31.03.1954
Neðri deild: 74. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 916 í B-deild Alþingistíðinda. (894)
179. mál, tekjuskattur og eignarskattur
Bergur Sigurbjörnsson:
Herra forseti. Við 1. umr. þessa máls ræddi ég nokkuð afstöðu Þjóðvfl. Íslands til frv. í heild og einstakra liða. Ég lét þess þá getið, að ég mundi eiga aðild að því að flytja brtt. við þetta frv.
Nú hef ég ásamt hv. 8. þm. Reykv. (GilsG) flutt nokkrar brtt. á þskj. 591 við þau atriði frv., sem ég tel að skipti mestu máli. Hins vegar vil ég taka það fram skilmerkilega, að í frv. eru nokkur önnur atriði, sem ég teldi ástæðu til að breyta, en þau eru öll minni í sniðum, og þess vegna höfum við flm. þessara brtt. á þskj. 591 haldið okkur við meginatriðin, en áskiljum okkur þá að sjálfsögðu jafnframt rétt til þess að fylgja brtt., sem aðrir hv. þm. ýmist hafa nú þegar borið fram eða kynnu að eiga eftir að bera fram við önnur atriði en þau, sem við höfum lagt til að breytt verði.
Við þessa umr. mun ég að sinni að minnsta kosti halda mér eingöngu við það að mæla nokkrum orðum með þeim brtt., sem við hv. 8. þm. Reykv. berum fram á þskj. 591.
Við leggjum það í fyrsta lagi til, að skattstiganum verði breytt. Breyting okkar er í því fólgin í fyrsta lagi, að fellt verði framan af skattstiganum, það verði ekki haldið áfram á þeirri braut, sem gengin hefur verið að undanförnu og sýnilegt er að hæstv. fjmrh., sem er manna smámunalegastur í öllu eðli, vill að áfram verði gengin, — að það verði sem sagt ekki haldið áfram á þeirri braut að innheimta litlar upphæðir hjá hverjum skattborgara.
Í frv. ríkisstj. er lagt til að byrja á því að innheimta upphæðir, sem eru innan við 10 kr. hjá hverjum skattgreiðanda. Það hlýtur að vera öllum ljóst, að þessi nánasarlega skattheimta svarar engan veginn kostnaði og er aðeins til þess að ergja menn og valda leiðindum og fyrirhöfn. Og af því að hæstv. forsrh. er við hér á þessum fundi, þá vildi ég mæla til hans þeim orðum, að hann athugaði nú gaumgæfilega þessar till. okkar þjóðvarnarmanna á þskj. 591, með tilliti til þess, að ég veit, að hann er ekki jafnsmásálarlegur í sér og hæstv. fjmrh. og mundi því ef til vill vera fáanlegur til þess að leggja það til í sínum flokki, að hann fylgdi þessum till. eftir, — léði máls á því að hætta að elta lágtekjufólk til að innheimta af því 20–30 kr. og reyta úr þess vasa engum til góðs, en mjög mörgum til óþurftar.
Till. okkar er sem sagt sú, að það verði þá fyrst innheimtur skattur af einstaklingum, þegar hann samkvæmt skattstiga þeim, sem felst í frv. ríkisstj., nemur 150 kr. á einstakling, þ.e.a.s. af 8 þús. kr., en það, sem hingað til hefur verið kallað skattskyldar tekjur undir 8 þús. kr., verði framvegis skattfrjálst.
Það má að vísu segja sem svo, að þarna komi það, sem er kallað brot í skattstigann. Það er alveg rétt. Mönnum er ofur lítið mismunað. En miðað við peningagildi í okkar landi í dag er þessi mismunur sáralítill, því þó að sá munur sé gerður á milli manna á svipuðu tekjubili, að annar þeirra borgi engan tekjuskatt, en hinn 150 kr., þá er það hlutur, sem enginn verður var við, og sérstaklega ekki, ef tekið er tillit til allrar þeirrar fyrirhafnar, þeirra óþæginda, sem mörg hundruð, kannske mörg ínísund mönnum sparast með þessu móti.
Ég verð að segja það eins og það er, að fyrst og fremst til þess að hæstv. fjmrh. skuli ekki koma með þá mótbáru hér, að með þessu lækkuðu skattarnir og skattgreiðsla til ríkisins, þá leggjum við til, að á hæstu tekjum verði skatturinn hækkaður upp í 41% í stað 40% eins og er í frv. hæstv. ríkisstj. Mundu þá með þessu móti og öðrum till. okkar vinnast upp í skatti nokkurn veginn þær smáupphæðir, sem töpuðust með því að sleppa þeim, sem hafa innan við 8 þús. kr. nettótekjur, við að greiða skatt, og verð ég að telja, að það sé fyllilega sanngjarnt, að þeir baggar séu teknir af bökum hinna fátæku og settir á bök hinna ríkustu, þ.e.a.s. þeirra, sem hafa yfir 130 þús. kr. skattskyldar tekjur.
Þetta, sem ég hef nú sagt, er um skattgjöld einstaklinga. Um skattgjöld hjóna gegnir alveg sama máli, nema þar leggjum við til, að skattstiginn byrji við 10 þús. kr., þannig að tekjur hjóna séu skattfrjálsar, ef þær eru innan við 10 þús. kr., og að hjón, sem hafa 10 þús. kr. nettótekjur, borgi 210 kr. í skatt af 10 þús. kr. og svo 3% af afgangi. Er þetta í fullu samræmi við skattstigann eins og hann er í frv. hæstv. ríkisstj.
2. brtt. okkar á þskj. 591 fjallar svo um það að hækka persónufrádráttinn nokkru meir en gert er í frv. ríkisstj. Leggjum við til, að persónufrádráttur fyrir einstakling verði 9000 kr. í stað 6500 kr. eins og er í frv. hæstv. ríkisstj., fyrir hjón 17000 kr. í stað 12000 kr. og fyrir hvert barn 6500 kr. í staðinn fyrir 4500 kr.
Ég viðurkenni það fúslega, að þessi hækkun okkar er ekki í samræmi við það, sem ætti að vera í heilbrigðri skattalöggjöf um persónufrádrátt, þar sem ætlazt er til og gera verður kröfur til, að hver einstaklingur hafi það, sem telja má þurftartekjur, brýnustu þurftartekjur, skattfrjálst, en ef fyrri till. okkar, sem ég ræddi um, þ.e.a.s. að hætt verði að innheimta skatt af allra lægstu tekjum, yrði samþykkt, þá mætti svo að orði komast, að frv. fæli í sér í heild það, að skattfrjálsar tekjur væru orðnar eitthvað í námunda við það, sem telja mætti brýnustu þurftartekjur.
3. brtt. okkar er í því fólgin, að þar er lagt til, að breytt verði um aðferð við innheimtu skatta. Hingað til hafa skattarnir verið innheimtir árið eftir að tekjurnar mynduðust, og hefur þetta valdið mörgum mönnum miklum óþægindum. Launþegar yfirleitt og ýmis félagssamtök þeirra eru nú þegar að komast á þá skoðun, að þetta sé ófært framkvæmdaratriði, og hafa þegar nokkur a.m.k. gert samþykktir um, að þessu verði breytt í það horf, sem við leggjum hér til, þ.e.a.s., að skattarnir verði framvegis innheimtir af tekjunum, um leið og þær myndast. Okkur er fyllilega ljóst, flm. þessarar till., að það þarf nokkurn undirbúning, áður en hægt er að koma henni í framkvæmd, og að það verður í sjálfu sér ekki gert, svo að vel sé, nema byrjað sé við áramót; þá séu mönnum í einu lagi gefnir eftir allir skattar af tekjum ársins, sem var að líða, og hafizt þegar handa um að leggja skatta á tekjur ársins, sem er að byrja, um leið og þær myndast. Okkur er líka ljóst, að þessi breyting á innheimtuforminu þarf nokkurn undirbúning, og þess vegna leggjum við til hér í okkar brtt., að þessi aðferð verði upp tekin í fyrsta skipti í janúarlok 1955. Það, að við berum till. fram nú, er fyrst og fremst gert til þess að sjálfsögðu að fá um hana atkvgr. hér á hv. Alþ. og eins til þess, ef hv. þm. sýndist, að þetta væri sanngjarnt, eðlilegt og heppilegt, að þá gæfist viðkomandi aðilum tími og tækifæri til að undirbúa sig undir það að breyta um aðferð í þessu efni.
4. brtt. okkar skiptir í sjálfu sér e.t.v. langmestu máli í sambandi við þessar brtt., sem við flytjum. Hún fjallar um skattfrelsi sparifjár. Eins og mönnum er kunnugt, felst í frv. hæstv. ríkisstj. það, að sparifé sé algerlega skattfrjálst, þ.e.a.s. eignarskattfrjálst og vaxtatekjur af sparifé séu undanþegnar öllum sköttum og ekki aðeins það, heldur og framtalsskyldu. Ég benti á það með nokkrum dæmum við 1. umr. þessa máls, hvert þetta gæti leitt, og ég vil láta það í ljós nú sem mína skoðun og sannfæringu, að verði till. hæstv. ríkisstj. samþykktar í þessu efni, þá er það fyrsta skrefið og öruggasta skrefið í áttina til þess að afnema beina skatta á Íslandi og breyta öllum sköttum á þjóðfélagið, líka útsvörum, í óbeina skatta, og þegar svo væri komið, þá væri íslenzk þjóð eina þjóð veraldar, sem hefði eingöngu óbeina skatta, a.m.k. eina þjóðin, sem kallar sig siðmenntaða þjóð. Ég rökstyð þetta með því, að verði algert skattfrelsi og framtalsskylda sparifjár innleidd, þá verður ekkert eftirlit hægt að hafa með neinum framtölum annarra en launþega einna og þó e.t.v. ekki allra launþega. Þegar svo er komið, þá munu menn mjög fljótlega sannfærast um það, að slíku aðhaldi sé ekki hægt að beita við launþegana eina, þegar allar aðrar stéttir þjóðfélagsins hafi losnað við það, og þá munu þeir, sem þessa till. flytja nú, samþykkja tal. þá, sem hv. þm. Barð. hefur flutt hér á þingi um að afnema alla beina skatta.
Við hv. 8. þm. Reykv. leggjum til, að till. hæstv. ríkisstj. verði breytt, ekki þannig, að það skuli alls ekki farið inn á þessa braut, heldur að sparifjárinnstæður allt að 100 þús. kr. hjá hverjum skattgreiðanda verði skattfrjálsar svo og vaxtatekjur af þeim, en framtalsskyldunni verði haldið. Með þessu móti tel ég mögulegt að ná allri þeirri aukningu á sparifjármyndun, sem slík ákvæði geta haft í för með sér, en okkar till. losar hins vegar þjóðfélag:ð við það algera öngþveiti, sem skapast mundi, ef till. hæstv. ríkisstj. yrðu samþ. Um þetta mál ræddi ég að öðru leyti allýtarlega við 1. umr. málsins og skal því ekki fara nánar út í það að þessu sinni.
5. brtt. okkar er á þá leið, að fyrirtækjum verði ekki gefin eftir 20% af tekjuskatti, tekjuskattsviðauka og stríðsgróðaskatti á árinu 1954 af tekjum ársins 1953, eins og lagt er til í till. hæstv. ríkisstj., heldur verði þessi eftirgjöf lækkuð um helming, þ.e.a.s., að þeim verði gefin eftir 10%, og virðist það allrífleg eftirgjöf, sérstaklega ef höfð er í huga sú breyting, sem vitað er að kæmi fram hjá þeim lægst launuðu, ef þetta frv. hæstv. ríkisstj. yrði samþ., því að það má mönnum ljóst vera, að langflestir verkamenn og launþegar og fleiri láglaunastéttir þessa þjóðfélags fá ekki 10% lækkun á sköttum sínum frá því í fyrra, þó að frv. ríkisstj. yrði samþykkt. Sýnist mér því ástæðulaust að veita þeim, sem betri aðstöðu hafa, þ.e.a.s. helztu gróðafyrirtækjum landsins, meiri ívilnun í þessu efni en hinum bágstöddustu.
Ég ætla svo ekki að hafa þessi orð fleiri með þessum brtt. okkar, en endurtek það, að ég vænti þess fastlega, að hæstv. forsrh. leggi það á sig að lesa þessar brtt. og vita svo, hvort hann telur ekki ástæðu til þess að sleppa þeirri nánasarlegu smámunasemi, sem einkennir frv. hæstv. ríkisstj. eins og það er nú.