16.12.1955
Neðri deild: 36. fundur, 75. löggjafarþing.
Sjá dálk 223 í B-deild Alþingistíðinda. (200)
126. mál, bráðabirgðafjárgreiðslur úr ríkissjóði
Lúðvík Jósefsson:
Herra forseti. Það voru nokkur orð í tilefni af ummælum hæstv. forsrh. Hann sagði í ræðu sinni, að ég hefði fyrir hönd Sósfl. tekið þátt í því ásamt með öðrum að semja við hann um þingfrestun. Hér er um mikinn misskilning að ræða hjá hæstv. forsrh., að ekki sé vægar til orða tekið. Hæstv. ráðh. veit um það, að það fóru engir samningar fram á milli mín og hans né þeirra, sem þar komu að málum um þingfrestun, heldur var aðeins verið að ræða um það, hvernig haga skyldi útvarpsumræðum, sem rætt hafði verið um að yrðu nú dagana fyrir jól. Sósfl. hafði gert kröfu um það, að útvarpsumræður færu fram um tiltekið þingmál, sem hér liggur fyrir, og það var í raun og veru skylda, að þær útvarpsumræður færu fram nú fyrir jólin. Samkvæmt réttum leikreglum áttu einnig eldhúsumræður að fara fram, en þeim hefur stundum verið frestað. Vegna þessa fóru fram samkomulagstilraunir á milli flokkanna um það, hvort ætti að fresta þessum umræðum, hvort þær ættu að verða nú fyrir jólin eða ekki, og það varð að samkomulagi, að þessum umræðum um það frv., sem við höfðum gert kröfu til að útvarpað yrði umr. um, yrði frestað þangað til eftir áramót gegn því skilyrði, að útvarpsumræður færu fram um þetta frv. okkar í kringum 10. jan., en óbundið um það, hvenær eldhúsdagsumræður yrðu. En svo segir hæstv. forsrh., að ég hafi tekið þátt í samningum um að fresta þinginu, gegn því skilyrði, að þingið fengi frí nú strax. Ég mótmæli þessu alveg sem staðlausum stöfum. Þetta sést líka bezt á því, að ég hef tekið þátt í því í mínum flokki og lýsi því yfir hér með, að ég hef verið og er reiðubúinn að vera hér alla jóladagana, ef þingið á að vinna að lausn þeirra miklu vandamála, sem hér liggja fyrir.
Það er ríkisstj. ein, sem ber ábyrgð á því, að þingi er frestað, þar sem hún er ekki tilbúin að leggja fram till. um lausn á þeim miklu vandamálum, sem hér liggja fyrir. Það er hún ein, sem ber ábyrgð á því. Það er ekki hægt að saka hvorki mig né neinn annan í stjórnarandstöðunni fyrir það, að hún hefur ekki sínar till. á takteinum.
Í sambandi við þetta fylgdi svo það með hjá hæstv. forsrh., að ég hefði meira að segja krafizt þess, að togurunum yrði lagt nú um áramótin, og ef menn yrðu ekki við þessari kröfu minni í togaraeigendafélaginu, þá mættu þeir búast við því að sjá af mér úr þeim dýru samtökum. Ja, sér er nú hvað. Að vísu kemur mér það dálítið einkennilega fyrir að heyra forsrh. og það tilefnislaust hér á Alþ. fara að segja frá því, sem gerzt hefur á fundum togaraeigenda. En fyrst hann hefur gert það hér, þá er mér það alveg útlátalaust að segja nokkuð frá þessu.
Togaraeigendur eru, eins og allir vita, í miklum vandræðum með rekstur á sínum skipum. Þeir hafa fengið smávægilegan styrk frá Alþ., algerlega ófullnægjandi, og sá styrkur rennur út nú um áramót samkvæmt gildandi lögum. Frá áramótum að telja er enginn styrkur þeim til handa, og það stendur því eins á með þá og bátana, að sá stuðningur, sem þeir hafa átt að fá, rennur út um áramót. Landssamband íslenzkra útvegsmanna, þar sem er skipað í forustu dyggustu stuðningsmönnum hæstv. forsrh., gerir samþykkt um það fyrir nokkru, fyrir meira en mánuði, samþykkt, sem birt var í Morgunblaðinu, að leggja til, að allir meðlimir Landssambandsins skyldu lofa því að hefja ekki rekstur eftir áramót. Það er nú ekkert nýtt að heyra þetta, því að þetta hefur verið birt. En svo gerist það næst á eftir, að formaður Félags ísl. togaraeigenda, bróðir hæstv. forsrh. og sá sem fer með umboð hans sem eigandi að einu útgerðarfélagi landsins, leggur fram till. á togaraeigendafundi um það, að togararnir stöðvist um áramót. Ég hef þessa till. hérna og get lesið hana upp, ef það verður reynt að bera á móti því, að hún hafi verið lögð fram. Ég samþykkti það og mitt útgerðarfélag að skerast ekki úr leik, vera með því að stöðva um áramót, ég taldi það sjálfsagt, og ég tel það alveg óhjákvæmilegan hlut að fenginni reynslu, að ef togarar landsins eiga að fá ríkisvaldið til þess að hlusta á sín málefni og ræða við sig um vandamálin, þá verði þeir að stöðva sinn rekstur á hliðstæðan hátt og bátarnir hafa gert. Ég hef aldrei dregið neitt úr því og er á þessari skoðun og er þar sammála þeim aðila, sem fer með umboð hæstv. forsrh. í togaraeigendafélaginu. En svo gerist það, þegar togaraeigendafélagið hefur samþykkt að verða við tilmælum Landssambands ísl. útvegsmanna og stöðva togarana, þegar ég hef samþykkt þá till., sem bróðir hæstv. forsrh. leggur fram á togaraeigendafundi, og allur þorri togaraeigenda í landinu er búinn að samþykkja þetta, að þá kemur aftur beiðni frá ríkisstj.: Stöðvið nú ekki um áramót, þó að þið missið þennan litla styrk, sem verið hefur, bíðið nú eitthvað fram eftir janúar, og ykkur verður lofað því, að það verða einhverjar till. lagðar fram um ykkur ekki síður en bátana. — Þá var ég á þeirri skoðun, eins og margir aðrir og eins og þorri togaraeigenda, að þetta væri ástæðulaust. Heildarsamtök útgerðarmanna í landinu, Landssambandið, hefur farið fram á það, að allir stöðvi um áramót. Togaraeigendafélagið hefur orðið við þessari beiðni. Það hefur veríð samþykkt um þetta formleg till. Það er alveg ástæðulaust að draga það nokkuð til baka, enda undir mótmælum Landssambands ísl. útvegsmanna, að slíkt yrði gert. Ég hef svo vitanlega aldrei haft eitt orð uppi um það, að ég eða sú útgerð, sem ég mætti þarna sem umboðsmaður fyrir að þessu sinni, segði sig úr samtökunum, slíkt er bara fleipur út í loftið. Þetta er allur sannleikurinn í málinu, fyrst hæstv. forsrh. vill endilega, að hann komi hér fram, og svo geta menn aðeins borið hann saman við það, sem hann er hér að tala um þessi mál.
En svo vildi ég víkja að því, fyrst hér eru hafnar umr. um þetta, að það mega allir sjá, að með þeim vinnubrögðum, sem nú er stofnað til, hlýtur óhjákvæmilega að koma til þess, að öll útgerð landsmanna, allir bátar og allir togarar, verði í stöðvun a. m. k. hálfan mánuð framan af vertíð. Getur nokkur maður búizt við því, ef Alþ. á að koma saman 5. jan., að búið verði að leysa þessi mál fyrr en um miðjan janúar? Gjaldeyrisframleiðslan hefur verið í kringum 80 millj. á mánuði. Það er því alveg sýnilegt mál, að tapið verður aldrei minna en um 40 millj. kr. í gjaldeyri. Sennilega verður það miklu meira, fyrst svona er á haldið. Ég segi því fyrir mitt leyti: Ég hefði talið ólíkt meira vit í þessum efnum, að það hefði verið reynt að vinna að lausn þessara mála áfram sleitulaust og verið búið að ljúka þeim í kringum 5. jan. Það hefði auðvitað mátt veija það form á þessu, að ríkisstj. hefði sett menn frá sinni hálfu og allir flokkarnir hefðu lagt fram einn eða fleiri menn til þess að vinna að undirbúningi að till., en það virðist ekki anda þannig í þessum málum. Mér skilst helzt, að það sé stórt atriði hjá ríkisstj., að hún sé ein um þetta, þó að hún sé algerlega ósammála um það, hvað gera skal. Nú, hún um það.
En hitt stendur sem sé óhaggað, að ríkisstj. vissi um það eins og hvert mannsbarn í landinu, að stöðvun um áramót hlaut að verða, af því að öll gildandi ákvæði til stuðnings útgerðinni falla út um áramót. Þetta hefur hún vitað í rauninni allt árið. Útgerðarmenn hafa gert samþykktir um að stöðva fyrir meira en mánuði, og það hefur verið birt í öllum blöðum. Hefði ríkisstj. beðið um allar upplýsingar varðandi þessi mál, hefði hún þegar getað fengið þær fyrir meira en mánuði. Hún hefði því átt að hafa sínar till. tilbúnar nú, nema vegna þess að hún hefur vanrækt það eða ekki getað komið sér saman, annað hvort. Hún verður því að saka aðeins sjálfa sig um það, að svona fer, að til stöðvunar kemur. Hún getur ekki sakað mig um það, að ég píni alla togaraeigendur til að stöðva, af því að ég segist ætla að ganga úr þeirra samtökum. Hún getur ekki heldur sakað mig eða stjórnarandstöðuna um það, að þingi er frestað, til þess hafði hún vald, og hún þurfti ekkert að semja um það við mig að fresta þinginu. Það þýðir ekkert að skjóta sér undan neinni ábyrgð í þeim efnum, það er hún, sem ber ábyrgðina á því, að þingi var frestað. Hitt var svo gefið mál, að fyrst ekki átti að afgreiða fjárlög nú og fyrst ekki átti að ljúka þessum miklu vandamálum útgerðarinnar, þá var nokkur ástæða til þess að vera ekki að halda þingmönnum hér alveg fram undir jóladag, heldur leyfa þeim að fara öllum fyrr heim. Það var aðeins eðlilegur hlutur, fyrst ekki átti að ljúka við þessi mál. Þannig lítur þetta út, og mega nú allir sjá það, að ummæli hæstv. forsrh. sérstaklega í minn garð eru algerlega úr lausu lofti gripin.