11.02.1954
Neðri deild: 45. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 608 í C-deild Alþingistíðinda. (2731)
130. mál, tunnuverksmiðjur ríkisins
Flm. (Einar Ingimundarson):
Herra forseti. Þó að við flm. þessa frv. teljum, að allrækileg grein sé gerð fyrir því í grg. þess, vil ég þó minnast hér á nokkur atriði, sem ég tel mestu máli skipta í sambandi við frv.
Í niðurlagi grg. með frv. segir, að tilgangurinn með flutningi þess sé aðallega ferns konar: Í fyrsta lagi, að fá það lögfest, svo að ekki verði um villzt, að stefna beri að því, m. a. af öryggisástæðum, að smíða hér á landi allar þær tunnur, sem íslenzkir síldarframleiðendur þurfa að nota undir framleiðslu sína, að svo miklu leyti sem tunnuinnflutningur er ekki samningsbundinn við önnur ríki. Við skulum gera okkur grein fyrir því, að hugsanlegt er, þótt ekki sé það ef til vill líklegt eins og nú standa sakir, að þær viðskiptaþjóðir okkar, sem nú selja okkur fullsmíðaðar tunnur, kippi að sér hendinni hvað slíka sölu snertir, og það geta vitanlega allir gert sér grein fyrir því, hvar við værum þá staddir, ef ekki væru smíðaðar hér á landi allar þær tunnur undir saltsíld, sem nota þyrfti í það og það skiptið. Ég vil benda á það, að Norðmenn og Svíar, sem hingað til hafa selt okkur beztar og ódýrastar tilbúnar síldartunnur, eru keppinautar okkar um sölu á saltsíld á heimsmarkaðinum, sérstaklega Norðmenn, og er því ef til vill skiljanlegt og að mörgu leyti eðlilegt, að þessar þjóðir séu vel á verði gagnvart okkur og ekki áfjáðar í að greiða fyrir okkur um öflun þess, sem nauðsynlegt er, til þess að við getum haldið uppi samkeppni við þær. Það hefur líka komið fyrir nýlega, að a. m. k. Norðmenn hafa sett hin fráleitustu skilyrði, sem engum dettur í hug að ganga að, fyrir sölu á síldartunnum til okkar Íslendinga. Ætti því engum blöðum að vera um það að fletta, að af öryggisástæðum er æskilegt, að smíðaðar yrðu hér á landi allar þær tunnur, sem nota þyrfti undir íslenzka framleiðslu, og væri það eitt nægilegt til þess að mæla kröftuglega með frv. þessu.
En það kemur fleira til í þessu sambandi. Í 3. lið niðurlags greinargerðar með þessu frv. segir, að tilgangurinn með flutningi þess sé að stuðla að sparnaði erlends gjaldeyris o. s. frv. Það er eðlilegt og æskilegt og í samræmi við viðleitni íslenzkra iðnaðarmanna, að sem mest sé flutt inn af óunnum vörum, til þess að íslenzkum höndum gefist kostur á að fullvinna hráefni og slá þannig tvær flugur í einu höggi, að afla atvinnu fyrir landsmenn og spara gjaldeyri, en hvort tveggja hefur komið sér vel fyrir okkur Íslendinga á undanförnum árum og gerir það enn. Tel ég óþarft að ræða á þessu stigi frekar um þennan lið.
Þá er einn höfuðtilgangur flm. með flutningi þessa frv. að bæta atvinnuástandið á þeim stöðum, þar sem tunnuverksmiðjurnar eru nú reknar, með aukinni tunnusmíði. Er vissulega ekki vanþörf á því, hvorki á Siglufirði né Akureyri, að stuðla að aukinni atvinnu verkamanna, ekki sízt um háveturinn, en fram að þessu hefur tunnusmíði aðeins verið stunduð í nokkra mánuði ár hvert. En á því tímabili, sem tunnuverksmiðjurnar hafa verið reknar, hefur einmitt verið mest þörf fyrir atvinnu í báðum þessum kaupstöðum, og hefur það því komið sér mjög vel, að þær hafa verið reknar. Ítreka ég það hér, sem í grg. frv. segir, að hingað til hefur sú atvinna, sem tunnuverksmiðjan á Siglufirði hefur veitt, meðan hún starfar, verið eina atvinnan, sem verkamenn hafa átt völ á við stórfyrirtæki á þeim tíma árs, en af aukinni tunnusmíði mundi að sjálfsögðu leiða, að rekstrartími verksmiðjanna lengdist. Er það raunar álit flm., að ef frv. þetta næði fram að ganga og þar með yrði tryggt, að allar eða nær allar tunnur fyrir íslenzka saltsíldarframleiðslu yrðu smíðaðar hér á landi, mundi það leiða til þess, að tunnuverksmiðjurnar á hvorum stað yrðu starfræktar 5–6 mánuði ár hvert.
Þá vil ég að lokum minnast nokkrum orðum á 2. liðinn í niðurlagi grg. með frv. þessu, en þar segir, að það sé m. a. tilgangurinn með flutningi þessa frv. að gera tunnur, sem smíðaðar eru hér á landi, samkeppnisfærar við erlendar tunnur sams konar, bæði hvað gæði og verð snertir. Eins og í grg. með frv. segir, hafa tunnur smíðaðar í tunnuverksmiðjum ríkisins reynzt vel og í flestum tilfellum reynzt með öllu samkeppnisfærar við erlendar tunnur hvað gæði snertir. Hins vegar eru þær eins og sakir standa nokkru dýrari en norskar tunnur, og er gert ráð fyrir því í frv., að þessi verðmismunur verði greiddur úr ríkissjóði, ef með þarf, til þess að íslenzkir síldarsaltendur þurfi ekki að bera hallann af því, að tunnur smíðaðar hér á landi, sem þeim er úthlutað, eru dýrari en ódýrustu erlendar tunnur, sem hægt er að fá. Enda þótt þessi varnagli sé sleginn í frv., er það skoðun mín persónulega, sem byggð er á áliti fróðra manna um tunnusmíði, að fari svo, að tunnuverksmiðjurnar á Siglufirði og Akureyri vinni að tunnusmíði í 5–6 mánuði samfleytt í stað 2–3 mánaða á hverju ári eins og nú er, leiði hinn lengri starfrækslutími til þess, að framleiðslukostnaðurinn lækki að mun, og sé því alls ekki víst, að nokkur verðmismunur yrði á tunnum smíðuðum hér á landi og ódýrustu erlendum tunnum, ef verksmiðjurnar yrðu starfræktar lengur óslitið á hverju ári en nú er gert. Jafnvel þótt svo færi, að greiða þyrfti að einhverju leyti niður verð tunnanna, sem smíðaðar eru hér á landi, til þess að þær stæðust samanburð við ódýrustu erlendar tunnur hvað verð snertir, — en til þess tel ég alls ekki víst að þyrfti að koma með lengdum starfrækslutíma verksmiðjanna, — mundi a. m. k. vinnast þrennt við þetta: aukin atvinna í tveim stærstu kaupstöðum norðanlands, sem ekki er vanþörf á að auka, eins og allir vita, gjaldeyrissparnaður og öryggi fyrir síldarsaltendur.
Ég vil svo leggja til, að að lokinni þessari umr. verði þessu frv. vísað til 2. umr. og hv. fjárhagsnefndar.