29.11.1956
Efri deild: 20. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 420 í B-deild Alþingistíðinda. (494)
11. mál, skipakaup
Forsrh. (Hermann Jónasson):
Það er nokkuð mikið orðið af endurtekningum í þessum orðaskiptum, og skal ég reyna að vera mjög stuttorður, minnast á smærri atriði, val togaranna.
Það er nú náttúrlega ærið fjarstætt, enda fann hv. þm. Vestm. (JJós) það, að líkja því við það, að nú ætti að kaupa atómtogara, sem sennilega verða nú ekki keyptir, að ekki voru keyptir dieseltogarar á þeim tíma, sem togararnir 32 voru keyptir, því að það var þá, eins og ég hef sagt áður, fjöldamargra manna mál, hvaða vald sem nýbyggingarráð tók sér í því efni, að dieseltogararnir væru hinum fremri og fyrir því væri reynsla, eins og skipstjóri á Akureyri hélt fram og breytti eftir.
Að það hafi verið einhver nýjung á dögum nýsköpunarstjórnarinnar, að frystihús hafi verið byggð úti um land, það kemur þvert á sannanir fyrir því, að brautryðjendastarfið í þessu efni var unnið á árunum 1934 og þar á eftir, þegar markaðurinn tapaðist við Spán, og með þeim litlu efnum, sem þjóðin hafði á þeim tíma, hefur aldrei verið gert annað eins í þeim málum.
Um landbúnaðinn, að það hafi verið miklar umræður uppi um aðgerðir fyrir landbúnaðinn í nýbyggingarráði, vil ég segja þetta: Það liggja fyrir tölur, sem margsinnis hafa verið birtar, um lán til landbúnaðarins, um vélakaup til landbúnaðarins, um uppbyggingu alla í landbúnaðinum frá þessu tímabili, nýsköpunartímabilinu, og árunum þar á eftir og síðan, og þessar tölur er útilokað að vefengja, hvað langar ræður sem haldnar eru um það,að nýbyggingarráð hafi haft áhuga fyrir eflingu landbúnaðarins og uppi hafi verið um það miklar umræður þar. Það hefur verið sýnt fram á, að það hattar fyrir á árinu 1947, þegar Framsfl. lagði til ráðherra í ríkisstj., og ekki meira um það, — En svo er það viðkomandi togurunum, sumpart að þeir mundu ekki hafa verið keyptir, ef ríkisstj. hefði ekki beitt sér fyrir þessu, sumpart það, að brotið hafi verið blað í sögu útgerðarinnar á þessum árum og skipin seld út um land, þar sem þau mundu ekki annars hafa komið. Þetta er eitt af meginatriðunum í þessum umr. og það, sem þær snúast aðallega um, og hv. þm. N-Ísf. sagði, að tölurnar yrðu ekki vefengdar. Það, sem við erum auðvitað að ræða um, er ekki það, eins og hv. þm. Vestm. var að tala um og spyrja um, hvort þessir staðir, eins og Keflavík, Vestmannaeyjar og Akranes, þyrftu ekki á hráefni að halda. Það þarf Reykjavík líka, það þurfa vitanlega allir staðir, sem hafa frystihús. Það, sem við erum að ræða um, er það, hvað af skipunum hafi farið á þau svæði, þar sem verið var að brjótast í því að koma á stað nýrri útgerð við erfiðari aðstæður, en ekki þá staði, sem eru kallaðir Faxaflóasvæðið, og þar sem var meiri atvinna á þessum tíma og hefur verið síðan en hefur verið kannske að sumu leyti hollt fyrir þetta þjóðfélag og hefur verið margrætt, en um þetta þýðir ekkert að vera að deila. Það er, eins og ég benti á, tekið fram í frv., að sú útgerð, sem fyrst og fremst á að efla, er á Vestfjörðum, Norður- og Austurlandi, þar sem erfiðast hefur verið um atvinnu, og það er staðreynd, sem enginn okkar gengur fram hjá. Við höfum það hér fyrir framan okkur, að 25 af þessum skipum fóru á Faxaflóasvæðið, ekki til Norður-, Vestur- eða Austurlands. 25 fóru á Faxaflóasvæðið, hafnirnar hér við Faxaflóa, og til Vestmannaeyja, þar sem aðstæður til atvinnu hafa verið svipaðar um lengri tíma núna undanfarið. En svo las hv. þm. sjálfur upp sönnunargögnin fyrir því, að breytt var verulega um stefnu, þegar togararnir 10 voru keyptir, því að það fór helmingurinn af þeim, eins og hann skýrði, — ég geng út frá, að hann skýri rétt frá því, ég hef ekki athugað þær tölur, — en hann sagði sjálfur: Það fór helmingurinn af þeim út á land.
Viðkomandi því, hvort þarna hafi verið brotið blað, þá má nú benda á það, að hv. þm. sagði hér í gær í ræðu, að það, sem gert hefði verið, hefði verið of lítið og komið of seint. Það er alveg rétt. Þar finnum við báðir til, sem störfum fyrir kjördæmi úti á landi, að það hefur verið of lítið og of seint og hefur aldrei verið nægilega brotið blað, nema ef það verður með framkvæmd þessa frv., ef okkur lánast að koma því í höfn og fá það fjármagn, sem til þess þarf að framkvæma það. En til þess að ég vitni ekki aleinn í þessu máli, ætla ég að lokum viðkomandi þessari stefnu, sem við erum alltaf að deila um, hvenær hafi verið hafin, stefnan að reyna að byggja upp atvinnulífið úti um land, — að leyfa mér, með leyfi hæstv. forseta, að lesa örfáar línur úr bók, sem er nefndarálit eða grg. um athugun á röskun jafnvægis í byggð landsins og um jafnvægisframkvæmdir o. fl., og það er þetta mjög umtalaða álit, sem hv. fyrrv. þm. Barð. (GíslJ) hefur samið og sent okkur alþm. Vænti ég þess nú, að þeir hv. þm., sem hafa verið að deila við mig, vefengi ekki hans vitnisburð, en hann er svona:
„Þegar ríkisstj. úthlutaði 33 togurum, sem smíðaðir voru á árunum 1946–48, var í meginatriðum farið eftir þeirri reglu að láta þá aðila fá skipin, sem áður höfðu verið með sams konar atvinnurekstur og helzt höfðu handbært fé til þess að greiða andvirði skipanna með og óskuðu eftir að eignast þau, en þessi skilyrði voru að mjög takmörkuðu leyti til staðar utan Faxaflóa.“
Ég held, að það sé rétt að láta þetta verða seinustu orðin í þessum umræðum frá minni hendi.