14.12.1956
Neðri deild: 32. fundur, 76. löggjafarþing.
Sjá dálk 754 í B-deild Alþingistíðinda. (830)
2. mál, afnot íbúðarhúsa í kaupstöðum
Félmrh. (Hannibal Valdimarsson):
Herra forseti. Þetta frv. er eingöngu um það, að íbúðarhúsnæði, þ.e.a.s. húsnæði, sem var notað til íbúðar, þegar lögin voru sett, og annað húsnæði, sem ætlað er til íbúðar samkv. teikningu hlutaðeigandi húss, staðfestri af byggingaryfirvöldum, skuli nota til íbúðar. Þétta er efni frv.
Ég hafði sannast að segja ekki látið mér detta í hug, að nokkur maður léti þá skoðun í ljós, að hann væri á móti því um það húsnæði, sem notað hefur verið til íbúðar og teiknað er og fengnar heimildir til að byggja eingöngu til íbúðarafnota, að bannað væri að nota það til annars. Ég tel svo sjálfsagt að binda þetta með lögum, þegar maður hefur horft upp á það í þessum bæ húsnæðisleysisins, að húsnæði, sem teiknað hefur verið til íbúðar, hefur í stórum stíl verið tekið til annarra nota frá húsnæðisleysingjunum, að það bæri að stöðva. Og það er einmitt það, að þetta frv. hefur stöðvað, að tekið væri af íbúðarhúsnæðinu í bænum handa verzlunarrekstri og skrifstofurekstri, sem gerir það að verkum, að ýmsir menn rísa hér nú upp og lýsa því yfir, að þeir séu andvígir frv. Þeir vilja fá að halda áfram að taka af íbúðarhúsnæðinu í bænum handa verzlunarrekstri og skrifstofurekstri, eins og þeir hafa gert á undanförnum árum. En það þýðir lítið að byggja íbúðarhúsnæði og teikna eldhúsinnréttingar í húsnæði til þess að koma sér hjá að þurfa að fá fjárfestingarleyfi, ef svo á að vera hægt að taka það og gera það að verzlunar- og skrifstofuhúsnæði, áður en húsin eru fullgerð, og það er þessi leikur, sem hefur verið stöðvaður með þessum lögum. Og það er þessi málstaður, — ég hélt nú, að hv. 1. þm. Reykv. (BBen) væri í stólnum sínum enn þá, en stóllinn er nú orðinn auður, hann varð ekki staðfastari við málstaðinn en svo, að hann er hlaupinn á burt úr deildinni, — en prófessorinn, sem hér er fyrir framan mig, gerði sig að talsmanni fyrir því, að löggjöfin, sem hér er um að ræða, fengi ekki framgang nema með breytingum, sem gera það mögulegt, að þessari iðju yrði hægt að halda áfram.
Till., sem hér liggur fyrir, uppáskrifuð af hv. þm. Ísaf. og hv. 8. þm. Reykv., er um það, að það sé hægt að fá viðtækari undanþáguheimildir í þetta lagafrv., til þess að hægt sé að taka af íbúðarhúsnæði til annarra nota. Það er alveg ágætt, að það skuli vera komið í ljós hér í þinginu, að þessi sjónarmið eiga sér talsmenn í Sjálfstfl. En ég vona, að það komi í ljós líka, að þessi sjónarmið eigi sér hvergi annars staðar talsmenn en í Sjálfstfl. Það er hér í brtt. farið fram á það, að félmrh. sé heimilt að veita undanþágu frá lögum þessum um húsnæði, sem hagkvæmara þyki að nota sem atvinnuhúsnæði en til íbúðar, ef fyrir liggi umsókn eigenda og meðmæli hlutaðeigandi bæjarstjórnar.
Halda menn, að það mundi standa mikið á bæjarstjórn Rvíkur að veita eigendum vissra stórhýsa hér í bænum meðmæli, húsa, sem sluppu fram hjá öllum fjárfestingarleyfum, af því að það voru teiknaðar eldhúsinnréttingar í hverja hæðina á fætur annarri í þessum húsum, til þess að hægt væri, eins og þá stóðu sakir, að taka þær á eftir til verzlunar- og skrifstofurekstrar, — haldið þið, að það mundi standa á samþykki bæjarstjórnar Rvíkur fyrir þessu þrátt fyrir allt húsnæðisleysið í bænum? Ég hugsa ekki, að meiri hlutinn léti sér brenna það fyrir brjósti. Ég er líka viss um það, að eigendurnir, sem létu teikna eldhúsinnréttingarnar í sviksamlegum tilgangi til þess að komast fram hjá lögum um, að það þyrfti fjárfestingarleyfi, létu sér ekki heldur brenna það fyrir brjósti að sækja um að mega nú breyta því á eftir í verzlunarhúsnæði. Þetta hvort tveggja mundi því verða til þess, að þeir, sem voru að byggja húsnæði í þeim tilgangi að nota það til verzlunar- og skrifstofurekstrar, en þóttust, meðan þeir voru að fá teikningarnar samþykktar, ætla að byggja þarna íbúðarhúsnæði, mundu vera búnir að fá þær smugur í löggjöfina, sem þeir þurfa til þess að geta haldið sinni fyrri iðju áfram, ef þessi brtt. yrði samþykkt. Og þeir, sem væru að samþ. slíka brtt., væru að viðurkenna það, að íbúðarhúsnæði mætti nokkurn veginn eftir vild manna nota til annars en íbúðar þrátt fyrir allan íbúðarhúsnæðisskort í þessari borg.
Mig minnir, að það væri hv. þm. Ísaf., sem segði, að hann teldi, að þessi löggjöf væri illframkvæmanleg. Hún hefur einmitt reynzt prýðilega framkvæmanleg.
Það hefur ekkert undanþágufargan verið í gangi, síðan lögin voru sett, og það hefur ekki heldur verið breytt neinu húsnæði, sem var íbúðarhúsnæði eða teiknað sem íbúðarhúsnæði, í verzlunar- eða skrifstofurekstur síðan. En þangað til var þessi þróun í fullum gangi.
Framkvæmd laganna hefur verið undir eftirliti húsnæðismálastjórnar, og hver sá, sem hefði orðið brotlegur við lögin, hefði orðið að greiða í hið almenna veðlánakerfi frá 100 þús. kr. að einni milljón. Og þá kom að því, að einn af talsmönnum Sjálfstfl. hér áðan kveinkaði sér undan því, hversu gífurlegar sektir lægju við að brjóta þessi lög.
Það var alveg nauðsynlegt að hafa sektirnar háar, til þess að það væri ekki auðveit fyrir þá, sem höfðu innréttað margar hæðir í stórhýsum til þess að breyta í verzlunarhúsnæði, þegar húsið væri tilbúið, að gera það upp á að borga einhverja smásekt. Það dugði ekkert minna en milljónin til þess að aftra þeim frá því, en það hefur líka dugað til þessa.
Sektirnar urðu að vera gífurlegar, af því að brotamennskan í þessu efni var svo stórkostleg. Það var verið að gera tilraunir, jafnvel af einum aðila, að stela tugum íbúða undan notkun íbúðarhúsnæðis, en var stöðvaður mitt í verkinu með þessari löggjöf.
Þá sagði hv. 9. landsk. þm. áðan, að hann héldi, að það hlyti að vera mjög erfitt að hafa eftirlit með framkvæmd þessara laga. Nei, það er einmitt ekki erfitt, meðan löggjöfin er undanþágulaus. Það er ákaflega auðvelt, af því að það er hægt að ganga hér að einum manni í Rvík og í hverjum kaupstað, athuga, hvaða húsnæði hefur verið leyft á árinu, hvaða menn hafa heimildir með fjárfestingarleyfum. Og teikning liggur fyrir að hverju smáhýsi, sem byggt er, hjá byggingarnefnd og byggingarfulltrúa, og þar með, til hvaða nota húsið er ætlað. Öll leyfi viðkomandi slíku húsi eru bundin við teikninguna. Það er þetta, sem húsnæðismálastjórnin var látin gera, að athuga teikningar þessara húsa, fylgjast með því, hvort notkun húsanna yrði svo í samræmi við teikninguna, og þetta hefur verið afar auðvelt í framkvæmd og er það, og þeir, sem brytu, yrðu svo sektaðir samkv. þessum sektarákvæðum, sem í lögunum eru, sem urðu að vera svona há, til þess að þeir, sem væru með það i verki að ná kannske tugum íbúða til annarra nota, léku sér ekki að því.
Ég hef nú heyrt, að a.m.k. sumir þeirra, sem höfðu skrifað undir þetta nál. með fyrirvara, hafi ekki gert það af því, að þeir hefðu neitt efnislega við frv. að athuga, og gera það með tilliti til þess, að þeim er kunnugt um, að það verður sett löggjöf, væntanlega á þessu þingi, um íbúðarhúsnæði og notkun þess og öll viðskipti húseigenda og leigjenda. Inn í þá löggjöf koma að sjálfsögðu ákvæði um notkun íbúðarhúsnæðis, og það verður sú yfirgripsmikla löggjöf, sem nær yfir mýmörg önnur atriði en þetta að tryggja, að íbúðarhúsnæði sé eingöngu notað sem íbúðarhúsnæði. En það er svo sjálfsagt atriði, að auðvitað verður það líka í frambúðarlöggjöfinni og reynt að búa vel um það atriði, að ekki verði fram hjá því komizt. Það virðist vera alveg sjálfsagður hlutur um það húsnæði, sem er teiknað sem íbúðarhúsnæði og öll leyfi fengin til sem íbúðarhúsnæðis, að það eigi að vera tryggt, að það sé áfram notað til íbúðar og ekki annars.
Ég vil segja, að fyrir þá, sem vilja hafa þessa löggjöf með alls konar undanþágum, er ekki nema sjálfsagt, að þeir beri sínar till. fram um það. Slík till. liggur fyrir, og þeir, sem vilja gera löggjöfina að engu með alls konar undanþáguheimildum, standa náttúrlega að slíkum till. og greiða þeim atkvæði. Þeir menn, sem telja sektarákvæðin allt of há í þessum lögum, ættu að koma með brtt. um að lækka sektirnar. Þá væri maður ekkert í vafa um, hvað fyrir þeim vekti, að einstakir aðilar gætu haft hag af því að kaupa sig frá þeirri skyldu að nota íbúðarhúsnæði til íbúðar. Á þeirri skoðun örlaði einmitt bjá hv. 9. landsk. þm. Því þá ekki koma með brtt. um að lækka sektarákvæðin? Það mundi sýna bara hug hans sem umboðsmanns fyrir þá menn, sem hafa þörf fyrir að kaupa sig frá þeirri skyldu, sem þeir hafa lagt sjálfum sér á herðar með teikningu eldhúsinnréttinganna í viss stórhýsi hér í bænum. (Gripið fram í.) Það kostar a.m.k. milljón, og það þykir of dýrt. (Gripið fram í.) Það má hindra breytinguna. Já, vafalaust. Það er vafalaust líka. — Þið, sem þurfið að breyta frv., svo að það komi ekki að neinu gagni, komið þið bara með brtt. Það sýnir hug ykkar til málsins. Þið eigið ekki að vera feimnir við það, þó að þið hálfpartinn skammizt ykkar fyrir þann málstað, sem þið hafið tekið ykkur. Látið hann bara sjást skjallega með brtt. Það er alveg prýðilegt. Hér er bara um það að ræða. Menn skiptast hér með og móti þessu frv. eftir því, hvort þeir vilja, að íbúðarhúsnæði skuli örugglega notað til íbúðar, en þeir, sem snúast á móti málinu, eru sýnilega að berjast fyrir sjónarmiðum þeirra, sem vilja fá heimildir til þess, vera frjálsir að því að taka íbúðarhúsnæði bæjarbúa til annarra nota og fá — eins og þeir hafa getað sloppið með hingað til — að sleppa svo ódýrt að teikna bara eldhúsinnréttingar í verzlunarstórhýsi til þess að komast fram hjá að þurfa að biðja um fjárfestingarleyfi. En ég er alveg sannfærður um það, að þeir, sem vilja fyrirbyggja það, vilja, að löggjöfin fái staðfestingu.
Ég sem sé bíð nú eftir því, að hv. andmælendur frv. komi t.d. með brtt. um það, að þeir vilji lækka sektarákvæðin, komi með brtt. um fleiri atriði, sem þeir kunna að vera ósamþykkir í þessu frv., eins og hv. 1. þm. Reykv. hefur látið í ljós. En þeim hefur sannarlega gefizt nægur tími til þess, því að þetta frv. er eitt af fyrstu málum þingsins. Það er eitt af allra fyrstu málum þingsins, og þeir, sem hafa verið áhugamenn í þessu, hafa haft þannig nægan tíma fyrir sér. Till. frá hv. 1. þm. Reykv. um að fresta afgreiðslu þessa máls og vísa málinu nú aftur til n. hygg ég að sé þess vegna alveg óþörf, því að bæði hefur hv. nefnd og allir hv. þm. haft ærinn tíma fyrir sér til þess að hugleiða þetta mál og undirbúa sínar till., og þeim er því engin vorkunn með að hafa þær til nú. Og um afstöðuna er ég alveg viss um, að menn eru löngu búnir að gera það upp við sig, hvort þeir vilja, að íbúðarhúsnæði í Reykjavíkurbæ og annars staðar, þar sem húsnæðisleysi ríkir, skuli notað eingöngu til íbúðar eða hvort það skuli vera heimilt með einhverjum ódýrum hætti, eins og t.d. með því að láta teikna eldhúsinnréttingar í verzlunarhúsnæði, að taka það til annarra nota en íbúðar.
Ég veit það, að menn eru búnir að gera þetta alveg upp við sig. Þetta frv. er eingöngu um það, að það skuli vera lagt bann við því, að íbúðarhúsnæði sé tekið til annarra nota. Þeir, sem vilja það ekki, greiða auðvitað atkvæði á móti þessu frv., og ég vil fá að sjá það í dag. Ég skírskota til hæstv. forseta um það, að ég vil fá að sjá það í dag, hverjir rétta upp höndina á móti því, að íbúðarhúsnæði í Rvík skuli hafa til íbúðarafnota.