22.11.1962
Neðri deild: 20. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 90 í B-deild Alþingistíðinda. (132)
88. mál, almannatryggingar
Frsm. (Birgir Finnsson):
Herra forseti. Með þeim breyt., sem gerðar voru á almannatryggingalögunum 1960 jafnhliða viðreisnaraðgerðunum, voru heildarútgjöld lífeyristrygginganna hækkuð um 201.4 millj. kr., eða um 110%. Einnig urðu miklar hækkanir á öðrum greinum trygginganna. Síðan hefur enn verið haldið áfram á þeirri sömu braut, að efla almannatryggingarnar. Voru hin svokölluðu skerðingarákvæði þannig felld niður í byrjun síðasta árs, en það hafði í för með sér, ef ég man rétt, um 25 millj. kr. útgjaldaaukningu fyrir tryggingarnar. Jafnframt afnámi skerðingarákvæðanna var þeim, sem frestuðu töku ellilífeyris, gefinn kostur á að njóta hækkunar ellilífeyris um allt að 67% eftir fimm ára frestun.
Með i. nr. 95 1961 var ákveðin 13:8% hækkun bóta frá 1. júli 1961 og 4% viðbótarhækkun 1. júní 1962. Þetta hafði í för með sér hækkun á áætluðum útgjöldum 1961 um 28,2 millj. kr. og 1962 um 69 millj. kr. Samkv. áætlunum Tryggingastofnunar ríkisins, sem gerðar voru í maí s.1., voru útgjöld 1962 áætluð 486.5 millj. kr. og 1963 510.6 millj. kr., eða hækkunin milli ára 24.1 millj. kr. Þar af veldur bótahækkunin frá 1. júní 1962 7.9 millj, kr. hækkun á næsta ári, þar eð hún reiknast þá allt árið í stað 7 mánaða á þessu ári, en 16.2 millj. kr. af hækkuninni stafa aðallega af fjölgun bótaþega, en það er talið, að fólki á ellilífeyrisaldri fjölgi um 31/2 % á ári.
Með frv. því, sem hér liggur fyrir á þskj. 108, er enn lagt til, að almannatryggingarnar verði efldar. Felur frv, í sér tvö atriði: Í fyrsta lagi verður afnumin skipting landsins í verðlagssvæði, þannig að bætur til hinna tryggðu verði hinar sömu, hvar sem er á landinu. Í öðru lagi er lagt til, að elli- og örorkulífeyrir skuli hækka um 7% frá 1. júní 1962.
Verðlagssvæðaskiptingin hefur ekki verið landfræðileg skipting, heldur hefur hún miðazt við íbúatölu, þannig að kaupstaðir með 2000 íbúa eða fleiri hafa talizt á 1. verðlagssvæði, en önnur sveitarfélög á 2. verðlagssvæði. Þó hafa sveitarstjórnir á 2. verðlagssvæði haft heimild til að ákveða tilfærslu milli verðlagssvæðanna, og hafa sumar þeirra notfært sér það. Áður var mismunur á bótum á verðlagssvæðunum allt að 25%, en síðan 1960 hefur munurinn verið 23.6 %.
Þegar almannatryggingalögunum var breytt 1956, var rætt um afnám verðlagssvæðanna, en þá lögðust flestar sveitarstjórnir á 2. verðlagssvæði gegn því, eins óg frá var greint í grg. með frv.
Afnám verðlagssvæðanna hefur að sjálfsögðu í för með sér aukin útgjöld, eða samtals 34.6 millj, kr., og kemur hluti af því á sveitarsjóði og hina tryggðu, en á móti því kemur framlag ríkisins, sem er langstærst, því að ríkissjóður greiðir miðað við heildarfjárhæð trygginganna samkv. áætlun fyrir næsta ár 53.4%, hinir tryggðu 22.2%, sveitarfélög 14.1% og atvinnurekendur 10.3%. Er það þess vegna bæði réttlætismál gagnvart hinum tryggðu og hagsmunamál þeirra staða, sem tilheyrt hafa 2. verðlagssvæði, að afnema skiptinguna í 1. og 2. verðlagssvæði.
Síðara atriði frv., um 7% hækkun elli- og örorkulífeyris frá 1. júní s.l., er miðað við sömu hækkun og opinberir starfsmenn hafa fengið á launum frá sama tíma. Þessi 7% þýða 18 millj. kr. bótahækkun, þannig að samtals hækka bæði atriði frv. útgjöld almannatrygginganna um 52.6 millj. kr., sem skiptast þannig, að ríkissjóður greiðir 18.9 millj. kr., en hinir tryggðu 16.8 millj., sveitarsjóðir 9.5 og atvinnurekendur 7.4, sem verður samtals 52.6 millj. kr.
Heilbr: og félmn. hefur athugað frv. og mælir einróma með því, að það verði samþykkt. Munu þá eftir samþykkt frv. heildarframlög til almannatrygginga á næsta ári verða u.þ.b. 834 millj. kr. samkv. því, sem hæstv. félmrh. upplýsti hér við 1. umr, um þetta mál, og eru þá meðtaldar allar tegundir trygginga, þ.e. lífeyristryggingar, slysatryggingar, sjúkratryggingar og atvinnuleysistryggingar.
Ég legg svo til fyrir hönd heilbr.- og félmn., að málinu verði vísað til 3. umr.