28.03.1962
Efri deild: 74. fundur, 82. löggjafarþing.
Sjá dálk 1741 í B-deild Alþingistíðinda. (1566)
170. mál, Stofnalánadeild landbúnaðarins
Gunnar Guðbjartsson:
Herra forseti. Hæstv. landbrh. helgaði mér verulegan hluta af sinni ræðu áðan, og verð ég að segja, að mér finnst það veruleg virðing, að svo háttsettur maður telur sig þurfa að eyða nærri því klukkutíma ræðu á lítt vanan þm. til þess að setja ofan í við hann, og verð ég að þakka fyrir það.
Hann hóf sína ræðu á því að minnast á verðlagsmál landbúnaðarins og minna á það, að landbúnaðurinn hefði litla verðlagshækkun fengið 1957, og kvartaði undan því. að hann hefði ekki orðið var við andstöðu mína eða búnaðarþings í sambandi við þau verðlagsmál. Ég get huggað hæstv. landbrh. með Því, að ef hann kynnti sér búnaðarþingstíðindi frá 1958, mundi hann sjá þar mjög ákveðna ályktun einmitt um verðlagsmál landbúnaðarins, sem ég gekkst fyrir að fá samþykkta á búnaðarþingi, sem gerði mjög ákveðnar kröfur um það, að bændastéttinni yrði tryggt rétt verðlag og örugg verðskráning á sínar afurðir. Ég ætla að láta þetta nægja um það atriði, því að þessi verðlagsmál eru ekki hér til umr. En nú er þegar komið fram á nótt, og ég er ekki vanur því á mínu heimili að hafa svefn af hvorki mínu fólki né hjúum mínum, og ég vil ekki hafa svefn af ykkur félögum mínum hér á Alþingi með því að teygja lopann um óskyld mál.
Þá ræddi hæstv. landbrh. um, að það væri ekki hyggilegt af ungum mönnum að gera kröfur til þess að hafa fullkomin íbúðarhús, þeir ættu fyrst og fremst að hugsa um að rækta og koma sér upp bústofni. Þetta eru að vissu leyti búhyggindi og sízt að lasta það. En oft hef ég fundið til þess bæði heima hjá mér og reyndar víðar, að Það væri leiðinlegt og í rauninni grátlegt, að fólk, sem sezt að í sveit og helgar sig landbúnaðinum, sem er þó okkar elzti og virðulegasti atvinnuvegur hér á þessu landi, geti ekki boðið fólki sínu jafngóð húsakynni og fólk, sem sezt að í öðrum atvinnustéttum, og geti ekki boðið fólki sínu upp á sömu þægindi innanhúss, sömu eða hliðstæð híbýlaþægindi eða hýbýlaprýði og aðrar stéttir og fólk, sem sezt að í öðrum stöðum. Og ég finn til þess — finn sárt til þess, að landbúnaðinum skuli ekki vera sköpuð skilyrði til jafnréttis í þessu við aðrar atvinnugreinar og aðrar stéttir, til þess að hann geti einmitt dregið að sér það unga fólk, sem gjarnan vildi setjast að í sveit. Það er ekki nóg að hafa sæmilega stórt bú og sæmilega aðstöðu til búrekstrar, ef fólkið hefur ekki þau þægindi eða þá aðstöðu á heimilunum, að því gett liðið vel og unað sér á heimilunum, því að einmitt heimilin eru aðalaðsetursstaður fólksins mestan hluta ævinnar. Þó að það sé unnið úti að deginum, þá er heimilið þó sá staður, sem fólkið dvelst á mestan hluta sinnar ævi, það er heimilið, sem markar viljann og löngunina til þess að dveljast á þeim stað, sem það hefur setzt að á. Þess vegna geri ég þá kröfu f.h. landbúnaðarins, að einmitt í Þessu efni geti hann haft sömu aðstöðu og aðrar stéttir þjóðfélagsins.
Þá fannst hæstv. landbrh., að ég hefði gert lítið úr hinu myndarlega átaki um fjáröflun fyrir stofnlánasjóðinn, og líklega hef ég misskilið frv. að einu leyti. Hann taldi, að ég hefði ekkert gert úr því mikla fé, sem stofnlánasjóðurinn fengi í vaxtagreiðslur af því stofnfé, sem honum er ætlað skv. 3. gr. frv. Hann taldi, að það mætti reikna með því, að hann fengi 71/2% vexti af því fé, sem væri um 60 millj. kr. alls, og vaxtatekjurnar mundu því verða um 9 millj. kr. á ári. (Gripið fram í.) Vaxtatekjurnar. Þá hef ég misskilið hæstv. ráðh. (Landbrh.: Ef vöxtunum væri bætt við stofnframlagið, þá jafngilti það 9 millj. á ári í 12–14 ár.) Ég hef þá misskilið þetta atriði. En sannast sagna hélt ég, að þetta stofnfé ætti að fara til útlána í landbúnaðinum, en ekki í hinar og aðrar stofnanir, og vextirnir yrðu þá ekki 71/2%, ef það ætti að lána í landbúnaðinn, og þar af leiðandi yrðu þessar tekjur þó í öllu falli nokkru minni. Þá hélt ég líka, að nokkuð af þessu stofnfé, þessar 161/2 millj. kr., sem er ætlað til að greiða gengishalla árin 1961 og 1962 og 1963, gæti ekki orðið líka til útlána fyrir stofnlánasjóðinn. Ég hélt, að það fé færi burt hreinlega.
Hæstv. landbrh. ræddi mikið um viðskilnað vinstri stjórnarinnar í sambandi við þessa sjóði, en hv. 5. þm. Austf. hefur nú svarað því svo rækilega, að ég sé ekki ástæðu til að fara ýtarlega út í það. En það má þó minna á það, að þegar vinstri stjórnin fór frá, áttu þessir sjóðir verulegt eigið fé eða næri 100 millj. kr., en núna eru þeir svo komnir, að þeir eru mínus um 34 millj. Það sýnir þá, að hagur þeirra hefur mjög versnað, síðan þessi hæstv. ríkisstj., sem nú situr, kom til valda.
Landbrh. vildi mælast undan ábyrgð á þeirri dýrtið, sem myndazt hefur tvö síðustu ár, og þeim gengisbreytingum, sem orðið hafa. Ég fæ ekki skilið, að hæstv. ríkisstj. geti mælt sig undan ábyrgð á þeim gengisbreytingum, sem hún hefur ákveðið. Mér virðist það augljóst mál, að hún verður að bera ábyrgð á þeim.
Þá ræddi hæstv. landbrh. um öfgar þær og fjarstæður, sem hefðu komið fram í ályktunum búnaðarþings nýafstaðins um lánamál landbúnaðarins, og það einkennilega henti hann í annað sinn, síðan ég kom hér inn á þing, að hann bar mér á brýn ósannindi í sambandi við frásögn af afgreiðslu þessa máls. Ég vona, að ég fái tækifæri til að geta sannað það, að eins og ég sagði hér áðan í fyrri ræðu minni, þá var sá liðurinn, sem fjallaði um andmæli gegn skattgjaldi á landbúnaðarvörurnar, samþykktur á búnaðarþingi með 17 shlj. atkv., en fjórir sátu hjá við nafnakall. Og það var yfirlýst, m.a. af Einari Ólafssyni, sem situr í stjórn Stéttarsambands bænda og hefur líka skrifað undir álit frá stjórn Stéttarsambandsins, að hann teldi það hreint neyðarúrræði — hreint neyðarúrræði — að leggja slíkt skattgjald á landbúnaðinn sem þetta, og hann vildi ekki greiða því atkvæði, en hins vegar teldi hann, að frv., sem hér um ræðir, hefði ýmis önnur ákvæði að geyma, sem hann gæti stutt, þess vegna vildi hann ekki lýsa yfir andstöðu við það.
Ég skil það, að hæstv. landbrh. sárnar afstaða búnaðarþings. Afstaða búnaðarþings var einfaldlega sú að standa fullkomlega á rétti bænda í þessu efni, krefjast jafnréttis og þess, að bætt yrði úr þeim erfiðleikum, sem landbúnaðurinn á í þessum málum núna. En það er annað og meira en segja má um hæstv. landbrh., sem hefur sætt sig við það, að landbúnaðinum sé íþyngt fram yfir ýmsar aðrar atvinnugreinar með ýmsum efnahagsráðstöfunum núv. ríkisstj., og hann sættir sig við það, að nú er enn á ný lagður skattur á bændastéttina, á sama tíma og undir sömu skilyrðum og þegar farið er með hliðstæð mál fyrir aðrar stéttir hér á Alþingi þykir ekki fært að leggja slíkan skatt á aðrar stéttir. Hann stendur ekki jafnvel á rétti bændastéttarinnar í ríkisstj. eins og búnaðarþing stendur á rétti bændastéttarinnar í sínum ályktunum.
Þá vildi hæstv. ráðh. halda því fram. að í frv. þessu, sem hér liggur fyrir, væri tryggt, að ríkið greiddi gengismuninn á erlendu lánunum. En ég sé ekki, að það sé tryggt nema þessi þrjú ár, sem tiltekin eru, 1961, 1962 og 1963. Hitt veltur á því, hvernig fjáröflunin nægir fyrir fjárþörfinni í heild.
Ég vil þá að síðustu, ég ætla ekki að teygja lopann lengi um þetta, taka undir það, sem hæstv, landbrh. lét í skína hér síðast í sínu máli um það, að landbúnaðurinn ætti að fá hluta af því mótvirðisfé, sem væri að myndast hjá Seðlabankanum núna vegna erlendra lántaka, og það er einmitt það sama og við minnihlutamenn í landbn. leggjum til í okkar nál. og okkar till. Ég vona, að það eigi eftir að koma fram í meðferð málsins hér, að hæstv. ríkisstj. og stuðningsflokkar hennar samþykki þetta atriði.