07.04.1960
Neðri deild: 63. fundur, 80. löggjafarþing.
Sjá dálk 2031 í B-deild Alþingistíðinda. (624)
113. mál, Jöfnunarsjóður sveitarfélaga
Frsm. (Birgir Finnsson):
Herra forseti. Þær ræður, sem fluttar hafa verið um þetta mál á eftir minni framsöguræðu, gefa í raun og veru ekki tilefni til langra andsvara. Ég ætla aðeins að gera örfáar aths.
Hv. 4. landsk. þm. (HV) ræddi um brtt. þá, sem n. flytur við það ákvæði í frv., að félmrh. sé heimilt að halda eftir af framlögum til sveitarfélaganna upp í vanskilaskuldir þeirra vegna áfallinna ríkisábyrgða. Það kom alveg fram hjá honum, hvernig þetta mál leystist í n., og sé ég ekki ástæðu til að fara um það mörgum orðum, en ég vil aðeins benda hv. siðasta ræðumanni á, að frá því, sem er í frv., hefur n. gert þá breyt, á þessu ákvæði, að það verkar ekki aftur fyrir sig. Þetta getur eingöngu átt við um þær skuldir, sem myndast eftir að lögin eru sett. En ég hygg, að hv. síðasti ræðumaður hafi ekki áttað sig á þessari brtt. Það var aldrei ætlun okkar, sem stóðum að því að semja drög að þessu frv., að láta þetta ákvæði verka aftur fyrir sig, og um það var alveg fullt samkomulag í heilbr.- og félmn. að gera umrædda breytingu.
Þá vil ég aðeins taka fram út af því, hvort greiða eigi sveitarfélögunum framlög þeirra missirislega eða ársfjórðungslega eða kannske þrisvar á ári, að það atriði mun verða athugað á milli umr., eins og hv. 4. landsk. gat um. Skrifstofustjóri félmrn. telur nokkra tæknilega örðugleika á þessu, en ef það sýnir sig, að þeir séu yfirstíganlegir, mun þetta atriði verða endurskoðað.
Þá ræddi hv. 4. landsk. nokkuð um það, að skerðingarákvæðin í frv. mundu einkum bitna á minnstu sveitarfélögunum, og er það rétt. En hins vegar verða menn að athuga, að minnstu sveitarfélögin hafa flest hver minni sameiginlegar þarfir en kaupstaðir. Og flest þeirra hafa yfirleitt ekki nema eina tegund útsvara, þ.e. útsvör þau, sem eru lögð á persónulegar tekjur, en aftur á móti munu fá þeirra leggja á veltuútsvör, elns og kaupstaðir gera. Eins og hér hefur komið fram, eru veltuútsvörin í flestum stærri kaupstöðum utan Reykjavíkur 20% af útsvarsupphæðinni. Hér í Reykjavík eru þau 14% af útsvarsupphæðinni og á Akureyri eru þau 8% af útsvarsupphæðinni.
Hv. 4. landsk. þm. benti á það réttilega, að útsvarsstiginn í frv. um breytingu á útsvarslögunum, sem er reyndar ekki hér til umr., byrjar býsna neðarlega, og ræddi í því sambandi um hættu á því, að ellilífeyrisþegar mundu lenda í útsvari. Þetta er rétt, ef maður lítur bara á útsvarsstigann og upphæð ellilífeyrisins. En hins vegar er mér kunnugt um, að í flestum sveitarfélögunum eru ellilífeyrisþegar útsvarsfríir, nema því aðeins að þeir hafi aðrar tekjur, og það hafa einmitt þeir oddvitar, sem sömdu þennan útsvarsstíga, staðfest.
Ég tel það réttmæta ábendingu hjá hv. 4. landsk. þm., hvort ekki væri rétt að setja inn ákvæði um endurgreiðslu á aukaframlögum frá þeim sveitarfélögum, sem slíkra framlaga verða aðnjótandi, og ég tel, að þegar þessi löggjöf verður endurskoðuð, sem verður áreiðanlega fljótlega, væri ástæða til að athuga það mál.
Hæstv. fjmrh, hefur tekið af mér ómak að svara hv. 6. þm. Sunnl. (KGuðj) varðandi hugleiðingar hans um þetta mál. Það er alveg rétt, sem hæstv. fjmrh. tók fram, að undanfarið, þegar gerð hefur verið gengisbreyting, hefur ekki verið tekið neitt tillit til þess, hvaða áhrif slík breyting mundi hafa á fjárhag sveitarfélaganna, og þetta er í fyrsta skipti, sem hlustað er á þær kröfur sveitarfélaganna að láta þau verða nýrra tekjustofna aðnjótandi. Að því leyti til er hér um algera stefnubreytingu að ræða, og ég fagna þeirri stefnubreytingu, eins og ég tók fram í minni framsöguræðu, og ég veit, að það munu sveitarstjórnarmenn um allt land gera. Það gerði reyndar sveitarstjórnarmaðurinn hv. 3. þm. Vesturl. (HS) hér áðan, þegar hann sagði eitthvað á þá leið, að frv. kæmi til með að létta nokkuð álögur sveitarfélaganna og mundi jafnvel gera meira en að mæta þeim útgjaldahækkunum þeirra, sem af efnahagsráðstöfunum leiðir. Þetta er alveg hárrétt.
Það hafa orðið hér nokkrar umr. í þessu sambandi um annað mál, sem er náskylt, þ.e. um útsvarsstigana. Ég skal ekki fyrir mitt leyti blanda því máli inn í þessar umr. En í tilefni af hugleiðingum hv. 6, þm. Sunnl. um það efni og þeim tölum, sem hann nefndi t.d. um það, hvað menn yrðu að greiða mismunandi há útsvör eftir þeim útsvarsstigum, sem eru í frv. um útsvarslagabreytinguna, vil ég aðeins benda hv. 6. þm. Sunnl. og öðrum á það, að þessi mismunur hefur verið enn þá meiri að undanförnu en hann mundi verða eftir till. okkar í því frv., ef þær ná fram að ganga.