12.10.1953
Sameinað þing: 5. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 353 í B-deild Alþingistíðinda. (406)
1. mál, fjárlög 1954
Bergur Sigurbjörnsson:
Herra forseti. Það er með fjárlfrv., sem hér liggur fyrir til 1. umr. á þskj. 1, eins og hæstv. ríkisstj., að hvorugt er nýtt, heldur uppsuða á langvarandi óláni.
Fjárlfrv. er í öllum meginatriðum og flestum aukaatriðum samhljóða fjárlfrv. síðustu ára. Að byggingu til og undirbúningi er það því í fullu samræmi við þá kenningu hæstv. fjmrh., Eysteins Jónssonar, að fjárlög þjóðarinnar séu aðeins dautt Bókhald, sem hafi því einu meginhlutverki að gegna að skila rekstrarafgangi í ríkissjóð, jafnframt því sem hæstv. ráðh. telur það eitt mikilvægasta atriði í sambandi við fjárl., að þau séu lögð fyrir Alþ. ákveðinn dag og séu á 1. þskj.
Þó að þetta séu atriði, sem hafa þarf í huga við fjárl., er þó skynsemi við fjárlagaafgreiðslu meira virði. Í höndum heilbrigðra og hugsandi stjórnarvalda eru fjárl. ekki dautt bókhald, heldur lifandi tæki til að hafa heillavænleg áhrif á allt atvinnu-, efnahags- og menningarlíf þjóðarinnar til örvunar, samdráttar, ef ofþensla hefur komizt í einhverja þætti þess, eða aðstoðar, eftir því sem nauðsyn krefur á hverjum tíma. Fjárlfrv. þarf því og verður að semja með hliðsjón af þörfum og hag þjóðarinnar á hverjum tíma, en ekki af embættisskyldu, gömlum vana eða einhverjum enn þá annarlegri hvötum.
Þeim mönnum, sem taka eiga jafnalvarlega ákvörðun og afgreiðsla fjárl. er í eðli sínu, verður að vera ljóst, hver áhrif einstakir þættir fjárl. hafa á efnahagslíf og atvinnulíf þjóðarinnar allrar svo og hag og afkomuöryggi einstakra atvinnugreina, stétta og einstaklinga. Þess vegna hefur það verið föst regla um langt árabil með öllum siðmenntuðum þjóðum öðrum en íslenzkri þjóð, að nákvæmir þjóðhagsreikningar og þjóðartekjureikningar hafa fylgt og verið undirstaða fjárl. Hafa fjárlfrv. þá fyrst verið samin, þegar slíkir reikningar lágu fyrir, og hafa þeir m.a. verið notaðir við að taka ákvörðun um það, hvað ríkið mætti taka í sinn hlut án þess að ofbjóða gjaldþoli skattgreiðenda og skerða möguleika atvinnulífsins til eflingar í nútíð og framtíð. Einnig hafa þeir verið notaðir til þess að taka ákvarðanir um það, hve miklum hluta af ríkistekjunum mætti verja til eyðslu og hve miklu til fjárfestingar, arðbærrar og óarðbærrar. Hér á landi ríkir aftur á móti fullkomið handahóf um samningu fjárlfrv., jafnframt vísvitandi og viljandi tilraunum hæstv. ríkisstj. til að falsa einstaka liði þeirra með því að leggja fram ár eftir ár áætlanir, sem aldrei hafa staðizt og aldrei fá staðizt í reynd, eins og ég mun síðar víkja að.
Sem dæmi um þessi handahófsvinnubrögð má nefna það, að í skýringum við tolltekjur árið 1954, en þær nema á annað hundrað millj. kr., segir, að verðtollur sé nú áætlaður 1 millj. kr. hærri en s.l. ár, en það er ekkert tillit tekið til þeirra breytinga, sem hljóta að verða á samsetningu og tollflokkun innflutningsins næsta ár frá því, sem nú er, þar sem hinn mikli innflutningur til virkjananna við Sog og Laxá og áburðarverksmiðjunnar fellur niður að mestu næsta ár, en aðrar vörur, sem falla undir allt aðra tollflokka, koma í staðinn.
Undanfarin ár hefur það einnig verið föst regla, að hvert nýtt fjárlfrv. hefur verið hæsta fjárlfrv., sem til þess dags hafði verið lagt fyrir Alþ. Íslendinga. Í þessu efni gerir hæstv. núverandi ríkisstj. heldur enga undantekningu. Fjárlfrv. fyrir árið 1954 er enn nýtt met í skattkúgun og fjármálaóstjórn. Heildartekjur ríkissjóðs eru áætlaðar 427 millj. kr. 1954, eða 39 millj. kr. hærri en 1953 og 51 millj. kr. hærri en 1952. Þetta svarar til þess, að á næsta ári þurfi hver 5 manna fjölskylda að greiða um 15 þús. kr. til ríkissjóðs að meðaltali og um 1700 kr. meira en 1952.
Heildargjöld ríkissjóðs eru áætluð 385 millj. kr., eða 33 millj. kr. hærri en 1953 og 53.6 millj. kr. hærri en 1952.
Eftir því, sem næst verður komizt, tekur íslenzka ríkið nú og hefur tekið undanfarin ár stærri hluta þjóðarteknanna en nokkurt annað ríki veraldar. Af fjárlfrv. er einnig ljóst, að meginhluti ríkisteknanna er innheimtur með óbeinum sköttum, eða um 265 millj. kr., en aðeins um 60 millj. kr. eru beinir skattar.
Í reynd eru þó áhrif hinna beinn skatta nánast hin sömu og um óbeina skatta væri að ræða, þar sem eingöngu er haft eftirlit með framtölum launþega, þ.e. nær eingöngu lágtekjumanna. en hinir raunverulegu hátekjumenn hafa allar gáttir opnar til skattsvíka. Með þess konar framkvæmd koma beinu skattarnir því einnig hlutfallslega þyngst niður á launa- og lágtekjufólki, eins og um óbeina skatta væri að ræða. Skattakerfi ríkisins verkar því í heild á efnahagsafkomu og efnahagsöryggi einstaklinganna á svipaðan hátt og eingöngu væri um óbeina skatta að ræða, en það þýðir, að þeir koma hlutfallslega þyngst niður á þeim, sem minnsta getu hafa til að bera þá. Þarf að fara langt aftur í miðaldir til að finna sögulega hliðstæðu til samanburðar.
Ég sagði áðan, að undanfarin ár hefðu þær hæstv. ríkisstj., sem með völd hefðu farið, vísvitandi og viljandi lagt fram falskar áætlanir um einstaka liði fjárl. hverju sinni. Við nánari athugun sé ég, að ég get ekki að öllu leyti staðið við þessi orð, — því að þar er ekki nógu mikið sagt.
Hæstv. fjmrh., Eysteinn Jónsson, hefur síðustu ár, vísvitandi og í ákveðnum tilgangi, lagt fram rangar eða falskar áætlanir til fjárl. bæði í einstökum atriðum og í heild. Ég skal nefna nokkur dæmi þessu til sönnunar.
Árið 1951 voru heildartekjur ríkissjóðs áætlaðar á fjárl. 298 millj. kr., en reyndust samkvæmt ríkisreikningi þess árs 413.5 millj., eða 115.5 millj. kr. hærri en fjárl. sýndu. Engum manni dettur í hug, að hæstv. fjmrh. beri svo lítið skyn á það, hverju tekjustofnar ríkisins geti skilað í ríkissjóð árlega, að hin ranga fjárlagaáætlun hafi stafað af því. Ef svo væri, mundi ekki einu sinni Sjálfstfl. treysta honum fyrir fjármálum ríkisins, sem ekki væri von, hvað þá hans eigin flokkur.
Árið 1952 voru tekjur ríkissjóðs áætlaðar 376 millj. kr. á fjárl., en urðu 420 millj. kr. samkvæmt ríkisreikningi þess árs, eða 44 millj. kr. hærri en áætlað var. Þegar er sýnilegt, að 1953 mun þetta fara á sömu leið.
Árið 1950, en það var fyrsta árið, sem hæstv. fjmrh., Eysteinn Jónsson, fór með embætti fjmrh. eftir nokkurt hlé, voru óviss útgjöld í 19. gr. . á fjárl., en þar er m.a. færður bílakostnaður hæstv. ríkisstj., greiðsla til hv. þm. stjórnarflokkanna fyrir að sitja flokksfundi í Rvík utan þingtíma, nefndabitlingar til þægra flokksmanna stjórnarflokkanna og fleira þess háttar, áætluð 500 þús. kr., en urðu samkv. ríkisreikningi þess árs 3.1 millj. kr. Árið 1951 voru sömu útgjöld í 19. gr. 4 enn áætluð 500 þús. kr. þrátt fyrir reynslu ársins á undan. En það ár reyndust þessi útgjöld samkv. ríkisreikningi hvorki meira né minna en 4.6 millj. kr., enda var hinn svonefndi varnarsamningur gerður á því ári. Árið 1952 voru svo þessi óvissu útgjöld loks hækkuð í 1.5 millj. kr. á fjárl., en munu hafa farið a. m. k. 100% fram úr þeirri áætlun, þó að ég hafi ekki nákvæmar tölur um það atriði, þar sem mér var neitað um þær í ríkisbókhaldinn og fékk ekki að sjá þær, fyrr en parti af ríkisreikningi var útbýtt hér áðan, þegar umræðan hófst.
Engum dettur í hug að ætla, að hæstv. fjmrh. hafi ekki vitað nokkurn veginn, hvað mikið fé hæstv. ríkisstj. þurfti til sinna þarfa í þessum efnum, hve marga einkabílstjóra hæstv. ráðh. ætluðu að hafa á árslaunum hjá ríkissjóði til að aka sér á millí húsa í Reykjavík og flokkserindrekum í þágu stjórnarflokkanna út um byggðir landsins, hve margar veizlur stjórnarflokkarnir mundu halda hvor um sig fyrir flokksgæðinga í ráðherrabústaðnum o.s.frv. En hann veigraði sér við að tilkynna það fyrir fram og gaf þess vegna vísvitandi falska áætlun um þennan lið í fjárlfrv.
Þannig mætti lengi telja, en ég ætla, að þessi dæmi nægi til að sanna það, sem ég fullyrti um fjárlfrv. síðustu ára í heild.
Frá sjónarmiði hv. þm. er einnig önnur og jafnvel enn þá alvarlegri hlið á þessu máli. Með því að láta fjárl. aðeins sýna nokkurn hluta ríkistekna og ríkisgjalda, en ekki allar tekjur og öll gjöld ríkissjóðs, hefur hæstv. fjmrh. raunverulega svipt sjálft Alþ. fjárveitingavaldinu að verulegu leyti, því fjárveitingavaldi, sem það eitt á að hafa samkv. stjórnarskránni. Öllum hv. þm. er ljóst af ríkisreikningum síðustu ára, sem út eru komnir, að hæstv. fyrrv. ríkisstj. fór ekki eftir fyrirmælum Alþ. í fjárl. um greiðslur úr ríkissjóði, heldur notaði formálalaust umframgreiðslur úr ríkissjóði eins og fjárl. væru ekki til eða að engu hafandi. Áðan nefndi ég umframgreiðslur á 19. gr. 4 í nokkur ár, en ég get bætt því við, að af 29 aðalútgjaldaliðum á fjárl. 1951 námu umframgreiðslur á 24 þeirra 54 millj. kr. samkvæmt ríkisreikningi.
Þessi dæmi sýna, svo að ekki verður um villzt, réttmæti þeirrar fullyrðingar, að fjárveitingavaldið hefur í raun og veru verið tekið úr höndum þingsins og þar með brotnar allar lýðræðisog þingræðisvenjur. Ber að vita slíkt harðlega.
Fjárlfrv. fyrir 1954 er, að því er snertir handahófsvinnubrögð í sambandi við samningu þess og visvítandi rangar áætlanir, í engu frábrugðið fjárlfrv. síðustu ára, og því vildi ég vekja athygli á þeim þegar við 1. umr., ef verða mætti til þess, að hv. þm. reyndu að koma í veg fyrir það, að sagan endurtaki sig.
Ég sagði áðan, að hinar vísvitandi röngu fjárlagaáætlanir, sem ég hef lýst, væru gerðar í ákveðnum tilgangi. Ég mun nú nefna nokkur dæmi því til sönnunar.
Það er öllum almenningi ljóst, hve blygðunarlaust stjórnarflokkarnir hafa notað ríkisfé hin síðari ár til að halda völdum og fylgi í landinn. Til þess að hafa nægilegt olnbogarúm í þeim efnum mátti ekki ráðstafa öllum tekjum ríkissjóðs fyrir fram með fjárl. Þess vegna voru tekjurnar visvitandi áætlaðar lægri en vitað var að þær yrðu.
Þá hefur það og færzt í aukana hin síðari ár, að ríkisstjórnir notuðu ríkisfé á einn eða annan hátt í eigin þágu eða flokksþágu. Má þar til nefna, að nú þykist vart nokkur maður geta verið ráðh. stundinni lengur án þess að hafa einkabílstjóra á fullum launum úr ríkissjóði. Sem dæmi um þetta má einnig nefna það, að í tíð hæstv. fyrrv. ríkisstj. var ríkissjóður látinn taka verðlausan skúr hér í bæ til greiðslu á stóreignaskatti eins ráðherrans. Skúr þessi hafði engin lóðarréttindi, og hvíldi á honum sú kvöð, að hann varð að rífa þegar er ríkissjóður hafði tekið við honum, þar sem hann stóð í vegi fyrir gatnagerð og var stórhættulegur umferðaröryggi í bænum. Engu að siður var hann tekinn til greiðslu á stóreignaskatti ráðherrans fyrir samtals um 127 þús. kr. og síðan brotinn niður, og kostaði það verk ríkissjóð 22600 kr. Þannig sameinuðust tveir ráðherrar um það að hafa af ríkissjóði um 150 þús. kr. í þágu annars þeirra.
Það er ekki langt síðan tveir ráðherrar í Finnlandi urðu uppvísir að því að hafa lánað gjaldþrota fyrirtæki, sem þeir áttu hlut í, upphæð sem svaraði 165 þús. ísl. kr. af ríkisfé. Þeir voru dregnir fyrir landsdóm og dæmdir frá embættum og þingmennsku og til að endurgreiða ríkissjóði lánið auk hárra sekta, en til vara fangelsi. Það er ekki langt síðan brezkur þingmaður varð að afsala sér þingmennsku sökum þess, að upp komst, að hann hafði látið konu sina nota ókeypis farmiða með járnbrautarlestum, sem þingmönnum einum var ætlaður. H. Dalton, sem var fjmrh. í verkamannaflokksstjórninni brezku, varð að segja því embætti af sér vegna þess, að hann hafði gefið blaðamanni upplýsingar úr fjárlagaræðunni nokkrum stundum áður en hann flutti hana. Íslendingum er rétt að gera sér þess fulla grein, að ef þeir til langframa gera minni kröfur til stjórnmálalegs siðgæðis en aðrar lýðræðisþjóðir, mun það fyrr en síðar leiða yfir þá einræði sekra manna, sem þora ekki að eiga völd sín og áhrif undir lýðræðislegum stjórnarháttum.
Allt frá dögum Rómaveldis hins forna er það þekkt fyrirbæri, hvernig dáðlaus og hugsjónalaus stjórnarvöld reyna í lengstu lög að halda völdum ýmist með hótunum, mútum, fjáraustri eða fagurgala og loforðum um það, sem almenningur girnist. Þeir stjórnmálaflokkar, sem mestu hafa ráðið í íslenzkum stjórnmálum síðustu áratugi, hafa þegar reynt ýmsar af þessum leiðum, svo sem kunnugt er.
Að gefnu tilefni í svonefndum málefnasamningi og stefnuyfirlýsingu hæstv. ríkisstj. get ég ekki látið hjá líða að nefna eitt dæmi hér að lútandi, en það eru rafmagnsmálin. Það er öllum ljóst, að það er ein af heitustu óskum þjóðarinnar að fá rafmagn til sinna þarfa. Það hefur heldur ekkert skort á það, að ríkisstjórnir síðustu ára þættust bera þessi mál sérstaklega fyrir brjósti. En hvernig hafa þær haldið á þeim í framkvæmd? Árið 1952 og 1953 eru veittar af ríkisfé 3 millj. 860 þús. kr. hvort ár til nýrra raforkuframkvæmda, eða samtals um 7.7 millj. kr. En á sama tíma lagði hæstv. fyrrv. ríkisstj. leyfisgjöld, tolla og söluskatt á vélar og efni til Sogs- og Laxárvirkjananna samtals að upphæð 31 millj. kr. og hefur þegar innheimt þessar álögur að nokkru. Af þessu fé bar Laxárvirkjuninni að greiða 5.7 millj., en Sogsvirkjuninni um 25 millj. kr. samkvæmt þeim upplýsingum, sem mér hefur tekizt að afla hjá þeim aðilum, sem eiga að sjá um þessar framkvæmdir. Þannig hefur ríkissjóður beinlínis haft stórfelldar tekjur af raforkuframkvæmdum í landinu s.l. tvö ár, og lýsir það vel umhyggju stjórnarflokkanna fyrir þeim.
Núverandi hæstv. ríkisstj. hefur í hinum svonefnda málefnasamningi sínum lýst sig mestu raforkumálaríkisstjórn allra tíma. Lofaði hún 100 millj. kr. til nýrra raforkuframkvæmda næstu 4 ár til viðbótar því fé, sem áður var veitt til þeirra mála. Gera má þó ráð fyrir, að efndirnar verði eitthvað svipaðar og áður í þeim efnum, því að á fjárlfrv. er aðeins 7 millj. kr. nýtt framlag, en enn þá hefur ekki verið minnzt á heimild til lántöku handa raforkumálasjóði í þessu skyni, eins og lofað var í stjórnarsamningnum.
Það eru að sjálfsögðu engin tök á því að gera athugasemdir við allt það, sem athugavert er í fjárlfrv., á þeim tíma, sem ég hef hér til umráða. Ég kemst þó því miður ekki hjá því að nefna eitt átakanlega hróplegt dæmi um réttlæti og sanngirni íslenzkra valdhafa í sambandi við aðstoð veitta af ríkisfé. Á 18. gr. fjárlfrv. eru eftirlaun til embættismanna og embættismannaekkna. Við athugun þessarar greinar kemur í ljós, að ýmsum er þar veittur styrkur auk lögboðinna eftirlauna, og er það vel. Nemur þessi styrkur til þeirra bágstöddustu yfirleitt 1600–5000 kr. að meðaltali, auk vísitöluuppbótar. En síðan er inn á þessa grein potað ýmsum vildarmönnum og gæðingum valdhafanna og skjólstæðingum þeirra, sumum hverjum með þannig ástæður, að styrkir til þeirra af ríkisfé eru að mestu eða öllu óþarfir, en þeim er greitt allt að 45–50 þús. kr. á ári með vísitöluuppbótum. Mér þykir leitt að þurfa að skýra frá því, að svo sé komið réttlætiskennd íslenzkra valdhafa, að þeir geti ekki einu sinni sýnt sanngirni í afskiptum sínum af öldruðu og þurfandi fólki.
Það er ekki óeðlilegt, þó að gerð sé tilraun til að bregða upp mynd af stefnunni í efnahagsmálum þjóðarinnar og þróun þeirra við 1. umr. fjárl., ekki sízt ef það er haft í huga, hve mikill hluti þjóðarteknanna rennur nú orðið eftirlitslítið um hendur pólitískra valdabraskara. Frá árinn 1948 hafa íslenzkar ríkisstjórnir varpað fyrir borð í bókstaflegri merkingu þeirra orða öndvegissúlum sjálfstæðrar þjóðar, sjálfsvirðingu og sjálfsbjargarviðleitni, og gerzt bljúgir betlarar í samfélagi þjóðanna. Fé það, sem þær hafa með því móti fengið til umráða, nemur 38.65 millj. dollara gegnum Marshallaðstoð eða, ef reiknað er á núverandi gengi, svo sem sjálfsagt er að gera með hliðsjón af kaupmætti, um 630 millj. kr. auk um 70 millj. kr. yfirdráttar frá svonefndu Greiðslubandalagi Evrópu. Alls eru það því um 700 millj. kr., sem þessar ríkisstjórnir hafa haft til umráða í erlendum gjaldeyri umfram það, sem þjóðin aflaði á sama tíma.
Hæstv. fyrrv. ríkisstj. stóð andspænis þeim vanda, að Bandaríkin hættu að veita náðarbrauð öðrum þjóðum en þeim, sem þjálfa sig í hernaði, þ.e., að Marshallaðstoðinni var breytt í gagnkvæma hernaðaraðstoð. Trú reisn sinni og sjálfsvirðingu gerði þessi hæstv. ríkisstj. enga tilraun til að leysa þennan vanda fyrir athylgi þjóðarinnar sjálfrar. þeirra möguleika og þess auðs, sem hún á í landi sínu. Áður en til þess kæmi, að Ísland yrði með öllu svipt hinum auðmýkjandi gjöfum Bandaríkjanna, hafði hún endanlega beygt sig fyrir kröfum Bandaríkjanna um herstöðvar og hersetu á Íslandi um langa framtíð, og það er eftirtektarvert í því sambandi, að það er ekki fyrr en hinn ameríski asni, klyfjaður dollurum, hafði verið leiddur á beit á stjórnarráðsblettinum í Reykjavík, að íslenzkir valdamenn láta hafa síg til þess að halda fram því öfugmæli, að hernaðarbækistöðvar Bandaríkjanna hér á landi séu gerðar til þess að tryggja varnir og öryggi Íslands og beinlínis af einskærri löngun Bandaríkjanna til að verja Íslendinga í styrjöld.
Frá 7. maí 1951 hefur Bandaríkjaher sífellt verið að búa um sig hér á landi og í síauknum mæli. Hann hefur sogað til sín íslenzkt vinnuafl, svo að framleiðsla landsmanna sjálfra hefur beðið af stórtjón. Bændur hafa ekki fengið það vinnuafl, sem þeir þurftu, bátum hefur orðið að leggja vegna skorts á sjómönnum, iðnaður hefur dregizt saman o.s.frv.
Árið 1952 greiddu Bandaríkin Íslendingum gegnum hervirkjagerð sína hér 60 millj. kr. samkvæmt opinberum heimildum. Á árinu 1953 munu þeir greiða okkur um 160 millj. kr. fyrir utan ótalinn hundruð milljóna kr. óbeinan kostnað í sambandi við herstöðvarnar. Einhverjum hlýtur að fara að detta í hug, hvort við getum ekki eingöngu lifað á því að láta verja okkur gegn stríðshættu. Það er ekki ósennilegt, að ýmsum þyki hugkvæmni hv. stjórnarflokka einkennilega lítil nú, jafnmikil og hún reyndist á betliárunum, að þeim skuli ekki hafa hugkvæmzt að bjóða út og efna til samkeppni þjóða í milli um varnir Íslands, jafneftirsótt hlutskipti og það hlýtur að vera, miðað við það, sem Bandaríkin vilja borga fyrir. Er þetta ekki í gamni mælt, því að einni allra þjóða í veröldinni er Íslendingum nú ætluð sú svívirða að fórna sonum annarra þjóða til þess að verja sig í styrjöld og taka þó fé fyrir samkvæmt kenningum forustumanna stjórnarflokkanna.
Þannig leysti hæstv. fyrrv. ríkisstj. þann vanda þjóðarinnar að lifa í eigin landi, þegar betlifé erlendis frá þraut. Auk þess höfðu tveir ráðherrar orð á því að stofna íslenzkan her til þess að fá gjafafé út á hann frá Bandaríkjunum. Er því að vonum, að ýmsir spyrji: Hvernig horfir nú við, þegar ný stjórn hefur tekið við völdum?
Það vill svo vel til, að stefnu hæstv. ríkisstj. í þessum málum hefur maður svart á hvítu, í fyrsta lagi í fjárlfrv. á þskj. 1, sem hér er til umræðu, og í öðru lagi í svonefndum málefnasamningi hæstv. ríkisstj., sem birtur var í Morgunblaðinu 12. sept. s.l. Í fjárlfrv. er ekki um neina nýja eða breytta stefnu að ræða í efnahagsmálum frá því, sem var, og í málefnasamningnum er stefnunni lýst í kapítulanum, sem ber hið fagra heiti: „Jafnvægi í byggð landsins“, 7. versi, og hljóðar svo, með leyfi hæstvirts forseta:
„Til þess að auðvelda framkvæmd varnarmála verði sett á stofn sérstök deild í utanrrn., sem fari með þau mál.“
Þetta er að vísu nokkuð loðið orðalag, en þó ekki svo, að ekki skiljist þeim, sem til þekkja. Með þessu er einfaldlega sagt, að halda eigi áfram að auka hervirki Bandaríkjanna hér á landi, og er beinlínis tekið fram, að í því efni skuli haldið jafnvægi í byggð landsins, en það þýðir, að nú á ekki lengur að halda sér við Keflavík og Hvalfjörð, heldur skuli nú öll byggðarlög landsins verða þessarar blessunar aðnjótandi. Þetta er það fagnaðarerindi, sem hæstv. ríkisstj. hefur boðað þjóð sinni, og menn veiti því athygli, að þetta er sú eina efling atvinnulífs í landinn, sem hæstv. ríkisstj. hefur boðað. Nú eru 3000–4000 manns starfandi hjá herliðinu, en samkvæmt framansögðu á að auka þetta til stórra muna, því að aukin vighreiðrabygging krefst að sjálfsögðu aukins vinnuafls. Af því mundi aftur leiða það, að enn þá fleiri atvinnutæki landsmanna sjálfra mundu stöðvast og grotna niður vegna skorts á vinnuafli, og gæti þá jafnvel svo faríð, að heilar atvinnugreinar legðust með öllu niður.
Nú er það að athuga, að í setuliðsvinnunni fær þjóðin aðeins greitt fyrir það starf, sem þjóðfélagsborgararnir inna af hendi með höndunum einum eða einföldustu tækjum. Þær tekjur, sem þjóðfélagið ber úr býtum á þann hátt, hljóta alltaf að verða minni, et allt er með eðlilegum hætti, heldur en þær tekjur, sem myndast, ef vinnuaflið er hagnýtt í sambandi við afkastamikil og arðhær framleiðslutæki, sem auka og margfalda afrakstur vinnuaflsins. Við setuliðsvinnuna skapast heldur ekki nein markaðsverðmæti né arðbær framleiðslutæki, sem gætu gefið þjóðinni arð í framtíðinni. Setuliðsvinnan miðar þess vegna beinlínis að því að gera þjóðina fátækari en hún þyrfti að vera.
Þegar svo sú stund rynni upp, t.d. eftir nokkur ár, að Bandaríkin teldu víghreiður sín hér á landi nægilega öflug og frekari vinna við þau væri þar af leiðandi óþörf, stæði íslenzka þjóðin uppi fátækari en hún var, þegar herliðið kom til landsins, með niðurnídd atvinnutæki og lífsmöguleika betlarans eina opna til frambúðar.
Við ömurleika þessarar myndar bætist svo það, að hér á landi er fjölmennt erlent herlið með fullar hendur fjár. Þessu herliði leyfist m.a. að bjóða í húsnæði Íslendinga sjálfra með þeim afleiðingum, að húsaleiga rýkur nú upp úr öllu valdi, svo að algert neyðarástand er að skapast í þeim efnum.
Mörg fleiri atriði mætti nefna, sem sanna það, að dvöl herliðsins hér á landi felur í sér það verðbólgufræ, sem þreifst hér svo lystilega á stríðsárunum. Afleiðingar þessa stjórnarfars eru þegar farnar að gera vart við sig. Samkvæmt opinberum heimildum fluttu 1058 manns úr landi umfram þá, sem til landsins komu, s.l. tvö ár. Þeir, sem opin hafa augun, skilja, hver blóðtaka slíkt er fámennri þjóð. Það er áberandi, að þeir, sem höfðu varið æsku sinni og miklu fé til að afla sér sérmenntunar, sem íslenzkt atvinnulíf þarfnast e.t.v. meir en nokkurs annars, neyðast nú til að yfirgefa landið vegna þess, að þeim er af þröngsýnum valdhöfum meinað að verða þjóð sinni sú lyftistöng, sem þeir hefðu getað orðið. Hafa jafnvel Tyrkir, Ceylonbúar og Suður-Ameríkumenn sýnt meiri skilning í þessum efnum en íslenzk stjórnarvöld og fengið íslenzka sérfræðinga til bjargar sínum þjóðum.
Þetta er í stuttu máll mynd þess ástands, sem stefnu hæstv. ríkisstj. og fjárlfrv. er ætlað að fullkomna framtíð íslenzku þjóðarinnar til tortímingar.
Gegn þessari helstefnu rís Þjóðvfl. Íslands, flokkur þess fólks, sem ekki vill una því hlutskipti lengur að láta gömlu flokkana skipta þjóðinni í tvær fjandsamlegar fylkingar til samkeppni um það, hvor fylkingin geti lotið dýpra í auðmýkt sinni og þjónustu við erlent vald í vestri eða austri. Hann boðar þjóðinni þau sannindi, að hún verði umfram allt annað að leggja rækt við virðingu sina og sjáifstæði og efla atvinnulíf sitt til að geta eignazt þau verðmæti, sem hún á hverjum tíma telur eftirsóknarverð. Þjóðvfl. Íslands boðar íslenzkri þjóð þau einföldu sannindi, að hún geti aðeins með einu móti tryggt og varðveitt sjálfstæði sitt í nútíð og framtíð, með því að standa efnahagslega á eigin fótum, óháð aðstoð eða fjárgjöfum annarra þjóða. Þjóðvfl. telur, að fábreytt atvinnulíf geti hvorki skapað þjóðinni örugga efnahagsafkomu né veitt þjóðfélagsborgurunum tækifæri til að hagnýta gáfur sínar, hæfileika og þekkingu fullkomlega sjálfum sér og þjóðinni allri til hagsbóta; þess vegna verði hún að leggja höfuðáherzlu á það að gera atvinnulíf sitt fjölbreyttara en nú er og efla það á skipulegan hátt á þann veg, að hinar vinnandi stéttir beri úr býtum allan þann arð, sem vinna þeirra skapar, og öðlist skilyrði til að eignast sjálf framleiðslutækin.
Þjóðvfl. Íslands hikar ekki við að segja þjóðinni það umbúðalaust, að hún verði að leggja að sér og neita sér um margt, til þess að svo geti orðið. Hún verður t.d. að neita sér um þann munað að láta fimm einkabilstjóra aka ráðherrum sínum á milli veizluborða þjóðfélagsins.
Hún hefur ekki heldur efni á því að láta ráðherra sína féfletta ríkissjóð í eiginhagsmunaskyni. Hún verður einnig að neita sér um þann munað að lifa á því að selja sjálfstæði sitt og manndóm eða taka borgun fyrir það að láta aðrar þjóðir verja líf sitt, ef mönnum finnst karlmannlegra að orða það svo.
Í samræmi við þessa stefnu hafa þm. Þjóðvfl. Íslands flutt þáltill., þar sem auk uppsagnar hervarnarsamningsins og brottflutnings herliðsins er sett fram krafa um eflingu atvinnulífsins til að taka við þeim mönnum, sem nú vinna hjá herliðinu. Í beinu framhaldi af því hefur hv. 8. þm. Reykv., Gils Guðmundsson, einnig flutt þáltill. um smíði 200 opinna vélbáta og 20 þilfarsbáta innanlands, sem veita mundi a. m. k. 1000–1200 manns atvinnu. Fleiri tillögur og frumvörp til eflingar iðnaði og landbúnaði verða lögð fram af hálfu þingmanna Þjóðvfl. Íslands á næstu vikum í krafti þeirrar sannfæringar, að nú sé gaman að vera Íslendingur og fá að fórna kröftum sínum í baráttunni fyrir sjálfstæði og sjálfræði íslenzkrar þjóðar.