15.05.1957
Sameinað þing: 57. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 445 í D-deild Alþingistíðinda. (2886)
166. mál, sérleyfi til fólksflutninga með bifreiðum
Magnús Jónsson:
Herra forseti. Þetta mál virðist liggja það ljóst fyrir, að það sé ekki þörf kannske að bæta þar miklu við. En ég tel þó nauðsynlegt, að menn geri sér grein fyrir vissum staðreyndum í því, sem ómögulegt er fram hjá að ganga.
Það liggur alveg ljóst fyrir, ómótmælt, að Verzlunarfélagi Vestur-Skaftfellinga var á sínum tíma veitt sérleyfi á þessari leið ásamt aðalsérleyfishafanum, og þar áður hafði Kaupfélagi Vestur-Skaftfellinga verið veitt undanþága til þess að hafa bil í förum á þessari sömu leið. Það, sem síðar gerist, er það, að Verzlunarfélag Vestur-Skaftfellinga með samþykki sérleyfisnefndar fólksflutninga með bifreiðum felur aðalsérleyfishafanum að annast þessar ferðir um ótiltekinn tíma. Þetta er einnig ómótmælt, að það hafi verið með fullkomnu leyfi skipulagsnefndar fólksflutninga með bifreiðum. Þetta álít ég, að sé mjög veigamikið atriði í málinu, vegna þess að það hefði a.m.k. komið ótvírætt fram, ef slíkt leyfi hefði ekki verið veitt, hvort félagið hefði getu og vilja til þess að stunda þessar ferðir eða ekki. En úr því að það fær fullkomið samþykki þess aðila, sem með þessi mál hefur að gera, til að ráðstafa sínu sérleyfi á þann hátt, sem það gerir, þá sé ég ekki með nokkru móti, að hægt sé að láta það valda réttarmissi fyrir þennan sérleyfishafa, þegar það einnig liggur sannað fyrir eða ómótmælt, að breytingar, sem verða á sérleyfisferðum þetta tímabil og ég þekki ekki í einstökum atriðum, enda skiptir það ekki máli, hafa verið gerðar með fullu samþykki sérleyfisnefndarinnar. Það liggur því ekkert fyrir um það, þegar kemur til greina að breyta nú um aðalsérleyfishafa, að Verzlunarfélag Vestur-Skaftfellinga hafi í einu né neinu brotið þær skyldur, sem á því hvíldu sem sérleyfishafa. Þar sem þær ráðstafanir, sem félagið hefur gert og upplýst er hér að það hafi gert vegna þess, að það hafi gert sérstakan samning við aðalsérleyfishafann um vissa þjónustu fyrir það fólk, sem Verzlunarfélagið þurfti sérstaklega að veita þjónustu, — úr því að það er gert með fullu samþykki þeirra aðila, sem með völd fara í þessum efnum, þá er hér ekkert af sér brotið. Þetta er ómótmælanleg staðreynd. Af því leiðir, að það er ekki hægt að byggja synjun til Verzlunarfélags Vestur-Skaftfellinga á því, að það hafi vanrækt skyldur sínar sem sérleyfishafa og eigi þess vegna ekki rétt á að fá sérleyfið í hendur. Þó að það hafi ekki látið byggja yfir bíl á sínum tíma, meðan það hafði samning við annan aðila, þá sannar það ekkert í málinu.
Nú er það upplýst, að Verzlunarfélag Vestur-Skaftfellinga hefur óskað eftir að fá sams konar leyfi og það áður hafði til þess að hafa ferðir á þessari sérleyfisleið og að skipulagsnefndin einróma, — ég endurtek það: einróma, mælir með því, að þetta leyfi sé veitt, sú nefnd eða sá aðili, sem bezta þekkingu á að hafa á flutningaþörfum og öðru, sem varðar sérleyfismálin, þá tekur hins vegar ráðherra sér það vald þvert ofan í þetta einróma álit nefndarinnar að svipta Verzlunarfélag Vestur-Skaftfellinga þessu sérleyfi, sem það hafði, og neitar að endurnýja það. Þetta hlýtur óneitanlega að vekja æðimiklar grunsemdir um, að hér sé ekki alveg hreint mjöl í pokanum, og þykir mér leitt að þurfa að segja það. En ég held, að hver sem með hlutleysi íhugar þetta mál til hlítar og skoðar allar staðreyndir þess og það, sem fyrir hefur legið í þessum umr., hljóti að gera sér grein fyrir því, að hér hefur eitthvað einkennilegt gerzt, því að svo þegar Verzlunarfélagið endurtekur umsókn sína og biður þá um, að það sé veitt aðeins sem undanþága, og sérleyfisnefndin mælir einnig einróma með því, þá er það enn haft að engu og það enda þótt áður hafi Kaupfélagi Vestur-Skaftfellinga, fyrir allmörgum árum, verið veitt undanþága á þessari leið. Og það virðist ekki hafa komið til greina að taka af því þessa undanþágu á sínum tíma, þó að það yrði að draga úr ferðum, vegna þess að aðalsérleyfishafinn hefði ekki nóg að flytja. Það virðist ekki hafa komið þá til álíta, að það væri rétt, að Kaupfélag Vestur-Skaftfellinga missti þetta leyfi sitt.
Ég held því, að það verði erfitt að komast fram hjá þeirri staðreynd, að það, sem hér hefur gerzt, er, að ráðh. hefur neitað að framlengja leyfi til aðila, sem áður hafði það, að sá aðili hafði ráðstafað því á sínum tíma í fullu samráði og með samþykki þess valdhafa, sem með þessi mál hafði að gera, og verður því ekki sakaður um eitt né neitt um vanrækslu í þeim efnum, og að sá aðili, sem er ráðgefandi í þessum málum og hefur allra manna bezta sérþekkingu til þess að dæma um, hvað sé eðlilegt og rétt, hefur tvívegis nú í vetur einróma mælt með því, að leyfi til Verzlunarfélags Vestur-Skaftfellinga verði framlengt, að þá gerist sá undraverði hlutur, að ráðh. hefur þetta allt að engu. Ég skal ekki vera með neinar getsakir um það, hvað fyrir ráðherra hefur vakað með þessu, en ég efast ekkert um, að hver sá, sem með sanngirni lítur á þessi mál og íhugar þær upplýsingar, sem hér hafa komið fram, hlýtur að verða forviða yfir því, að ráðherra skuli hafa séð sér fært að beita valdi sínu á þennan hátt.