09.03.1954
Neðri deild: 59. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 211 í C-deild Alþingistíðinda. (2376)
163. mál, olíuflutningaskip
Einar Olgeirsson:
Herra forseti. Mér þykir nú hæstv. fjmrh. vera viðkvæmari, þegar rætt er um Olíufélagið og dóma, sem hafa fallið um það, heldur en hvað hann er fús á að fara að verja gerðir ríkisstj. hér frammi fyrir Alþingi í þeim lánsfjárútvegunarmálum, sem við hér höfum verið að spyrja um. Mér skildist nú jafnvel helzt á ræðu hæstv. ráðh. áðan, að það væru bara hálfgerðar ofsóknir í gangi á móti því ágæta félagi, Olíufélaginu, af hálfu dómstólanna í landinu, og það væri eiginlega ósköp ljótt, hvernig verið væri að fara með svona góð félög, og það væri ákaflega hart, ef einstakir aðilar í landinu mættu ekki fá leyfi til þess að láta þjóðina borga það mikið fyrir olíu, að þeir gætu keypt sér olíuflutningaskip og þyrftu helzt ekki að vera að bíða eftir svörum frá hinum og þessum aðilum ríkisins til þess að fá að leggja í svo ágæt fyrirtæki eins og að græða á almenningi og kaupa sér skip fyrir. En við skulum nú láta það eiga sig. Ég ætla hins vegar að minnast nokkuð á þau svör, sem hæstv. ráðh. var að gefa við mínum fyrirspurnum.
Hann svaraði því fyrst til, hvort þessi olíuflutningaskip væru til nú þegar eða ekki, að það lægi ekkert fyrir um það. Undarlegt er það nú, ef hæstv. ríkisstj., áður en hún tekur að sér að leggja fram stjfrv. um 100 millj. kr. ábyrgð, hefur ekkert spurt þessa aðila um, hvernig þetta standi, hvort það sé um að ræða að gera samning í dag, t. d. við Burmeister & Wain eða einhvern, um að fá olíuflutningaskip eftir 2–3 ár með því viðhorfi, sem þá verði, eða hvort er um það að ræða að kaupa nýtt skip, sem byrjar undireins að vinna fyrir sér. Ég vil vekja eftirtekt hæstv. ráðh. á, að það er gífurlegur munur, hvort er gert, og ég segi þetta vegna þess, að ég veit ósköp vel, að það hefur verið áhugi, og það hjá ýmsum mönnum öðrum en þeim, sem hérna eru nefndir, fyrir að kaupa olíuflutningaskip, og það hefur verið rætt um það meira að segja í blöðum, að það hafi legið fyrir tilboð í slík skip og það skip, sem Ísland gæti fengið keypt strax. Og ég vil segja, að ég álít rétt, að það liggi alveg hreint fyrir, og vil skjóta því alvarlega til hv. fjhn., að hún gangi úr skugga um það, hvort heldur sé þarna um að ræða.
Ég held, að svo framarlega sem um það er að ræða að kaupa t. d. olíuflutningaskip, sem nú þegar séu til og hægt sé að byrja að láta vinna strax á morgun fyrir okkur, þá sé það allt annað mál en að fara að leita fyrir sér á skipasmíðastöðvum úti um heim nú og semja um skip, sem verði til eftir 2–3 ár. Þetta held ég þurfi alvarlega að ganga úr skugga um.
Hæstv. ráðh. gat um, að það væru 29 millj. kr. í gjaldeyri, sem við hefðum greitt erlendum skipum síðasta ár, og það hefur þó nokkra þýðingu fyrir okkur, ef við ráðstöfum 100 millj. kr. ábyrgð svona, hvort við getum byrjað á árinu 1954 að spara okkur að miklu leyti þessar 29 millj. kr. eða ekki, eða hvort við erum að gera ráðstafanir fyrir árið 1956 eða 1957. Ég verð að segja, að hæstv. ríkisstj. hefur þá varið alveg undarlega litlum tíma í að sætta sína tvíbura, sína stríðandi bræður, ef hún hefur ekki einu sinni hugsað svo mikið um þetta mál eins og að spyrja þessi félög að því, hvort fyrir liggi tilboð hjá þeim í skip, sem þeir ætla að kaupa nú þegar, eða ekki. Og þetta held ég að hæstv. ríkisstj. ætti nú, þótt seint sé, að ganga í og spyrja að, láta fjhn. vita, því að það mundi ábyggilega flýta fyrir afgreiðslu þessa máls hér í þinginu, ef menn vissu, hvað ætti að gera í þessum efnum. Svo vil ég líka benda á hitt, að ef um er að ræða að kaupa skip núna, sem ætti að verða til eftir nokkur ár, þá kaupum við köttinn í sekknum, þá vitum við ekkert, hvaða upphæð það verður endanlega. Ég vil bara minna hæstv. ráðh. á, að þegar Sogsvirkjunarheimildin var samþ. fyrst og áætlanir gerðar um hana, þá var það 61 millj. ísl. kr. Þegar Sogsvirkjunin var komin upp, var það 165 millj., án þess að nokkuð hafi farið fram úr áætluninni, sem gerð hafði verið. Það er eingöngu gengisfellingin í millibilinu, sem veldur skaðanum, veldur því, hvað það verður miklu dýrara. Alveg sama hefur orðið upp á teningnum bæði viðvíkjandi áburðarverksmiðjunni, — ég man nú ekki nákvæmlega, hvort það voru 30 eða 40 millj., en er komið a. m. k. yfir 100 núna, þannig að það hefur þó nokkuð að þýða, hvort hæstv. ríkisstj. er hér að tala um, að við megum ganga út frá því, að þetta verði ekki meira en 100 millj. kr. og það sé hægt að kaupa skipin fyrir þetta nú þegar, eða hvort við eigum það á hættu, að ríkisstj. máske felli gengið á næsta ári og skipin séu bara í smíðum erlendis og kosti svo máske 200 millj. kr., þegar allt kemur til alls. Þess vegna finnst mér það ákaflega eðlilegt, að Alþ. fái að vita, hvað þarna er um að ræða, að það sé gengið alveg úr skugga um það. Ég vil þar að auki segja, að ef það er einhver innbyrðis togstreita á milli þessara eigenda, sem ríkisstj. ætlar að velja þarna úr af öllum aðilum á Íslandi til að eiga þessi skip, um það, hvort heldur eigi að gera, þá held ég, að það sé rétt, að Alþingi kveði á um það, hvort þetta skuli vera. Og ég er ekki fjarri því. að svo kunni máske að vera.
Þá er viðvíkjandi stærðinni. Hæstv. ráðh. sagði, að það væri hugsað um 15–18 þús. tonn. Ég er hræddur um, að 18 þús. tonna skip kosti meira en 50 millj. sem stendur. Ég býst við, að tonnið í þessum skipum kosti um 3000 kr., þannig að það mundi fara fram yfir það, svo að það væri a. m. k. rétt að athuga alvarlega, hvað það er, sem kann að liggja fyrir nú um þetta, þannig að það væri þá ekki takmarkað við það, þó að það færi 2 eða 3 millj. kr. fram úr því.
Þá kom hæstv. ráðh. að spurningunni um eigandann og virtist ekki alveg hafa skilið mína afstöðu. Ég sagði það skýrt og skilmerkilega, að ég álíti, að það væri bezt, að ríkið ætti þau, það er tvímælalaust það rétta í þessu efni. Það, sem ég hins vegar var að átelja, var, að þarna væri skipt á milli tveggja hringa, sem tilheyra svo að segja innstu klíkum stjórnarflokkanna efnahagslega, og það er alveg auðséð, hvaða prinsip það er, sem ríkisstj. hefur í þessum efnum. Ef það er hlutur, sem á að græða á, þá skulu einkaaðilarnir, sem stjórnarflokkarnir hafa svo náið samband við, taka gróðann. Ef það er tap, þá skal ríkið og almenningur bera það. (Gripið fram, í: Er þm. þá ekkert hræddur við Kínverjana, eins og aðrir?) Ég er ekkert mjög hræddur við Kínverjana, svo framarlega sem við erum að flytja fyrst og fremst fyrir okkur sjálfa og höfum sæmilega stjórn í landinu, sem hugsar um, að menn hafi sæmileg laun á skipunum. En ég er hins vegar alltaf dálítið hræddur, ef það er stjórn í landinu, sem hugsar um það eitt að hlynna að því einokunarauðmagni, sem er til hjá okkur, á kostnað þeirra manna, sem vinna. Þá veit maður aldrei, hvar þetta endar.
Það var núna nýlega verið að ræða um hér í þinginu, hvort ætti að taka Skipaútgerð ríkisins og setja hana í einkaeign, og mér virtist Framsfl. vera tiltölulega mjög ákveðinn á móti því, og samt er tap á Skipaútgerð ríkisins. Framsfl. var mjög harður, að það skyldi reka þetta áfram sem ríkisfyrirtæki, jafnvel þótt tap væri á því. En af hverju má nú ekki reka þetta sem ríkisfyrirtæki, t. d. eins og Skipaútgerð ríkisins, þegar það er eins gott fyrirtæki og olíuflutningar og þegar það gefur svona góðan gróða eins og hæstv. fjmrh. er viss um? Er það vegna þess, að Olíufélagið, sem hæstv. fjmrh. er svona viðkvæmur fyrir, standi svona anzi nærri hjarta hans? Og ef Framsfl., sem er svona mikið á móti auðvaldi, er nú svona víðkvæmur fyrir, ef það er rétt auðmagn, hvað gæti maður þá búizt við að Sjálfstfl. sé. sem Framsfl. lýsir alltaf sem þeim ægilega auðmannaflokki í landinu? Ég held þess vegna, að þessi stjórnarsamvinna Framsóknar- og Sjálfstfl. sé að leiða í mjög vaxandi mæli til þess, að þessi ágæti Framsfl. sé að smitast meir og meir í þessum efnum, og ég er hræddur um, að meginið af þeirri smitun stafi frá þeim sem ráða Sambandi íslenzkra samvinnufélaga.
Ég veit nú ekki, hvort hæstv. fjmrh. er formaður þar enn þá, — það mun kannske ekki vera, — en ég veit a. m. k., að hann ber það anzi mikið fyrir brjósti, og væri út af fyrir sig ekki mikið við því að segja, ef það væri eingöngu um samvinnuhreyfinguna að ræða. En við verðum bara að gera okkur ljóst, að þróunin, sem orðið hefur í landinu nú upp á síðkastið, er sú, að Samband ísl. samvinnufélaga, hvað stjórnarframkvæmd á því snertir, er meir og meir að breytast í eins konar auðhring, og það, hvernig Sambandið hefur tengzt m. a. amerísku olíufélögunum einmitt í gegnum sín olíusambönd hérna heima, hefur haft spillandi áhrif í þessum efnum, og ég efast um, að Framsfl. hefði komið fram með svona till. eins og hérna liggja fyrir, svo framarlega sem Samband ísl. samvinnufélaga hefði ekki haft neitt samband og nein umboð fyrir Standard Oil og ekki verið stærsti aðilinn í Olíufélaginu.
Ég held, að við verðum alveg að gera okkur ljóst, að það er stór hætta á ferðum í öllu okkar atvinnulífi, grundvöllurinn undir því er að brotna vegna þess, hvernig hlaðið er ofan á hann, grundvöllurinn, sem er sjávarútvegurinn, togaraútgerðin og vélbátaútvegurinn, er að brotna saman vegna þess, hvernig einokunarauðvaldið hérna í Reykjavík rakar að sér öllum gróðanum, sem sjávarútvegurinn gefur af sér, og þess vegna hlýtur sú spurning alltaf að koma upp í hvert skipti, sem við erum að gera ráðstafanir í þessum efnum, hvort á að gera ráðstafanirnar með það fyrir augum, að þær létti undir með almenningi og með útveginum, eða gera á þær með það fyrir augum að viðhalda eða jafnvel auka gróðann, sem einkaaðilarnir hafa. Þess vegna álít ég, að það sé ríkið, sem eigi að eiga og reka svona skip. En hins vegar tók ég það greinilega fram, að ég er með því að fá skipin til landsins, jafnvel þótt aðrir eigi þau, en ég álít, að við þurfum þá að ganga mjög vel frá öllum tryggingum viðvíkjandi svona skipum, og það er t. d. tvennt strax í því, sem ég vil minna hæstv. fjmrh. á. Í fyrsta lagi: Hver er aðilinn, sem ræður um verðlagið á olíuflutningunum? Venjulega er það svo, að þessu ræður ráðherra eða m. ö. o. ríkisstj. á einn eða annan hátt. Það þýðir, að það er ríkisstj., sem ræður því, hvort það er gróði eða hvort það er tap eða hvort það rétt ber sig að flytja olíu til landsins. Það er á valdi ríkisstj. Ég veit ekki, hvort það er nokkur ósvífni að spyrja að því: Hafa þessi félög, sem ætla að eignast þessi olíuflutningaskip, fengið nokkra tryggingu hjá ríkisstj. um, hvers konar pólitík yrði rekin í þessu máli, t. d. ef ríkisstj. lofaði því, að að svo miklu leyti sem verðlag kæmi undir opinbert eftirlit hér á Íslandi, verðlag á flutningafrögtum, þá yrði alltaf haldið sér við heimsmarkaðsverð? Er einhver trygging þarna fyrir?
Við skulum hugsa okkur, að ríkisstj., sem sitji hér að völdum, væri á móti dýrtíð. Við skulum hugsa okkur annað eins, — ég veit, að það þykir hæstv. fjmrh. voðalegt, — en við skulum segja, að hún tæki upp á þeim fjanda að lækka fragtina. Það væri ægilegt ástand, ef hún tæki upp á þeim fjanda að lækka fragtir t. d. með olíuflutningaskipum. Og við skulum segja, að þeir, sem eiga olíuflutningaskipin segðu: Ja, það borgar sig ekki að vera að flytja upp á þessar fragtir — og álitu, að þeir ættu ekki að flytja upp á þær spýtur, sem Skipaútgerð ríkisins gerir, jafnvel að taka tap, þó að þeir gætu borið það vel, af því að þeir hefðu haft gróða áður, og við skulum segja, að þeir hótuðu að leggja skipunum vegna þess. Það er ýmsum olíuskipum lagt víða um heim. Hvað gerir ríkisstj. þá? Mundi ríkisstj. horfa upp á það, að hægt væri að leggja svona skipum, sem ríkið er í 100 millj. kr. ábyrgð fyrir?
Hvernig yrðu þeir samningar, sem hæstv. ríkisstj. mundi gera við svona skipaeigendur? Mundi hún tryggja sér það, að svo framarlega sem þessir eigendur skipanna ætluðu af einhverjum ástæðum að leggja þeim, þá gæti ríkisstj. samstundis yfirtekið flutningana? Ég vil minna á, að það hefur meira að segja komið fyrir, að Eimskipafélagsskipunum hefur verið lagt, sem sé í verkföllum, og Eimskip með sínar 150 millj. kr. skuldlausar eignir hefur ekki álitið, að það gæti gengið að kröfum sjómanna; það hefur ranglega álitið það. Ég býst við, að slíkt gæti ef til vill komið fyrir eigendur olíuflutningaskipa líka. Hvað hefur ríkisstj. tryggt sér í slíku sambandi, og hvernig mundi hún ganga frá samningum um svona olíuflutningaskip?
Ég vil vekja athygli hæstv. ráðh. á því, að ef við látum einn eða tvo einkaaðila fá öll völdin með allan flutning á olíu til landsins, þá erum við líka á vissan hátt að ofurselja okkur í hendur slíkum einkaaðilum. Það er þess vegna rétt frá upphafi, að við tryggjum mjög vel okkar aðstöðu hvað þetta snertir, að við tryggjum það, svo framarlega sem eigendurnir af einhverjum ástæðum, hvaða ástæðum sem er, kynnu að stöðva rekstur svona skipa, þá hafi ríkið rétt til þess samstundis að yfirtaka reksturinn á þeim, og það virðist ekki vera neitt óeðlilegt fyrir ríkið, sem gengur í 100 millj. kr. ábyrgð, að tryggja sér slíkt. Þá eru komin þarna tvö ákvæði, annað um verðlagið á fragtinni, hitt um trygginguna fyrir að yfirtaka þetta, og ég vil spyrja hæstv. ráðh.: Mun verða gengið þannig frá því í samningnum við þessa tilvonandi skipaeigendur, í þeim skilyrðum fyrir ábyrgðunum, sem ríkisstj. í þessum lögum fær heimild til að setja, að þetta tvennt verði gert? Því þætti mér vænt um að fá svar við.
Svo kom hæstv. ráðh. með þá fsp. til mín, að ef það nú ekki fengist í gegn, að ríkið ætti þessi skip og ræki þau, hver ég álíti þá helzt að ætti að eiga svona skip. Ég minntist satt að segja einmitt á það í minni ræðu, að ég gæti vel hugsað mér almennari samtök, annars vegar t. d. Samband ísl. samvinnufélaga og hins vegar almennari samtök með hin. En ég vil líka benda hæstv. ráðh, á, að þarna kæmi ákaflega vel til mála líka, að bæirnir ættu að sínum hluta eitthvað í svona fyrirtækjum eins og þessum. Líka kæmi vel til mála að hafa almennt útboð viðvíkjandi hlutafé, og náttúrlega kæmu alveg sérstaklega til greina allir þeir, sem á einhvern hátt nota eða hafa hagsmuna að gæta af olíu, benzíni og öðru slíku, þar með bæði útvegsmenn landsins, sjómenn, bílstjórar og aðrir slíkir. Það er engum efa bundið, að því almennari sem svona samtök eru, því meira sem fjöldinn í gegnum sín samtök eða sem einstaklingar er þarna aðili að, því minni hætta er á, að þetta verði einokunarklíka, sem á þetta og ræður því, og það var sú hætta, sem ég var að benda á. Og þegar sú einokunarklíka er þar að auki svona skyld stjórnarflokkunum, sjálfu stjórnarvaldinu í landinu, og ráðherrarnir svona viðkvæmir fyrir þessum einokunarklíkum, þá getur einmitt verið hætta á ferðum.
Hæstv. fjmrh. talaði með dálitlum þjósti um, af hverju menn væru svona hikandi að heimila Eimskipafélaginu eða öðrum slíkum að eiga þarna í. Það hefur nú ekki komið neitt sérstaklega mikið hik fram í sambandi við það, ef það væri á annað borð ekki ríkið, sem ætti þetta. En ég býst við, að að svo miklu leyti sem menn hafi verið eitthvað hikandi, þá hafi það nú kannske meðfram verið af því, að þeir væru ekki alveg búnir að gleyma því, sem stjórnarblöðin sögðu í sumar. Stjórnarblöðin, Framsóknar og íhaldsins, vöruðu þjóðina beinlínis við því, sitt í hvoru lagi, og eitt fyrir bæði og bæði fyrir eitt, að það væri alveg stórhættulegur hlutur að láta olíufélögin og þá, sem þar kæmu nálægt, hafa mikið með olíuflutninga að gera, og Framsfl. og hans blað sáu alveg sérstaklega tækifæri til þess að sýna fram á, hve ægilegt það væri að láta Eimskipafélagið koma nærri flutningunum. Sem sé, stjórnarflokkarnir og stjórnarblöðin voru að afhjúpa hvort annað á víxl um, hvílík uppgrip það væru, sem þessi félög og þeir, sem eitthvað kæmu nærri flutningum, hefðu af þjóðinni, hvernig þau rökuðu peningum af henni með þessum flutningum. Og þó að hæstv. fjmrh., Framsfl. og Sjálfstfl. og stjórnin séu búin að gleyma öllu, sem þau sögðu í sumar, og allt sé fallið í ljúfa löð og fullkomin sætt orðin á kærleiksheimilinu, þá er ekki alveg víst, að allir aðrir séu búnir að gleyma því, sem þeir sögðu hver um annan þá.
Hæstv. fjmrh. talaði hins vegar mjög litið um sementsverksmiðjuna og þau hliðstæð dæmi, sem ég nefndi um tvískiptinguna á íslenzku atvinnulífi og milli stjórnarklíknanna. Ég verð nú að segja, að mér finnst það hart, þegar maður ber það á ríkisstj. hér, að hún sé að guggna á því að útvega lán til sementsverksmiðjunnar, að líkindum vegna þess, að ameríska auðvaldið samkv. þess stefnu í Marshallmálunum og samkv. yfirlýstri stefnu, sem það knúði ríkisstj. til þess að ganga inn á í fyrra í sambandi við Framkvæmdabankann, heimti, að sementsverksmiðjan sé ekki ríkiseign, og ég spyr hæstv. ríkisstj., hvort hún ætli að láta undan þessum kröfum, á svipaðan hátt og hún hefur verið að láta undan og tvístíga í sambandi við áburðarverksmiðjuna, og hæstv. fjmrh. fæst ekki til að svara. Hæstv. fjmrh. hefur heimild frá Alþingi til að taka lán til sementsverksmiðjunnar, og ég býst við, að það lán sé einhvers staðar á milli 50 og 100 millj. kr., — man það nú ekki lengur, það breytist nú svo verðlagið á þessu frá því að það er samþykkt, — og við erum að ræða um aðra 100 millj. kr. ábyrgð og 100 millj. kr. lán og vildum fá að vita, hvernig gengi með þetta. Er það nokkuð undarlegt, þó að við komum fram með fsp.? En ég þykist hins vegar vita, að það er bara ein ástæða til þess, að hæstv. fjmrh. svari ekki. Þögn hans er alveg ótvíræð. Ef þetta væri eitthvað ósatt, sú tilgáta, sem ég kom með, að Ameríkanarnir vildu fara sömu leiðina með sementsverksmiðjuna og með áburðarverksmiðjuna, þá mundi hæstv. ráðherra áreiðanlega hafa sagt, að það væri ekki fótur fyrir þessu, sem ég hefði sagt, og þetta væri bara venjuleg illmælgi um ríkisstj. Ég býst við. að hans þögn þýði — (Gripið fram í.) Ég skil. Hæstv. ríkisstj. hefur náttúrlega enn þá ekki gengið inn á að taka sementsverksmiðjuna úr ríkiseign, hún hefur enn þá ekki beygt sig. Ég skil, hvað hæstv. ráðh. á við. Hann ætlast þá til, að ég fari að hrósa hæstv. ríkisstj., hún standi sig sem sé skrambi vel. Ameríkanarnir hafa heimtað, að sementsverksmiðjan verði eign einstaklinga, eins og Framsfl. er að reyna að gera áburðarverksmiðjuna að, en ríkisstj. hefur bara alls ekki gengið inn á það. Ég skil alveg, hvað er á bak við hjá hæstv. ráðh. Það má vel vera, að það sé rétt af mér, að ég skammi bara Ameríkanana fyrir að heimta þetta af ríkisstj., og ef ráðherrann segði mér nú virkilega sannleikann í þessu máli, þá mundi ég tvímælalaust hæla ríkisstjórninni, ef hún stæði nú betur í ístaðinu þarna heldur en hún gerði í áburðarverksmiðjumálinu; eins og ég skammaði hana fyrir það, eins skal ég með mestu ánægju hæla henni fyrir þetta, ef það kemur í ljós, — það getur hæstv. ráðherra verið viss um, — og það munu fleiri úr stjórnarandstöðunni gera.
En það, sem mér finnst það alvarlegasta í sambandi við öll þessi mál, er prinsipið um tvískiptinguna viðvíkjandi einokunarauðmagninu hér í Rvík og þjónusta ríkisstj. við það. Ég sé alveg á hæstv. ráðh., að hann er sjálfur farinn að finna til þess, hvað þetta er áberandi, að hann vill helzt ekki fara inn á að ræða þau mál. Sannleikurinn er sá, að hæstv. ríkisstj. er hvað efnahagsmál snertir meir og meir opinberlega að verða eins konar sameiginleg framkvæmdastjórn fyrir einokunarauðmagnið á Íslandi og meginið af öllum hennar tíma fer í að vera eins konar sáttanefnd, þegar þær tvær klíkur einokunarauðmagnsins hér á Íslandi, sem hafa lagt landið undir sig atvinnulega og efnahagslega, eru að deila og rífast sín á milli. Svo sjáum við árangurinn af sáttunum í frv. eins og þessu hérna, þegar búið er að rífast marga mánuði, þegar einokunarauðmagnið að lokum kemur sameinað fram í gegnum sína framkvæmdastjórn, ríkisstj., hvort sem það er það heppilegasta, sem hægt er að finna út fyrir þjóðina, eða ekki. Ég held það væri ákaflega heppilegt, þegar ríkisstj. væri að sætta í þessum efnum þessa tvo varga, sem eru að rífast þarna innan hennar, að hún myndi stundum eftir því, að hún væri stjórn í ríki, að hún myndi eftir því, að hún ætti að stjórna ríki, sem sjálft getur átt þessi tæki, sem þessir tveir vargar eru að rífast um, og hún þurfi ekki endilega alltaf að skipta bráðinni á milli þeirra beggja. En hún virðist muna betur eftir því, að hún sé framkvæmdastjórn fyrir þessar tvær auðmannaklíkur, heldur en að hún sé stjórn ríkisins.
Ég held þess vegna, að þegar þetta mál nú fer til nefndar, þá ætti hv. fjhn. að athuga mjög greinilega þessi atriði, sem ég hér hef minnzt á, bæði viðvíkjandi skipunum, hvort sé um að ræða skip, sem nú þegar séu til og hægt sé að byrja að láta vinna strax, og þar með sé tryggt, að ábyrgðin fari ekki upp fyrir þetta, í öðru lagi, hvernig gengið sé frá réttinum viðvíkjandi verðlagi á olíuflutningunum, og í þriðja lagi, hvaða trygging sé fyrir því, svo framarlega sem eigendurnir af einhverjum ástæðum stöðva svona skip, að ríkið geti tafarlaust yfirtekið rekstur þeirra. Þegar ríkið gengur í 100 millj. kr. ábyrgð til þess að tryggja þjóðinni skip, en lætur það — þ. e. ef meiri hl. Alþingis vill það — vera í eigu einstaklinga, þá verður að vera gengið þannig frá þessum hlutum, að það sé ekki hægt að setja þjóðinni stólinn fyrir dyrnar af hálfu þessara einkaaðila. En hins vegar álít ég, eins og ég hef áður tekið fram, heppilega og rétta fyrirkomulagið, að ríkið ætti þetta og ýmist ríkið tæki þann gróða, sem af því yrði, eða þá léti hann ganga til þeirra atvinnuvega, sem mest þurfa hans með.
Ég vil svo eindregið óska þess, að hv. fjhn. athugi mjög alvarlega skilyrðin í sambandi við þetta. Þar með er ég ekki að leggja til að neinu leyti, að þetta mál sé tafið, annaðhvort sé þetta gert strax eða ekki En það þarf að vera gengið örugglega frá því, að það sé ekki verið að búa sér til svo að segja hengingaról með þessu.