinnutækin séu flutt frá þeim stöðum, þar sem þau hafa verið sett upphaflega, og svo eigi að veita öðrum stöðum hlunnindi, sem ekki fengust á fyrri staðnum, til þess að gera þau út. Þar við bætist, að allir vita, — ef til vill því miður, en það er engu að síður staðreynd, — að almennt eru lakari skilyrði til útgerðar togara hvort heldur er á Húsavík eða Ólafsfirði, en í Reykjavík.
Hv. þm. S-Þ. lét sér sæma síðast að vera með dylgjur um það, að það byggi eitthvað annað undir mínum athugasemdum, en fram kom. Nú veit ég, að sjálfur er hv. þm. þekktur allra mest þingmanna að heilindum, bersögli og sannfæringarkrafti, þannig að það er ekki vegna þess, að hann ætli aðra menn sér líka, ef þeir mæla sér um hug. En ég vil þá líka fullvissa hann um það, að það er áreiðanlegt, að mér býr ekkert illt í hug til þeirra aðila, sem hér eiga hlut að máli, hvort heldur Húsvíkinga eða Ólafsfirðinga. Ég vil fyllilega styðja þeirra mál, en ég vil ekki styðja það á þann veg, að tekið sé skip héðan úr Reykjavík, þar sem ég er þm., og fengið þeim með hlunnindum, sem ekki fást veitt Reykvíkingum. Ég vil ekki una slíku ranglæti. Með því halla ég ekki á Húsvíkinga eða Ólafsfirðinga, heldur er það hv. þm., sem vill halla á Reykvíkinga.
Ég skal svo ekki fjölyrða um þetta mál, en ég vil óska þess, vegna þess að hér er um slíkt mál að ræða, sem mjög mikla þýðingu hefur bæði fyrir fólkið á öllum þeim stöðum, sem hér eiga hlut að máli, og eins almenna þýðingu, að þessari umræðu verði frestað og þeirra viðbótarupplýsinga aflað, sem ég óskaði eftir, vegna þess að þær viðbótarupplýsingar geta haft bæði þýðingu varðandi afstöðu mína og annarra við þessa umræðu og eins haft áhrif á þær brtt., sem við kynnum að vilja bera fram við 3. umr., og vegna þess að hv. nefnd hefur af einhverjum ástæðum borið fram mjög ófullkomna spurningu til atvinnumálanefndar. Ég vil ekki segja, að eitthvað annað hafi búið þar undir, eins og hv. þm. S-Þ. hreytti í mig á dögunum, en á þeim sannast, að skýzt þótt skýrir séu. Þeim hefur tekizt illa að búa málið þannig í hendur þingdeildarinnar, að hægt væri af sanngirni að gera sér grein fyrir afstöðu til þess.