22.02.1956
Sameinað þing: 41. fundur, 75. löggjafarþing.
Sjá dálk 120 í D-deild Alþingistíðinda. (2350)
156. mál, bátagjaldeyrishlunnindi til sjómanna í Vestmannaeyjum
Karl Guðjónsson:
Herra forseti. Flm. þeirrar till., sem hér liggur fyrir, hefur nú gert grein fyrir því, hver vandi útvegsmönnum í Eyjum er á herðum varðandi greiðslur á aflahlut sjómanna sinna fyrir árin 1952 og 1953. Ég vil aðeins, um leið og ég lýsi stuðningi mínum við þessa till., benda á það, að sjómennirnir í Vestmannaeyjum hafa sýnt alveg sérstaka þolinmæði og sérstakan þegnskap til þessa í því að reyna að ná þessum greiðslum sínum, nú tildæmdum bæði af undirrétti og hæstarétti, þeir hafa reynt af fremsta megni, að greiðslur þessar gætu farið fram án truflana á framleiðslunni, og eins og hv. flm. tók fram, hefði sjómannasamtökunum í Eyjum verið það í lófa lagið að hindra, að floti Vestmanneyinga færi af stað á þessari vertíð.
Það er að vísu fram tekið í vinnulöggjöfinni, að vegna vangreiðslna sé ekki hægt að gera verkföll. En sú leið stóð þó alltaf opin, þar sem hér er um að ræða tildæmdan hluta af kaupgreiðslu, að taka sjóveð í viðkomandi skipum og hindra þau á þann hátt frá því að fá lögskráningu og frá því að hefja veiðar. En að þessu ráði hafa sjómannafélögin í Eyjum ekki horfið. Það einasta, sem þau hafa gert til að knýja fram innheimtur í þessum efnum, auk þess sem þau hafa að sjálfsögðu staðið í samningum við stjórn Útvegsbændafélagsins um þessar greiðslur, er það, að þau hafa ekki fallizt á að leyfa þeim útvegsbændum, sem ekki hafa gert upp bátagjaldeyrishlutinn við sjómenn sína fyrir 1951, að hafa Færeyinga á skipum sínum. Það er það einasta, sem hefur komið til nokkurra átaka í Eyjum í þessum efnum á yfirstandandi vertíð. Hins vegar leitast stjórn Útvegsbændafélagsins í Eyjum mjög við að ná samningum við sjómannafélögin um útborgun á þessum bátagjaldeyri fyrir árin 1952 og 1953, en að verulegu leyti mun bátagjaldeyririnn þegar uppgerður fyrir árið 1951, og um það er í rauninni fullt samkomulag á milli stjórna Útvegsbændafélagsins og stjórnar sjómannasamtakanna, að þessar greiðslur geti farið fram með friðsamlegum og eðlilegum hætti. Hitt er aðeins spurning, hve lengi sjómennirnir geta beðið með að fá þessar greiðslur sínar.
Ríkissjóður telur sig ekki þess umkominn að lána í þetta. Það sýndi afgreiðsla á till. um þetta efni varðandi fjárlögin. Bankarnir telja sig ekki geta lánað fé til þessara greiðslna, eins og hv. flm. þessarar till. hefur sýnt fram á. Í rauninni er hér því um að ræða lánsfé, sem útvegsmenn hafa að láni frá sjómönnum sínum, og munu flestir geta gert sér í hugarlund, hvort sjómennirnir eru þeir sterkustu aðilar fjárhagslega séð, sem geti átt útistæður hjá útvegsmönnum, svo að árum skiptir. Það er þess vegna alveg greinilegt, að það gengur ekki lengur en þessa vertíð af, að þessar greiðslur dragist á langinn. Mér er kunnugt um það, að útvegsbændur í Vestmannaeyjum hafa mjög látið í það skína í samningum sínum við sjómenn, að þeir muni ljúka þessum greiðslum í vertíðarlok, í lok þeirrar vertíðar, sem nú stendur yfir, og mér er nær að ætla, að sjómannasamtökin muni sætta sig við það. En hitt er ég jafnviss um, að greiðslur á þessu geta ekki dregizt lengur. Þetta er hámark þeirrar tímalengdar, sem það getur dregizt, að sjómannasamtökin sýni slíka þolinmæði um innheimtu á þessum hluta af kaupi, og þar af leiðandi, ef útvegsmönnum tekst ekki að verða sér úti um lán eða framlög fyrir þennan tíma, á getur ekki hjá því farið, að það kemur til truflana í þessum atvinnuvegi. Máske telja hv. alþm. sér það ekki mjög viðkomandi. Það verða þeir auðvitað að meta sjálfir, hver fyrir sig. En ekki sakar, þótt hv. þingheimur sé um þetta upplýstur, og því hef ég komið hér í ræðustólinn til þess að gefa þessar skýringar, sem eru þá frekar um þá hlið málsins, sem varðar sjómennina sjálfa. Um hina hliðina hefur hv. flm. gert málinu það rækileg skil, að ég mun ekki fara nánar út í það.
Við afgreiðslu fjárlaga kom það hins vegar í ljós, að enginn af stuðningsmönnum ríkisstj. hér á Alþ. utan flm. þessarar till. einn greiddi atkvæði með því, að ríkisstj. væri heimilað að gera ráðstafanir til þess, að þessar greiðslur mættu fara fram með skaplegum hætti, og veit ég þess vegna ekki, hverjar vonir er hægt að binda við þessa till. En lengi skal manninn reyna, sagði Grettir Ásmundarson, og við stjórnarandstæðingar getum máske sagt eitthvað svipað um þá liðsmenn ríkisstj. hér á Alþingi, sem búnir eru að margfella það, að hið opinbera taki þátt í því að koma þessum greiðslum í höfn, fyrst með því að daufheyrast við till., sem ég hef flutt hér á tveim þingum um, að ríkið lánaði útvegsbændum fé til þessara greiðslna, og síðan með því að fella till. hv. flm. þessarar till. við fjárl., till., sem gekk mjög í sömu átt og þessi till. En það er hugsanlegt, að enn eigi hv. stuðningsmenn ríkisstj. hér á Alþ. eftir að yfirvega málið með þeim hætti, að þeir komist að raun um, að það væri þjóðfélaginu hollast, að því yrði afstýrt, að þjóðin yrði fyrir framleiðslutapi af vangreiðslum þeim, sem hér um ræðir, og samþykki nú þessa till., og mundum við stjórnarandstæðingar að sjálfsögðu fagna því mjög.