08.11.1962
Efri deild: 14. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 297 í C-deild Alþingistíðinda. (2221)
75. mál, lausn á síldveiðideilunni sumarið 1962
Sigurvin Einarsson:
Herra forseti. Það eru aðeins örfá orð, sem ég tel ástæðu til að segja.
Hv. 9. landsk. endaði ræðu sína með því að minna á, að síldarútgerðin hefði búið við verri kjör hjá vinstri stjórninni. Hver var sjútvmrh. þá? Hvernig víkur þessu við?
Hæstv. sjútvmrh. hefur rökstutt, hvers vegna það var réttmætt að lækka launin hjá sjómönnum, með því, að nú fái þeir lægri skatta, — fyrst þeir hafi minni tekjur, fái þeir lægri skatta. Er þetta ekki ágætt patent fyrir viðreisnarstjórnina að lækka nú skattana almennilega á fólki, bara með því að lækka laun þess? Og hann nefndi meira að segja, að þessir menn fengju 30% lækkun á sköttunum sínum, þeir, sem kæmust í meðalhlut, kæmust í hæsta stigann. (Gripið fram í). Já, en ef maður, sem hefur komizt í meðalhlut og fengið 60 þús. kr. og hefur enga aðra atvinnu það árið, hvað lækka skattarnir hjá honum? Hann getur verið veikur eða eitthvað annað verið að hinn hluta ársins og hefur engar aðrar tekjur en þessar 60 þús. kr. á síldarvertíðinni. Hvað lækka mikið skattarnir hans? Það borgar enginn maður neinn tekjuskatt, þó að hann hafi 60 þús. kr. tekjur, ef hann á eitt barn.
Aðalatriðið í þessu máli skilst mér vera það, að hér er deilt um stefnu, — hreinlega er deilt um þá stefnu, hvernig eigi að leysa kjaradeilur. Það er alveg ótvírætt. Alþfl. var minntur á það í upphafi þessarar umr., að hann hefði haft allt aðra stefnu hér áður fyrr, og menn muna það ósköp vel, jafnvel yngri menn en ég, að flokkurinn þurfti að draga ráðherra sína út úr ríkisstj. vegna gerðardóms, og því leika menn sér ekki að hversdagslega að draga ráðh. út úr ríkisstj. Svo kemur hæstv. sjútvmrh. núna og viðurkennir það hreinskilnislega, að Alþfl. hafi breytt um stefnu. Á hvern veg? Á þann veg, að það megi leysa kjaradeilur með gerðardómi, og meira að segja, að það sé æskilegt að gera það, enda hafa þeir gert það. Hvaða afleiðingu hefur þetta fyrir vinnufrið almennt, þegar við völdin situr ríkisstj., sem lýsir yfir þessari stefnu? Hæstv. ráðh. segir reyndar: Við viljum ekki byrja á slíku, við viljum, að það séu reyndir samningar. Það er sjálfsagt, að aðilar reyni að semja. — En hvaða áhrif hefur þetta á sjálfa samningana að vita ríkisstj. sitja við völd, sem hefur þessa stefnu? Það þarf ekkert annað en að annar aðilinn notfæri sér sína aðstöðu og semji ekki, og þá kemur til framkvæmdanna að leysa deiluna á annan hátt. Menn vita fyrir fram, að stefnan hjá valdhöfunum er þessi. Er hægt að hafa grómteknari stefnu til þess að koma í veg fyrir samninga en einmitt þetta?
Hæstv. ráðh. fór að réttlæta þessi skoðanaskipti Alþfl. með því, að það hafi fleiri samþ. gerðardóm. Hann vitnaði fyrst í lög um afurðasölu bænda og segir: Þar er gerðardómur. — Jú, en það voru bændurnir, sem sjálfir voru með í að undirbúa lögin og samþykktu fyrir fram, að gerðardómur skyldi koma til greina undir vissum skilyrðum. Hæstv. ráðh. vitnaði í verðlagsráð sjávarútvegsins, sem samþykkt var með lögum í fyrra. Verðlagsráð er ekki gerðardómur, en fulltrúar sjómannanna sjálfra voru með í að undirbúa lögin og samþykktu fyrir fram, að undir vissum kringumstæðum skyldi koma til gerðardóms. Bæði þessi dæmi sýna, að þarna eru aðilarnir fyrir fram búnir að samþykkja gerðardóminn, m.ö.o.: gerðardómsmeðferðin er ekkert annað en einn liður í samningum þeirra í milli. En þessu var ekki til að dreifa í sumar. Þar var gerðardómurinn settur gegn mótmælum sjómannanna. Loks benti hæstv. ráðh. á opinbera starfsmenn og segir: Þar er gerðardómur. — Þar fór hann nú alveg með það, þegar hann fór að vitna í þetta. Opinberir starfsmenn hafa aldrei haft neinn samningsrétt, og það var ekki hægt að bera þá neitt saman við þetta, en þeir krefjast þess að fá samningsréttinn, og þeir fengu samningsrétt, sem þó getur endað með gerðardómi, og þann gerðardóm samþykktu þeir sjálfir fyrir fram. Það var því algerlega út í loftið að vitna í opinbera starfsmenn. Þetta voru einu dæmin, sem hæstv. ráðh. vitnaði í.
Fleira held ég, að ég þurfi ekki að vera að minna á, en vil að síðustu undirstrika það: Ágreiningurinn hér er um stefnu, stefnu milli flokka, um það, hvernig eigi að leysa kjaradeilur. (Sjútvmrh.: Megum við fá að heyra, hver sé stefna Framsfl.?) Ef hæstv. ráðh. hefur ekki heyrt það í umræðunum, þá sér hann það við atkvgr. um þetta frv., og það er þá eins gott fyrir hann.