22.04.1955
Neðri deild: 76. fundur, 74. löggjafarþing.
Sjá dálk 611 í B-deild Alþingistíðinda. (773)
188. mál, tekjuskattur og eignarskattur
Frsm. meiri hl. (Skúli Guðmundsson):
Herra forseti. Í frv. því, sem hér liggur fyrir, er lagt til, að þau lagaákvæði um skattgreiðslur félaga, sem lögfest voru á síðasta þingi fyrir árið 1954, skuli gilda óbreytt fyrir árið 1955. Á siðasta þingi voru sett ný lög um tekjuskatt einstaklinga, en undirbúningi nýrrar lagasetningar um félagaskattana er enn ekki lokið, og af þeirri ástæðu er þetta frv. flutt.
Við 1. umr. frv. talaði hv. 1. landsk. þm. nokkuð um skipun skattamálanefndarinnar og hennar störf. Hann tók fram; sem rétt er, að n. var skipuð 1952, og samkv. þeirri ályktun um nefndarskipunina, sem áður var samþ. á Alþ., var til þess ætlazt, að tillögur um skattamálin yrðu lagðar fyrir næsta þing, sem kom saman haustið 1952. Þó að þál. um nefndarskipunina væri þannig úr garði gerð, býst ég ekki við, að mörgum hv. þm. hafi komið til hugar, að því mikla starfi, sem n. var falið að vinna, yrði lokið á fáum mánuðum, vorið og sumarið 1952. Nefndin átti ekki aðelns að undirbúa frv. um skattgreiðslu til ríkisins, heldur einnig um tekjur bæjar- og sveitarfélaga. En þetta er ekki eina dæmið um það, að þingið hafi gert samþykkt um, að undirbúningi mála skuli lokið á skemmri tíma en unnt er, og vitanlega gáfum við, sem skipaðir vorum í skattamálanefndina, ekkert loforð um að ljúka starfinu fyrir ákveðinn tíma, enda ekki hægt að gefa slíkt fyrirheit.
Hv. 1. landsk. þm. sagði, að á síðasta þingi, þegar nýju skattalögin voru sett, hefði því verið lofað, að ekki skyldi dragast lengur en til þessa þings að endurskoða lagaákvæðin um félagaskattana. Ég hef athugað umræðurnar um skattamálin frá þinginu í fyrra, og ég hef ekki fundið þar, að neitt slíkt loforð hafi verið gefið. Ég held mér sé því óhætt að fullyrða, að hv. 1. landsk. þm. rangminni um þetta atriði.
Hv. 1. landsk. þm. sagði, að vítaverður dráttur hefði orðið á endurskoðun skattalaganna. Ég efast um, að hv. þm. hafi athugað sem skyldi allar aðstæður, áður en hann kvað upp þennan dóm, og hafi hann ekki gert það, er dómur hans ekki öruggur. Verkefni n. er margþætt og alls ekki auðvelt viðfangs. Ef n. ætti aðeins að gera tillögur um ríkisskatta félaganna, horfði málið öðruvísi við. En n. þarf einnig að athuga og gera tillögur um, hvernig haga skuli greiðslum félaga til bæjar- og sveitarsjóða og þá um leið greiðslum annarra gjaldenda til þeirra einnig. Sá þátturinn er miklu erfiðari úrlausnar.
Það er víðar en á voru landi, sem það hefur tekið nokkurn tíma að undirbúa og setja ný skattalög. Ég get nefnt það sem dæmi, að í nágrannalandi okkar, Danmörku, var skipuð fjölmenn skattamálanefnd nokkru fyrir síðustu styrjöld. Starf hennar mun hafa legið niðri að miklu leyti á stríðsárunum, en hafizt aftur að þeim tíma liðnum. Í marzmánuði 1953 lagði ríkisstj. þar í landi frv. fyrir þingið, byggt á starfi nefndarinnar, en fjmrh. lét þess getið við það tækifæri, að frv. væri aðeins um vissa þætti í væntanlegri skattalöggjöf, sem mundi taka nokkur ár að koma á. Frv. hlaut ekki afgreiðslu á því þingi hjá Dönum. Í maímánuði 1954, eða fyrir tæplega einn ári, lagði danska stjórnin skattalagafrv. fyrir þingið enn á ný. Kom þá strax fram, að verulegur ágreiningur var í þinginu um veigamikil atriði málsins, og ég hygg, að Dönum hafi enn ekki tekizt að setja ný skattalög, þó að svo langur tími sé liðinn síðan byrjað var á undirbúningi þeirra.
Þetta dæmi frá nágrönnum okkar sýnir það, sem hv. þm. hér er að sjálfsögðu vei ljóst, að endurskoðun skattalaga er ekki ætið hrist af í einn vetfangi. Til þess eru þau mál of flókin. Það er vitanlega ekki rétt, sem hv. 2. þm. Reykv. (EOl) sagði hér við 1. umr. málsins, að það væri smáatriði, hvernig ætti að leggja skatta á landsmenn, enda geri ég ráð fyrir að hann hafi nú varpað þessu fram að gamni sínu. En ég get sagt hv. þm., að það er vilji þeirra nefndarmanna, sem hér hafa unnið að endurskoðun skattalaga undanfarið, að ljúka því starfi svo fljótt sem unnt er.
Nokkur andmæli komu fram gegn frv. þessu við 1. umr. Hv. 8. landsk. þm. (BergS) talaði um auðfélög, sem ættu að fá eftirgefna skatta, og hv. 1. landsk. þm. (GÞG) sagði, að skattur á hlutafélögunum og öðrum skattskyldum félögum væri hlægilega lítill í samanburði við þann skatt, sem launamenn verða að greiða. Ég hygg, að þessir hv. þm. hafi ekki íhugað málið svo vel sem skyldi, áður en þeir létu þessi orð falla.
Í frv. er ekki eingöngu lagt til að veita félögunum 20% afslátt á sköttum þetta ár eins og gert var í fyrra. Frv. felur einnig í sér framlengingu á tekjuskattsviðaukanum, sem félögin borguðu s.l. ár og mörg undanfarin ár, og sá skattauki mun fyllilega vega á móti afslættinum.
Það getur að sjálfsögðu verið álitamál, hvernig eigi að ákveða skattgreiðslur félaga, svo að þær verði sanngjarnar í samanburði við það, sem einstaklingar borga. En í sambandi við þau ummæli hv. 1. landsk. þm., sem ég vitnaði til áðan, þykir mér rétt að benda á, að á árunum 1935–1953 gilti sami skattstigi fyrir hlutafélög og einstaklinga, en s.l. ár, 1954, borguðu hlutafélögin aftur á móti nokkru hærri skatta í hlutfalli við skattskyldu tekjurnar heldur en einstaklingar. Skattalækkunin, sem einstaklingar fengu með nýju lögunum frá síðasta þingi, var samkv. áætlun 28–29%, en félagaskattarnir voru ekki lækkaðir nema um 20%. Það rétta í þessu máli er, að opinberu gjöldin hvíla nú með óeðlilegum þunga á mörgum félögum, sem reka ýmiss konar atvinnufyrirtæki, og er það vegna svonefndra veltuútsvara, sem bæjar- og sveitarfélögin leggja á atvinnureksturinn. Þær álögur valda því, að skattur og útsvar er samanlagt í mörgum tilfellum meira en tekjunum nemur, og er nauðsynlegt að gera breytingu á þessu hið fyrsta. Þar sem skattar einstaklinga voru lækkaðir í fyrra um 28–29%, eins og ég hef áður minnt á, var sanngjarnt vissulega að veita einnig lækkun á félagasköttum. Sú lækkun var þó ekki ákveðin nema 20%.
Meiri hl. fjhn. lítur svo á, að það væri rangt að afnema þessa lækkun á félagasköttunum nú að einu ári liðnu, meðan verið er að vinna að endurskoðun á ákvæðum skattalaganna um skattgreiðslur félaganna. Það er því tillaga meiri hl., eins og fram kemur á þskj. 624, að frv. verði samþ. eins og það liggur fyrir, en samkv. því verða skattar félaganna á þessu ári reiknaðir á sama hátt og gert var s.l. ár.
Meiri hl. n. telur till. minni hl. um að afnema nú þá skattalækkun, sem félögin fengu í fyrra, ekki sanngjarna og mælir því gegn henni.
Um önnur atriði frv., framlengingu tekjuskattsviðaukans hjá félögunum og álagið á eignarskattinn, er ekki ágreiningur í n. Allir nm. eru sammála um að mæla með þeim ákvæðum frv.