05.05.1959
Sameinað þing: 45. fundur, 78. löggjafarþing.
Sjá dálk 146 í D-deild Alþingistíðinda. (2048)
21. mál, aðbúnaður fanga
Frsm. (Alfreð Gíslason):
Herra forseti. Hv. allshn. ræddi till. þessa um athugun á aðbúnaði fanga á nokkrum fundum.
Rannsókn á ástandi fangelsismálanna hefur áður farið fram, síðast árið 1956, og leitt í ljós, að þörf er skjótra og gagngerðra endurbóta á því sviði. Hefur þó ekkert verið aðhafzt í þeim málum, enn sem komið er.
Hv. n. hafði aðstöðu til að kynna sér skýrslur þeirra lögfræðinga, sem síðast athuguðu ástandið í fangelsunum, og er því þar þannig lýst, að maður skirrist við að lesa þær lýsingar opinberlega, svo ljótar eru þær og auðmýkjandi, sé þess gætt, að í hlut á menningarþjóð, en ekki siðleysingjar.
Þeirrar skoðunar varð vart í hv. n., að þörfin væri ekki brýnust á því að skipa nýja rannsóknarnefnd, heldur þyrfti strax að hefjast handa um framkvæmdir til úrbóta, til þeirra framkvæmda yrði að veita fé og síðan hefja þær hið bráðasta. Um þetta bæri hæstv. ríkisstj. að hafa forgöngu og njóta til þess leiðsagnar sérfróðra aðila.
Varð það að samkomulagi í n. að mæla með því, að málinu yrði vísað til hæstv. ríkisstj. í trausti þess, að áherzla verði lögð á skjótar úrbætur í fangelsismálunum og betrunarmálunum yfirleitt, og í trausti þess enn fremur, að um allar framkvæmdir verði leitað ráða sérfróðra aðila, þ. á m. geðlækna og sálfræðinga.
Sem annar flutningsmaður þessarar þáltill. get ég fallizt á þessa afgreiðslu hennar aðsinni. Ég tel, að hæstv. ríkisstj, geti nú þegar byrjað þetta nauðsynlega umbótastarf og það án verulegra fjárframlaga fyrst í stað. Meðferð afbrotamanna fer fram bæði utan og innan fangelsismúra, og hún er öll jafnmikilsverð. Nýja stofnun þarf vafalaust að reisa, en það má margt lagfæra, áður en hún kemst upp.
Eitt af meginverkefnunum er að fá hæfa menn til að starfa við betrunarhúsin, og á ég þá ekki aðeins við góða löggæzlumenn, heldur miklu fremur lækna, sálfræðinga og ármenn. Á þetta lagði ég áherzlu, er ég mælti fyrir till. í upphafi þessarar umr. Afbrotasálfræðin er orðin mjög hagnýt fræðigrein, og vissulega er hún óhjákvæmileg undirstaða allrar meðferðar afbrotamanna nú á dögum. Í Danmörku er þessi fræðigrein, eins og víða, hagnýtt í vaxandi mæli, og voru nýlega flutt um það efni fróðleg erindi í húsakynnum háskólans hér af dönskum sérfræðingi í afbrotasálarfræði.
Ég tók það fram, þegar ég fylgdi þessari till. úr hlaði, að íslenzka refsilöggjöfin er í aðalatriðum mjög í samræmi við kröfur nútímans um meðferð afbrotamanna. Það, sem vantar, er sómasamleg framkvæmd laganna. Viðeigandi stofnanir vantar, en þó umfram allt sérmenntað fólk. Stofnanir eru allt að því verra en ekki neitt, ef hæfir menn finnast þar ekki til starfa.
Hv. allshn. vill láta vísa þessu brýna vandamáli til hæstv. ríkisstj. í trausti þess, að hún nú þegar hefji undirbúninginn að farsælli lausn málsins.