28.01.1953
Efri deild: 57. fundur, 72. löggjafarþing.
Sjá dálk 741 í B-deild Alþingistíðinda. (804)
198. mál, gengisskráning
Haraldur Guðmundsson:
Herra forseti. Það eru eiginlega ummæli hv. þm. Barð. um opinbera starfsmenn og hversu fliknir þeir séu í að afla sér aukatekna, sem valda því, að ég kvaddi mér nú hljóðs. Um frv. sjálft hef ég ekkert að segja annað en að mæla með því, og brtt. hv. þm. Barð., sem er 3 raun og veru rökstudd dagskrá, eins og þm. S-Þ. tók fram, mun ég greiða atkvæði á móti af ástæðum, sem eru svo augljósar, að það þarf varla að greina þær. En hv. þm. Barð. gerir mikið úr því, að í fyrsta lagi taki opinberir starfsmenn mjög mikið af tekjum sínum sem aukagreiðslur, greiðslur fyrir aukavinnu, annaðhvort hjá sömu stofnunum sem þeir vinna hjá eða hjá öðrum ríkisstofnunum, og í öðru lagi, að þeir fái sjálfkrafa allar þær hækkanir, sem láglaunamönnum séu veittar með samningum við verkalýðsfélögin. Ég veit, að hér er mjög ofmælt hjá hv. þm. Barð., og skal sýna honum það með mjög einföldu dæmi. Maður, sem hefur 1500 kr. í grunnlaun, hann nýtur nú samkv. lögum 17% grunnuppbótar og fær auk þess ofan á það, ef þetta frv. er samþ., 58% verðlagsuppbót, eða samtals 2.773 kr. á mánuði. Hækkunin nemur hjá honum tæpum 1.300 kr. á mánuði, eða fullum 85% ofan á grunnlaunin. Tökum annan opinberan starfsmann, úr hærri launaflokki, sem hefur 3.000 kr. í grunnlaun. Þessi starfsmaður fær 10% grunnlaunahækkun. Hann fær 53% af 1.830 kr. á mánuði, en ekki nema 23% á hitt, 1.170 kr. á mánuði. Samtals verður hans kaup því 4.539 kr. á mánuði. Hækkunin hjá honum er tæp 34%. Láglaunamaðurinn, sem hefur 1.500 kr. í grunnlaun, fær þannig allt í allt um 85% hækkun á sín laun samkvæmt lögum og þessu frv. Hinn, sem hafði helmingi hærri laun, fær ekki nema tæp 34%. Af þessu leiðir, að launamunurinn í krónum hjá þessum tveimur embættismönnum, sem voru metnir þetta þegar launalögin voru sett, er núna hlutfallslega miklu minni, en munurinn á grunnlaununum var.
Hv. þm. leitar mjög í huga sínum að því, hvernig geti staðið á fíkn ýmissa opinberra starfsmanna í að afla sér aukatekna. Mér finnst skýringin vera alveg augljós. Hún liggur í því, að menn í þessum launaflokkum, sem hér um ræðir, efri launaflokkunum, hafa stöðugt verið að lækka í launum, miklu meira en nokkrir aðrir landsmenn, og reyna að sjálfsögðu að krafsa í bakkann og afla sér aukatekna.
Nú skal ég taka það fram, að ég er sammála hv. þm. Barð. um það, að það sé mjög óheppilegt og mjög varhugavert, að starfsmenn ríkis eða stofnana þess hafi aukavinnu hjá sömu stofnun eða öðrum ríkisstofnunum. Það er óeðlilegt og óheppilegt á allan hátt. Hv. þm. vill straffa það með því að borga þeim eftir enn lægri vísitölu, skilst mér. En setjum nú svo t.d., að einhverjir menntaskólakennararnir, sem hann gerir sér hér mjög tíðrætt um, hefðu sína aukavinnu við verzlunarskólann, en ekki við menntaskólann, með sama kaupi og sömu heildartekjum. Hvaða vit væri í því að fara þá öðruvísi með aðra kennara menntaskólans í þessu efni heldur en þá kennara menntaskólans, sem hefðu tímavinnuna eða aukavinnuna í viðbót við fastastarfið hjá verzlunarskólanum í staðinn fyrir að hafa það hjá menntaskólanum? Það væri náttúrlega engin skynsemi í því.
Ég held ég verði að segja það hér, að ég álít, að það sé svo langt búið að ganga í jöfnun á milli launaflokka opinberra starfsmanna frá því, sem ætlazt var til, þegar launalögin voru sett, að það sé ótækt að ganga lengra í þá átt, og því sé ekkert óeðlilegt við það, þó að þau almennu fríðindi, sem falla launamönnum til samkvæmt þessum lögum, gangi jafnt til allra flokka. En sérstaklega vildi ég nota þetta tækifæri til þess að benda á, að ein meginástæðan tvímælalaust til þess, að starfsmenn hins opinbera í hærri launaflokkum leitast við að afla sér aukatekna með einum hætti eða öðrum, liggur augljóslega í því, að þeirra laun hafa ekki hækkað neitt svipað því hlutfallslega sem tekjur annarra stétta í landinu. Þeir opinberir starfsmenn, sem eru nálægt Dagsbrúnartaxta eða neðar, hafa fengið sín laun hækkuð a.m.k. um 85%, fyrir utan aldurshækkanir og annað slíkt, en hinir, sem eru komnir upp í tvöfalt hærri laun, eða 3.000 kr. á mánuði, hafa fengið þriðjungs hækkun. Þetta er sjálfsagt að gera sér ljóst, þegar um þetta er rætt, og þetta er ein skýringin á því, hversu mjög er eftir leitað að afla sér aukatekna af þeim mönnum, sem eru í þessum launaflokki.