14.01.1959
Sameinað þing: 21. fundur, 78. löggjafarþing.
Sjá dálk 191 í D-deild Alþingistíðinda. (2091)
47. mál, bann gegn togveiðum í landhelgi
Lúðvík Jósefsson:
Herra forseti. Ég verð að taka undir það með hv. síðasta ræðumanni, að ég hafði haldið, að hv. flm. þessarar till. hefði við nánari athugun á málinu komizt að raun um það, að hann væri hreint ekki að vinna því máli gagn, sem hann mun þó hafa ætlað, þegar hann samdi þessa till. og lagði hana hér fram á Alþ. Og ég hélt vegna þess dráttar, sem hér var orðinn á að taka till. fyrir til umr., að hann væri hreinlega fallinn frá því að óska eftir afgreiðslu á tillögunni. Og ég vil enn halda það, að hv. þm. muni sannfærast um það við nánari athugun á málinu. að það er víðs fjarri því, að samþykkt þessarar till. yrði okkur til stuðnings í landhelgismálinu, eins og nú er komið.
Ég skal á þessu stigi málsins ekki fara út í neinar langar umræður um landhelgismálið eða þann hátt, sem hér um ræðir, en aðeins lítillega drepa hér á nokkur atriði, sem ég vildi beina til þeirrar n., sem nú fær málið til athugunar, og ætti þá að gefast tóm til þess að athuga það nánar, hvort rétt er að halda þessu máli áfram.
Ég vil benda á það, að um það leyti sem stækkun fiskveiðilandhelginnar var ákveðin, var að sjálfsögðu það mál rætt mjög ýtarlega á milli þingflokka, hvernig skyldi fara með reglur varðandi veiðiréttindi íslenzkra togveiðiskipa innan hinnar nýju fiskveiðilandhelgi. Öllum var þá ljóst, að það var nokkur vandi á höndum í þessum efnum. Það mátti búast við því, að á fyrsta stigi málsins, á meðan nokkur átök yrðu á milli Íslendinga og útlendinga um þessa ákvörðun, þá mundu útlendingar reyna nokkuð að benda á það, að Íslendingar áskildu sínum togveiðiskipum nokkur sérstök réttindi fram yfir það, sem önnur togveiðiskip ættu að hafa. Því var það, að þeir voru allmargir, sem vildu haga reglunum þannig í upphafi, að þó að það yrði skýrt fram tekið, að Íslendingar ætluðu sér í framtíðinni sérréttindi í hinni nýju fiskveiðilandhelgi, einnig hvað viðkom togveiðum, yrðu þó allar ákvarðanir um það, hvað mikill þessi réttur yrði, látnar bíða um nokkurt skeið, einnig vegna þess, að menn vissu, að Íslendingar sjálfir voru nokkuð skiptir um afstöðuna til þess, hvernig ætti að fara þarna með íslenzku togveiðiskipin.
En það kom ekki fram hjá neinum manni, sem tók þátt í þessum umræðum, að hann væri ekki á því máli, að þegar tímar liðu fram, þá hlytu Íslendingar að ætla sínum togveiðiskipum a.m.k. eftir þar til settum reglum einhver réttindi innan hinnar nýju stóru fiskveiðilandhelgi. Allir virtust vera á því máli.
En nú fór þetta svo, að það fékkst ekki samkomulag um það á milli flokkanna að láta íslenzku togveiðiskipin vera algerlega fyrir utan strax í upphafi. Ýmsir aðilar og þar með heilir flokkar gerðu það blátt áfram að skilyrði fyrir því, að þeir vildu standa að útfærslu fiskveiðilandhelginnar, að ákvæði yrðu sett strax í upphafi, sem heimiluðu íslenzkum togveiðiskipum nokkur ákveðin fiskveiðiréttindi innan 12 mílna markanna. Þetta kom líka strax fram, þegar reglurnar voru settar. Og það er eflaust rétt, eins og hv. þm. G–K. sagði hér, að þeir menn hafa eflaust verið til í öllum flokkum, sem litu svo á um þetta leyti, að rétt væri að heimila íslenzkum togurum að veiða innan hinnar nýju landhelgi strax frá upphafi, þó að hinir hafi ábyggilega verið miklu fleiri. sem aðhylltust þá skoðun, að það væri hagstæðara fyrir Íslendinga vegna komandi deilna við aðrar þjóðir að láta íslenzku togarana vera fyrir utan í byrjun.
Þegar svo reglurnar voru settar um það að heimila íslenzku togveiðiskipunum mjög takmörkuð réttindi innan fiskveiðilandhelginnar og það skref var stigið og það lá fyrir öllum útlendingum og það stóð í fullu gildi allan vandasamasta tíma málsins, þá var sem sagt búið að fara yfir vandatímabilið í málinu, og þá var komið að því, að við færum einmitt að hugsa til þess, hvernig ætti að nýta landhelgina nánar fyrir Íslendinga, sem vildu helzt stunda veiðar með þessum veiðarfærum, tog
veiðarfærum. Það væri því alveg furðulegt, eftir að nú eru reglurnar búnar að standa í fullu gildi í 41/2 mánuð og tilkynningin að vera í gildi gagnvart öðrum þjóðum í nærri 7 mánuði, að þá ættum við að kippa þessu til baka, sem allir ætluðu þó, að þegar fram liðu stundir yrðu allsherjarreglur, sem yrðu að gilda um réttindi íslenzkra togveiðiskipa í landhelginni, — og þá færum við að kippa þessu til baka. Slíkt vitanlega gæti ekki bætt aðstöðu okkar á neinn hátt gagnvart hinum erlenda áróðri, — ekki á nokkurn hátt.
Og við verðum að játa, að þeir útlendingar, sem sótt hafa harðast að okkur í þessum efnum, hafa furðulega lítið beitt þessu gegn okkur, að við höfum heimilað íslenzkum togveiðiskipum nokkur umframréttindi fram yfir hin erlendu togveiðiskip, sem stunda veiðar hér á Íslandsmiðum. Hinir erlendu aðilar hafa notað þetta að sáralitlu leyti og miklu minna, en við bjuggumst yfirleitt við. Óánægja Íslendinga, sem fram kom um málið, er líka fram komin, og við erum komnir yfir þann vanda og flestir munu nú sætta sig við það að heimila okkar togveiðiskipum þessar mjög takmörkuðu veiðar, sem þau þarna eiga að búa við. En það er eitt, sem er alveg víst, að ef svona till. væri samþ., mundi hún hreinlega þýða það í augum útlendinga, að það væri mikið hik á Íslendingum í málinu, — þeir létu ekki þær reglur standa nema örstutta stund, sem þeir hefðu sett, og það væri sem sagt eitt í dag og annað á morgun, og nú væru þeir að breyta þessum reglum gagnvart togveiðiskipum. Og þá mundi það ábyggilega koma upp, sem þegar er farið að brydda á og hér hefur verið minnzt á í þessum umr., að Bretar mundu benda á það af miklum krafti, að það sé sýnilega meining Íslendinga að koma í veg fyrir það, að veidd séu á Íslandsmiðum um 10 þús. tonn af flatfiski, sem veidd hafa verið á undanförnum árum innan við 12 mílna landhelgismörkin, því að það gefur auga leið, að ef á að banna allar togveiðar og allar veiðar með dragnót í fiskveiðilandhelginni um lengri tíma, þá verður enginn flatfiskur veiddur hér á Íslandsmiðum. Þá er allur flatfiskur hér orðinn eins og heilagur fiskur, sem alls ekki má drepa undir neinum kringumstæðum.
Bretar sýna það í sínum skýrslum, að þeir hafa á undanförnum árum veitt hér innan þessa svæðis u.þ.b. 10 þús. tonn á ári af flatfiski. Við höfum svo að segja ekkert veitt, af því að við bönnuðum okkar dragnót, þó að við veiddum hér áður fyrr 5–6 þús. tonn af þessum dýrmæta fiski árlega. Það yrði óþægilegt að standa frammi fyrir því, að við værum þá búnir að setja reglur um það að banna með öllu að veiða á Íslandsmiðum einn dýrmætasta fiskinn, sem hér hefur verið veiddur, banna algerlega til lengri tíma að veiða þennan fisk. Nei, auðvitað segjum við, við Breta og aðra: Það hefur auðvitað alltaf verið meining Íslendinga að nýta hina nýju fiskveiðilandhelgi, og við höldum því fram, að við getum nýtt hana sjálfir. Við getum veitt allan þennan flatfisk, og við getum veitt hann þannig, að við séum yfirleitt víssir um það, að það sé ekki verið að ganga á stofninn; það sé hægt að láta íslenzka fiskifræðinga fylgjast með því, að hér sé tekinn hámarksarður stofnsins á hverjum tíma, en hér þurfi ekki að vera um ofveiði að ræða. Og við ætlum að beita þeim veiðarfærum við þetta, sem duga, og þó þannig, að stofninn verði ekki eyðilagður.
Það er alveg vitað mál, að það eru auðvitað deilur meðal Íslendinga um það, hversu víðtækar togveiðar eiga að vera innan landhelginnar og hversu víðtækar þær reglur eiga að vera, sem heimila veiði með dragnót. Ég sé því enga ástæðu til þess að fara að blanda þessu inn í málið nú á þessu stigi, þetta megi enn liggja eitthvað um stund. En hitt held ég fráleitast af öllu, að fara að sýna hringlandahátt varðandi landhelgismálið, sem samþykkt þessarar till. mundi þýða, að ætla nú eftir þetta langan tíma að hverfa frá þessari takmörkuðu heimild, sem hefur verið í reglunum viðvíkjandi íslenzkum skipum, sem við vitum þó að við munum gera enn þá víðtækari, þegar tímar líða, því að það eru alveg furðulegar kenningar, ef menn ætla sér að stækka landhelgina þetta mikið eins og gert hefur verið og banna með öllu veiði á þýðingarmiklum fiskistofnum, sem eru á þessu svæði og verða ekki veiddir með neinum ráðum nema beita einhvers konar botnvörpuveiðum.
Ég skal ekki fara lengra út í þetta mál að þessu sinni. En ég held, að hv. flm. till., sem eflaust hefur gengið aðeins gott til með það, af því að hann hefur fundið þá andúð, sem vissulega kom upp meðal margra Íslendinga út af því, að íslenzkum botnvörpuskipum var í upphafi heimilað að veiða fyrir innan línuna, — honum hefur aðeins gengið gott til að vilja verða við óskum ýmissa Íslendinga í þessu efni og gera hér á breytingu, en ég trúi því ekki, að hann sannfærist ekki um það, að eins og málin hafa þróazt og gengið, þá verður það ekki okkar landhelgismáli og okkar afstöðu gagnvart útlendingum til góðs að fara að stiga þetta skref. Það mundi miklu frekar valda okkur erfiðleikum og varpa þeim blæ á málið frá okkar hálfu, að við vissum varla, hvað við værum að gera í þessu stóra máli.