20.12.1956
Efri deild: 36. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 657 í B-deild Alþingistíðinda. (722)
57. mál, atvinnuleysistryggingar
Félmrh. (Hannibal Valdimarsson):
Herra forseti. Mér heyrðist á ræðu hv. þm. V-Sk. (JK), að með frv. þessu væri í raun og veru gengið á samkomulag, sem gert hefði verið í lok verkfallsins 1955. Ég held, að þetta byggist á algerum misskilningi.
Það er alveg rétt, að þetta mál var einn þáttur í því, að sú deila leystist. En allt það, sem máli skipti um samkomulag í sambandi við setningu atvinnuleysistrygginga, er skráð skilmerkilega í inngangskafla að samningsgerðinni allri saman. Þar var ekki undanskilið neitt af því, sem aðilum fannst máli skipta sem samkomulagsatriði, og í þessu efni er það alveg víst, — ég fylgdist það vel með þessari samningagerð allri saman, — að um skipun stjórnarinnar var ekki samkomulag, því að hún var svona skipuð eins og hún er nú samkvæmt lögunum í algerri óþökk Alþýðusambands Íslands og í fullkomnu ósamkomulagi við það. Það er sannleikur, að Alþýðusambandið mundi hafa sætt sig við að eiga einn mann í stjórn atvinnuleysistrygginganna af þremur, en féllst aldrei á það, að það væri réttlæti í því, að verkalýðssamtökin ættu aðeins einn mann af sjö. Það er því alveg augljóst, að þetta var ekki samkomulagsatriði. Stjórnin var skipuð eins og hún er algerlega móti vilja Alþýðusambandsins frá öndverðu.
Þetta frv. er því ekkert annað en það, að alþýðusamtökin nú gera þær sömu kröfur og þau gerðu, þegar lögin voru sett, en fengu þá ekki fram komið, því að stjórnarflokkarnir, sem stóðu að þáverandi stjórn, ákváðu, að ég hygg á eigið eindæmi, að stjórnin skyldi skipuð á þann veg, sem nú er, þannig að verkalýðssamtökin fengju aðeins einn mann af sjö. Ég veit, að það var skoðun ýmissa, að það væru fleiri aðilar, sem þyrftu að koma að fulltrúum í stjórn atvinnuleysistrygginganna, þ. á m. sveitarfélögin og þ. á m. hitt vinnuveitendasambandið í landinu, Vinnumálasamband samvinnufélaganna, en þegar það var komin þarna sjö manna stjórn og Alþýðusambandið hafði aðeins einn, þá hefði orðið a.m.k. að verða níu manna stjórn, og það hygg ég að mönnum hefði fundizt of fjölmenn stjórn yfir sjóðinn. Þá eru Vinnumálasamband samvinnufélaganna og sveitarfélögin alveg utan garðs um þátttöku í stjórninni og alþýðusamtökin með einn.
Það er alveg áreiðanlegt, að Alþingi það, sem nú situr, er því algerlega með óbundnar hendur um það, að það er ekki verið að rjúfa gert samkomulag á neinum.
Hér er aðeins um það að ræða, hvort rétt sé, eins og að var vikið hér áðan, að rýra áhrif Alþingis á skipun stjórnarinnar. Það er rétt, að með samþykkt þessa frv. rýrast áhrif Alþingis á þann veg, að það fær að kjósa fjóra, meiri hluta stjórnarinnar, samkvæmt frv., en hefur fram að þessu haft rétt til þess að kjósa fimm. Ég sé ekki annað en allir stjórnmálaflokkarnir megi vel við það una að fá að kjósa hér á Alþingi sinn manninn hver, einskis flokks réttur fyrir borð borinn með því. Ég sé ekki, að það sé nein höfuðnauðsyn fyrir neinn stjórnmálaflokk að hafa ævinlega tvo menn í stjórn þessa sjóðs.
Þetta er svar mitt við því, hvort rétt sé að rýra áhrif Alþingis að því er snertir skipun þessarar stjórnar.
Þá er það hitt atriðið um jafnrétti atvinnuveitenda og verkalýðssamtaka, vinnuveitendasambands og verkalýðssamtaka. Ég tel, að þetta mál sé svo greinilega réttlætis- og öryggismál verkalýðsstéttarinnar sjálfrar, að þar hljóti menn að viðurkenna, að það er mjög eðlilegt, að þessi stétt manna, sem á öryggi sitt svo mikið undir þessum tryggingum öllum saman, og samtök hennar eigi fyllri rétt á sterkri „representation í sjóðsstjórninni en samtök vinnuveitendanna. Þó teldi ég alveg fráleitt að útiloka það, að vinnuveitendasamtökin í landinu gætu komið sínum sjónarmiðum fram í þessari stjórn; ég tel þau eiga rétt á því, og það er líka alveg tryggt.
Um þetta er í raun og veru að ræða. Verkalýðssamtökin mundu þá eiga tvo menn í stjórn þessa sjóðs af sjö, stjórnmálaflokkarnir allir hver sinn fulltrúa, og sé ég þá ekki annað en að sjónarmið allra geti komið þarna fram í gegnum svo skipaða stjórn nema sveitarfélaganna. Það skal játað. að þeirra hlutur er þarna raunar fyrir borð borinn á þann hátt, að það er ekki tryggt, að sjónarmið sveitarfélaganna komi fram innan sjóðsstjórnarinnar, og ég get fallizt á það sjónarmið. Það á rétt á sér, og það er miður farið. Bæri þó sérstaklega að tryggja rétt þeirra betur en nú er gert með þátttöku þeirri í stjórnunum á hinum einstöku svæðum trygginganna, og jafnvel ættu þau rétt á því vitanlega að eiga fulltrúa til þess að túlka sín sjónarmið í sjóðsstjórninni sjálfri, heildarsjóðsstjórninni.
Ég tel ástæðulaust að fjölyrða um þetta mál. Þetta er það, sem skoðanirnar eru skiptar um, og mín afstaða er alveg ákveðin á þá lund, að hér sé verið að fullnægja réttlæti eða að stefnt sé í réttlætisátt með því, að verkalýðssamtökin fái tvo í staðinn fyrir einn mann í sjö manna stjórn þessara trygginga.
Það er rétt, sem hv. þm. S-Þ. (KK) tók fram, að það er beint um það samið í stjórnarsáttmálanum, að verkalýðssamtökin skuli fá aukna hlutdeild í stjórn atvinnuleysistrygginganna, og þetta frv. er því í beinu samræmi við það atriði í stjórnarsáttmálanum. Að auka þátttöku verkalýðssamtakanna til áhrifa i stjórn sjóðsins er ekki hægt að gera með smærra skrefi en að auka við einum fulltrúa af þeirra hendi í sjóðsstjórnina. Um það getur því ekki verið að ræða, að hægt sé að finna neina aðra leið til þess að fullnægja þessu samningsákvæði en að bæta við einum fulltrúa verkalýðssamtakanna í sjóðsstjórnina.
Ég vona því, að þetta mál, sem búið er að liggja alllengi fyrir hv. þd., verði nú afgr., svo að hægt sé að tryggja málinu afgreiðslu fyrir jól.