18.04.1963
Sameinað þing: 50. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 1648 í B-deild Alþingistíðinda. (1792)

Almennar stjórnmálaumræður

Landbrh. (Ingólfur Jónsson):

Herra forseti. Heiðruðu áheyrendur. Útvarpsumr. þær, sem fram fara að þessu sinni, bera stjórnarandstöðunni ekki gott vitni, sem heldur er ekki við að búast, eftir því sem hún hefur hagað sér að undanförnu. Erfitt er að gera upp á milli stjórnarandstöðuflokkanna. Báðir leggja þeir áherzlu á að blekkja áheyrendur og segja það sé svart, sem er hvítt. Þeir móðuharðindamenn sjá ekkert nema svart, sbr. ræðu hv. 3. þm. Norðurl. e., Gísla Guðmundssonar, hér áðan. Vonandi sjá þeir þó til sólar.

Stjórnarandstaðan reynir að kenna ríkisstj. um þær verðhækkanir, sem orðið hafa á ýmsum vörum og þjónustu. Stjórnarandstaðan ætlast til, að þjóðin hafi gleymt því, að vinstri stjórnin var við völd 1956–58 og skóp þá dýrtíð, sem andstæðingar stjórnarinnar tala nú mikið um. Bezta vitnið í þessu máli er fyrrv. forsrh., Hermann Jónasson, sem lýsti því yfir, að verðbólgualda væri risin, alda, sem hlyti að falla, en vinstri stjórnin réði ekki við. Þessi verðbólgualda ógnaði atvinnuvegunum og öllum almenningi. Ljóst var, að þjóðin hefði orðið gjaldþrota, og fátækt og atvinnuleysi leitt yfir almenning, ef ekki hefði verið spyrnt við fótum og viðreisnarráðstafanir gerðar, sem dugðu. Þegar þessar staðreyndir eru hafðar í huga, má það heita undur mikið, að stjórnarandstaðan skuli hafa uppi ásakanir á hendur ríkisstj. og stjórnarflokkunum fyrir það að hafa unnið björgunarstörfin og bætt úr því böli, sem vinstri stjórnin hafði leitt yfir þjóðina.

Það er augljóst, að ef stjórnarandstöðuflokkarnir kæmust aftur til valda, mundu þeir rýra krónuna, þar sem þeir margsinnis hafa lýst því yfir á óbeinan hátt, að þeir muni kippa stoðunum undan efnahagslífinu. Til dæmis um það er krafan um, að opinberir starfsmenn fái 120% launahækkun. Það væri ekki til góðs fyrir opinbera starfsmenn. Það leiddi til þess, að krónan yrði felld meira en nokkru sinni fyrr. Stjórnarandstaðan telur einnig, að varasjóður sá, sem geymdur er í Seðlabankanum, um 600 millj. kr., eigi ekki að geymast, heldur beri að láta þetta fé út í viðskiptalífið og nota það fyrir neyzluvörur og til aukinnar fjárfestingar. Þeir vilja eyða öllu tryggingarfénu. Þeir vilja nema burt þá baktryggingu, sem gerir fært að mynda gjaldeyrisvarasjóð og tryggir gengi krónunnar. Það er augljóst, hvaða áhrif þetta mundi hafa á fjármálakerfið. Það mundi ýta undir verðbólgu og grafa undan krónunni með aukinni þenslu og allt of mikilli eftirspurn eftir vörum og vinnuafli, sem ekki er fyrir hendi. Væri þannig haldið á málum, mundi gjaldeyrisvarasjóðurinn eyðast á fáum mánuðum. Þá kæmu aftur óskatímar framsóknarmanna, tímar skömmtunar, vöruskorts, nefnda og hafta.

Þegar stjórnarandstaðan ræðir um það, að ríkisstjórnin búi illa í haginn fyrir unga fólkið og atvinnuvegina með ráðstöfunum, sem óhjákvæmilegt var að gera, þá er eðlilegt, að hugleitt sé, hvað stjórnarandstöðuflokkarnir gerðu, á meðan þeir voru við völd. Nauðsynlegt er einnig að gera sér grein fyrir því, hvað skeður, ef þjóðin yrði svo ógæfusöm að auka fylgi þessara flokka þannig, að þeir fengju völdin á ný.

Eins og áður var á minnzt, er sú dýrtíð, sem nú er oft um rætt, sökum mistaka vinstri stjórnarinnar. Vélar, byggingarefni og aðrar nauðsynjavörur hækkuðu í íslenzkum krónum við það, að gjaldmiðillinn var skráður með eðlilegum hætti, eins og gerist með öðrum þjóðum. Framsóknarmenn hafa mikið talað um hækkað verð á landbúnaðarvélum og fundið ríkisstj. til foráttu, hversu hækkunin hefur verið mikil. Augljóst er, að hækkun innfluttra vara er ekki sök ríkisstj., nema ef hún hefur hækkað tolla á vörunum frá því, sem áður var. Skv. nýju tollskránni verður tollur á landbúnaðarvélum 10%. Er það miklu lægra en áður hefur verið. Allt frá 1948 hefur tollur á landbúnaðarvélum verið 20.7%, en 1957–58 var tollurinn hækkaður upp í 23.7% auk 55% yfirfærslugjaldsins. Framsóknarmenn sáu ekki ástæðu til þess að lækka tolla á landbúnaðarvélum eða öðrum nauðsynjum, þegar þeir voru í ríkisstj. Það var ekki fyrr en núv. ríkisstj. komst til valda, að þeir fóru að ræða um það. Enginn vafi er á því, að með breytingum á tollum, eins og tollskráin nýja ber með sér, er hagur bænda og reyndar landsmanna allra mjög mikið bættur.

Framsóknarmenn hafa gert samanburð á innkaupsverði dráttarvéla 1958 og 1963. Sá samanburður er ekki réttur, vegna þess að nú er ekki um sambærilegar vélar að ræða. Þær vélar, sem nú eru á boðstólum, eru miklu vandaðri en eldri gerðir. Vélaaflið er meira og ýmis þægindi og tækni fullkomnari en áður var. Sé miðað við aðstæður bóndans nú og 1958, má fullyrða, að ekki er erfiðara að eignast landbúnaðarvélar nú en þá var. Landbúnaðarvörur hafa hækkað í verði í hlutfalli við hækkun á verði véla og annarra rekstrarvara. Auk þess er bændum nú veitt lán út á dráttarvélar, en það gerðist ekki, á meðan framsóknarmenn höfðu með þessi mál að gera.

Framsóknarmenn hafa leikið þann ljóta leik að skrökva að bændum og landsmönnum öllum. Einn þm. Framsfl. hefur fullyrt það í útvarpsumr., að sauðfjárafurðir hafi hækkað aðeins um 4% frá því 1958 til ársins 1962. Sami þm. hefur einnig fullyrt, að sölutrygging sú, sem bændur nú hafa á allri framleiðslunni, sé ekkert betri en þær útflutningsuppbætur, sem bændur fengu, þegar útflutningssjóður starfaði, en það var oft ekki nema lítill hluti af því, sem vantaði á fullt verð. Bændur töpuðu á þeim tímum tugum millj. árlega, vegna þess að það vantaði mikið á verðið. Nú fá bændur örugglega umsamið 6 manna nefndar verð, en það gerðist ekki fyrr en núv. ríkisstj. breytti framleiðsluráðslögunum í árslok 1959. Þá var tekin sölutrygging á útfluttum landbúnaðarvörum og þannig tryggt, að bændur þyrftu ekki lengur að bera hallann, eins og var, á meðan framsóknarmenn stjórnuðu þessum málum, en þá vantaði iðulega mikið á það, að samningsbundið grundvallarverð næðist. Eitt árið vantaði hjá mjólkurbúi allt að 30 aurum á lítra, en það samsvarar 9 þús. kr. tapi hjá bónda, sem framleiðir 30 þús. lítra yfir árið, en það mun nálgast meðalframleiðslu. Sumir framsóknarmenn eru svo langt leiddir, að þeir geta ekki viðurkennt jafnaugljósar staðreyndir og hér er um að ræða bændum til hagsbóta. Annað mál er svo það, að afurðaverðið þyrfti að vera hærra, en um það verður ríkisstj. ekki borin sökum með réttu, þar sem hún kemur ekki að verðlagningunni. Það mátti þó skilja það á hv. 3. þm. Norðurl. e. áðan, að landbrh. stæði eitthvað í vegi fyrir því, að þessi endurskoðun gæti tekizt. En bændur hafa skipað nefnd til þess að endurskoða afurðasölulöggjöfina. Og ríkisstj. hefur ekki staðið í vegi fyrir því, að sú endurskoðun geti hafizt. Núv. ríkisstj. hefur gert það, sem ekki hefur gerzt áður, að tryggja bændum það verð, sem á hverjum tíma er samið um í 6 manna nefndinni.

Framsóknarmenn hafa mikið rætt um afurðalán landbúnaðarins og haldið því fram, að sjávarútvegurinn fái mun betri fyrirgreiðslu í bönkunum heldur en landbúnaðurinn. Þessi metingur, sem framsóknarmenn stöðugt eru með á milli þessara höfuðatvinnuvega, er hvimleiður og ástæðulaus. Landbúnaðurinn fær ekki lakari fyrirgreiðslu nú í bönkum landsins en áður hefur verið. Bændur fá ekki seinna útborgað afurðaverðið nú en áður. Þeir fá ekki heldur greiddan lægri hundraðshluta en var, á meðan framsóknarmenn voru við völd. Víða mun útborgun koma fyrr nú en áður hefur verið, og víðs vegar um land er einnig greiddur hærri hundraðshluti út en áður var. Þetta vita bændur, og er því áróður framsóknarmanna um afurðalánin út í hött og algerlega skotið fram hjá marki.

Í gærkvöld fullyrti framsóknarþm., að bændur borguðu til stofnlánadeildar landbúnaðarins 2 kr. á móti hverri einni, sem stofnlánadeildin fengi annars staðar frá. Þm. skrökvar blygðunarlaust að bændum og áheyrendum öllum, og má segja, að málflutningur eins og þessi sé tæplega svaraverður. Ekki er að efa, að Tíminn prentar upp þennan ósóma, ekki einu sinni, heldur oft. Ætlazt er til, að ýmsir landsmenn lesi aðeins Tímann og trúi því, sem þar stendur.

Framsóknarmenn fullyrða, að þeir hafi skilið vel við lánasjóði landbúnaðarins. Sannleikurinn er sá, að lánasjóðir landbúnaðarins voru gjaldþrota, þegar núv. ríkisstj. tók að sér að endurreisa þá. Viðskilnaður framsóknarmanna við sjóði landbúnaðarins var með þessum hætti. Það er staðreynd, sem ekki verður á móti mælt.

Það er mælikvarði á hina neikvæðu stjórnmálahætti framsóknarmanna, að þeir hafa barizt gegn því, að stofnlánadeild landbúnaðarins væri byggð upp. Það hefur tekizt giftusamlega að reisa við fjárhag búnaðarsjóðanna með innlendu fé og öruggum tekjustofnum. Stofnlánadeildin mun innan fárra ára verða mikilsmegnandi fyrir landbúnaðinn, og með hverju ári mun eigið fé deildarinnar aukast stórlega. Eftir fá ár mun deildin hafa eigið fé til ráðstöfunar árlega um 100 millj, kr. Eftir 10–12 ár mun deildin geta lánað af eigin fé árlega um 150 millj. kr.

Landbúnaðinn hefur löngum vantað fjármagn. Þess vegna er nauðsynlegt fyrir framtíðina að byggja upp örugga lánastofnun fyrir þennan mikilvæga atvinnuveg. Framsóknarmenn finna að því, að bændur skuli greiða 1% af búvöruverðinu til stofnlánadeildar. Framsóknarmönnum finnst eigi að síður sjálfsagt að greiða sams konar gjald til bændahallarinnar. Neytendur greiða án möglunar tilskilið gjald til stofnlánadeildarinnar með þeim skilningi, að það sé einnig hagur neytenda, að landbúnaðurinn eflist. En framsóknarmenn berja höfðinu við steininn. Þótt ekki sé nema ár liðið síðan stofnlánadeildin tók til starfa í því formi, sem hún nú er, hefur eigi að síður komið í ljós góður árangur af starfsemi hennar. Útlán hafa verið aukin mikið frá því, sem áður var. Var því lýst hér í útvarpsumr. í gærkvöld og verður því ekki endurtekið.

Framsóknarmenn ræða mikið um erfiðleika ungs fólks að stofna heimili í sveit. Skal ekki gert lítið úr þeim erfiðleikum. Það er dýrt að byrja búskap með fullkominni vélvæðingu, góðum húsakosti fyrir fólk og búpening, mikilli ræktun og byggingum yfir heyforða og vélar. En það dugir ekki að tala eins og þessir erfiðleikar séu nýtilkomnir. Það dugir ekki fyrir framsóknarmenn að halda því fram, að þessir erfiðleikar hafi ekki verið fyrir hendi 1957-58, þegar þeir voru síðast við völd. Það er gagnslaust að halda því fram, að fólksflótti úr sveitunum hafi aukizt á síðustu þremur árum. Það er réttara fyrir framsóknarmenn að viðurkenna það, að síðustu áratugina hefur fólk flutt úr sveitunum og ekki síður þau árin, sem þeir voru við völd.

Um margra ára skeið hefur veðdeild Búnaðarbankans verið til samkv. lögum, en lítt starfhæf vegna fjárskorts. Nú er að því unnið að efla veðdeildina, til þess að hún geti veitt lán til jarðakaupa og þannig gert ungu fólki auðveldara að festa sér bújörð. Hækkun útlána í veðdeild Búnaðarbankans mun koma til framkvæmda innan tíðar.

Um áratugi hefur verið heimilt samkv. lögum að lána allt að 75% af byggingarkostnaði íbúðarhúsa, útihúsa og til ýmissa framkvæmda annarra í sveitum landsins. En vegna fjárskorts hefur ekki verið unnt að nota þessa heimild nema að takmörkuðu leyti. Þegar framsóknarmenn hækkuðu byggingarefni og rekstrarvörur landbúnaðarins um 55% 1957 og 1958, gerðu þeir engar ráðstafanir til þess að hækka útlán vegna bygginga og ræktunar. Bændur söfnuðu því lausaskuldum á þessum árum og borguðu víxilvexti af lánunum, vegna þess að framsóknarmenn vanræktu búnaðarsjóðina og skildu við þá tóma og gjaldþrota. Með uppbyggingu stofnlánadeildarinnar og eflingu veðdeildarinnar er að því unnið að auðvelda fólki að stofna bú í sveit. Það er öruggt, þótt framsóknarmenn vinni að því öllum árum að telja kjark úr fólki, að hugur og dugur mun hafa yfirhöndina og sveitir landsins byggjast upp með eðlilegum hætti.

Framsóknarmenn tala mikið um samdrátt í sveitunum. Þeir segja, að ræktun og byggingar hafi dregizt saman seinni árin. En þetta er ekki rétt, eins og flestir vita, sem lesa opinberar skýrslur um þessi mál. Jarðræktarlögin eru í endurskoðun. Búnaðarþing skipaði mþn. til þess að endurskoða þessa merku löggjöf. N. skilaði áliti á s.l. ári. Þar sem hér er um mjög mikilvæga og merka löggjöf að ræða, en mþn. ekki stjórnskipuð eða kosin af Alþingi, þótti eðlilegt, að nál. búnaðarþingsnefndarinnar væri athugað af stjórnskipaðri n. Sú n. er að ljúka störfum og hefur gert ýmsar breyt. á frv. því, sem fyrir lá. Breytingarnar munu tvímælalaust vera til bóta, og er þar um ýmis nýmæli að ræða til samræmis við breytta búnaðarhætti. Ætla má, að ný jarðræktarlög verði sett á næsta þingi, þar sem frv. hinnar stjórnskipuðu n. mun vera fullbúið á þessu vori. Það var fullyrt í umr. í gærkvöld, að landbrh. héldi jarðræktarstyrknum niðri með því að miða jarðræktarstyrkinn við skakka vísitölu. Þessi ásökun er ekki svaraverð. Þó þykir rétt að geta þess, að jarðræktarstyrkur er greiddur nú eftir sömu reglum og gilt hafa síðan 1948 og vísitalan er útreiknuð eftir þeim reglum, sem í gildi eru um útreikning hennar.

Jarðræktarstyrkur hækkar verulega til þeirra, sem hafa smærri tún, með þeim lögum, sem nú ganga í gildi um breyt. á l. um stofnlánadeild, þar sem miðað er við hærri styrk til þeirra, sem hafa tún undir 15 hekturum í stað 10 hektara áður, Í sömu lögum er gert ráð fyrir að hækka byggingarstyrk til íbúðarhúsa í sveitum.

Á það var minnst í umr. í gærkvöld, að vegamálin væru í miklu öngþveiti. Ekki var leitazt við að færa rök fyrir þessari fullyrðingu. Þess ber að geta, að vegafé hefur á undanförnum árum verið of lítið til viðhalds og nýbygginga. Í tíð núv. ríkisstj. hefur vegafé verið aukið hlutfallslega miklu meira en nokkru sinni fyrr. Þannig hefur viðhaldsfé verið hækkað um 90% síðan 1958, fé til nýbygginga um 70%, til brúargerðar um 62% og til flugvalla um 99%. Talið er, að viðhalds- og vegagerðarkostnaður hafi aukizt á þessu tímabili um 45%. Samkv. þessu er mun betur séð fyrir vegamálunum nú en var, á meðan framsóknarmenn fóru með þau mál. Eigi að síður geta menn verið sammála um, að þörf sé á auknu fé til vegaframkvæmda. Ríkisstj. vinnur að því, að svo megi verða. Mþn. vinnur að endurskoðun vegalaganna, og má gera ráð fyrir, að þeirri endurskoðun ljúki í sumar, þannig að leggja megi fram frv. til nýrra vegalaga á næsta hausti.

Þegar framsóknarmenn og kommúnistar ræða um samdrátt í framkvæmdum, eiga þeir erfitt með að finna orðum sínum stað. Sannleikurinn er, að aldrei hafa framkvæmdir verið meiri í landinu en nú, aldrei hefur atvinna verið betri en nú, og eru horfur á, að svo geti orðið áfram. Rafvæðingu landsins miðar vel áfram. 10 ára áætluninni verður lokið á næsta ári, eins og ákveðið var á árinu 1955, þegar 10 ára áætlunin var gerð að 11 ára áætlun. Unnið er að framhaldsáætlun, sem miðast við, að allir landsmenn hafi fengið raforku ekki seinna en árið 1970. Gert er ráð fyrir, að framhaldsáætlun verði fullbúin á næsta hausti. Verður þá unnt að gera sér grein fyrir því, hversu margir geta komizt inn í samveitukerfið. Vitað er, að margir bæir eru þannig í sveit settir, að þeir geta ekki fengið raforku nema frá dísilstöðvum. Í athugun er, með hverjum hætti unnt er að veita þeim aukna aðstoð vegna aðstöðumunar.

Ríkisstj. hefur lagt fram þjóðhagsáætlun, sem gerð hefur verið ýtarleg grein fyrir. Með þjóðhagsáætluninni er gert ráð fyrir aukinni uppbyggingu og framkvæmdum eins miklum og fjárhagskerfið og mannafli í landinu leyfir. Atvinnuvegir landsmanna ganga vel. Framleiðslan eykst í landbúnaði, sjávarútvegi og iðnaði. Uppbygging og bætt lífskjör fyrir almenning munu örugglega halda áfram, ef haldið verður þeirri stefnu, sem farið hefur verið eftir, síðan viðreisnin hófst. Stjórnarandstaðan vill víkja af þessari leið og taka upp stefnu vinstri stjórnarinnar að nýju. Nauðsynlegt er, að Íslendingar geri sér grein fyrir öllum staðreyndum og láti eigin dómgreind ráða, þegar valið verður á milli stefnu ríkisstj. og þeirra, sem vilja rífa niður og eyðileggja þann árangur, sem náðst hefur í efnahagslegri uppbyggingu þjóðarinnar. — Góða nótt.