25.11.1954
Neðri deild: 22. fundur, 74. löggjafarþing.
Sjá dálk 219 í C-deild Alþingistíðinda. (2194)
109. mál, olíuflutningaskip
Flm. (Gils Guðmundsson):
Herra forseti. Frv. þetta eða samhljóða frv. var flutt á síðasta þingi. Það komst þá til nefndar, en var aldrei afgr. úr n. Í fyrra fylgdi ég frv. úr hlaði með allýtarlegri ræðu, sem ég tel þarflaust að endurtaka nú. Þess vil ég þó geta, að öll hin sömu rök sem þá voru fram flutt málinu til stuðnings eru enn í fullu gildi.
Það er alkunnugt, að hvers konar vélanotkun fer ört vaxandi hér á landi, bæði til sjávar og sveita. Enn sem komið er er olían hagkvæmasti orkugjafi, sem völ er á til að knýja margar vélar, og jafnvel hinn eini orkugjafi, sem hægt er að hafa not af í sambandi við ýmsar þeirra. Olíukynding íbúðarhúsa ryður sér og mjög til rúms. Þetta hefur valdið því, að olíunotkun Íslendinga hefur vaxið mjög að undanförnu. Nú eru fluttar til landsins um 200 þús. smálestir af olíum á ári hverju, og allar líkur benda til þess, að innflutningur á olíum færist í vöxt á komandi árum.
Allir olíuflutningar til landsins hafa fram á þennan dag verið framkvæmdir af erlendum skipum. Nú er svo komið, að við verðum að greiða út úr landinu yfir 30 millj. kr. á ári fyrir flutninga þessa. Það er tvímælalaust hvort tveggja í senn þjóðhagsleg nauðsyn og fullkomið metnaðarmál, að við Íslendingar eignumst olíuflutningaskip, sem geti fullnægt flutningaþörfinni til landsins. Það hafa verið færð að því glögg rök. að rekstur slíkra skipa muni auðveldlega geta borið sig. Sýnt er, að tvö skip af þeim stærðum, sem lagt er til í þessu frv. að keypt verði, muni nú þegar hafa mikið að gera verulegan hluta árs við flutninga á olíum hingað til lands, svo að þau væru ekki nema að mjög litlu leyti háð flutningum fyrir aðrar þjóðir. Og með þeirri aukningu á olíunotkun, sem búast má við á allra næstu árum, yrði þess skammt að bíða, að tvö skip yrðu önnum kafin allan ársins hring við olíuflutninga hingað til lands. Um kaup og rekstur olíuflutningaskipa vísa ég að öðru leyti til þeirrar grg., sem fylgir þessu frv.
Á síðasta þingi var lagt fram af hálfu hæstv. ríkisstj. frv. til l. um heimild fyrir ríkisstj. til að ábyrgjast lán til kaupa á tveimur olíuflutningaskipum. Þar voru ákvæði um það, að ríkisstj. mætti ábyrgjast lán fyrir S. Í. S. og Olíufélagið h/f annars vegar til kaupa á einu olíuflutningaskipi og lán fyrir Eimskipafélag Íslands. Olíuverzlun Íslands og h/f Shell á Íslandi hins vegar til kaupa á öðru skipi. Skyldu ábyrgðarheimildir þessar fyrir hvort skip mega vera allt .að 50 millj. kr. Í grg. fyrir þessu stjórnarfrv. er svo að orði komizt, með leyfi hæstv. forseta:
„Þótt kaupskipastóll landsmanna hafi aukizt mjög hin síðari ár, hefur þó um alla olíuflutninga til landsins eingöngu orðið að treysta á erlend leiguskip, þar eð íslenzkir aðilar hafa enn eigi eignazt skip, er annazt gætu slíka flutninga. Hefur hin síðari ár verið varið tugum milljóna króna í erlendum gjaldeyri á ári hverju til greiðslu á leigu fyrir olíuflutningaskip. Þegar þetta er haft í huga svo og að olíumagn það, er til landsins er flutt, vex ár frá ári, má ljóst vera, hve mikilsvert er þjóðhagslega, að landsmenn sjálfir geti tekið olíuflutningana í sínar hendur.“
Þetta segir í grg. fyrir frv. hæstv. ríkisstj. Þegar það frv. var lagt hér fram á þinginu í fyrra, fylgdi hæstv. fjmrh. því úr hlaði með ræðu, þar sem hann lagði mikla áherzlu á það, að við svo búið mætti ekki öllu lengur standa, að útlendingar önnuðust einir flutninga á öllum olíum til landsins. Hann ræddi einnig um það, að það hlyti að vera okkur Íslendingum metnaðarmál að taka æ meir í okkar hendur siglingar fyrir aðrar þjóðir, og fór um það ýmsum fallegum orðum.
Það hefði því mátt ætla, eftir að þetta frv. var fram lagt og fylgt úr hlaði með skeleggri ræðu hæstv. fjmrh., að það hefði fengið góðan byr hér á hv. Alþ., en svo fór um þetta frv., að það kom aldrei frá þeirri n., sem því var vísað til, og má þykja líklegt, að hæstv. ríkisstj. hafi átt hlut að þeirri afgreiðslu. Það mun aðeins hafa komið nál. frá minni hl., en ekki frá meiri hl. Fróðlegt hefði vissulega verið að vita, hvernig á því stóð, að þetta frv. var svæft í n., og fróðlegt væri einnig að vita, hvort hæstv. ríkisstj. hefur engan hug á því nú á þessu þingi að hreyfa þessu máli eða olíuflutningamálinu yfir höfuð.
Við flm. þess frv., sem hér liggur fyrir, teljum ærna ástæðu til þess að flytja frv. okkar að nýju, ekki sízt ef það gæti orðið til þess að ýta við því nauðsynjamáli, sem hér er um að ræða, þar sem ekkert bólar á því enn, að hæstv. ríkisstj. ætli að taka það fyrir á þessu þingi.
Þó að við flm. teljum eðlilegt að mörgu leyti, að ríkið sjálft kaupi og reki slík skip sem hér er um að ræða, þá er rekstrarformið þó í sjálfu sér ekki aðalatriðið, heldur hitt, að þessir arðbæru flutningar komist sem allra fyrst á íslenzkar hendur. Það hlýtur að vera kleift, ef vilji er fyrir hendi á æðri stöðum, ef hæstv. ríkisstj. og þeir flokkar, sem að henni standa, hafa hug á að leysa þetta mál með einhverjum hætti.
Ég vil svo óska þess, að þessu frv. verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr og hv. fjhn.