27.02.1963
Sameinað þing: 33. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 457 í D-deild Alþingistíðinda. (3327)
148. mál, launakjör alþingismanna
Forsrh. (Ólafur Thors):
Herra forseti. Hv. 4. landsk. þm, hefur nú gert nokkru fyllri grein fyrir, hvað fyrir honum vakir með fsp. á þskj. 269.
Spurt er í fyrsta lagi: „Hvað hyggst ríkisstj. fyrir um lagfæringu á launakjörum alþingismanna á yfirstandandi þingi?“
Ríkisstj. hefur ekki í hyggju að gera neinar till, um það á þessu þingi, svo að það liggi alveg skýrt fyrir.
Í öðru lagi er spurt: „Hvaða upplýsinga hefur skrifstofa Alþingis aflað sér, vegna undirbúnings málsins, um launakjör og fríðindi þm. í nágrannalöndunum, og gefa þær upplýsingar vísbendingu um, hvort ástæða sé til leiðréttingar á þingfararkaupi alþm.?“
Um þetta er það að segja, að skrifstofa Alþingis hefur aflað upplýsinga um laun þm. í nokkrum nágrannalöndunum, þ. á m. í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Englandi. Upplýsingar þessar, sem miðaðar eru við launin seint á árinu 1960, voru í aðalatriðum teknar upp í grg. frv. til l. um þingfararkaup alþm., sem samið var snemma á s.l. ári að tilhlutan þingfararkaupsnefndar og í samráði við forseta Alþingis. Frv. þetta var til athugunar hjá ríkisstj., þingflokkunum og þingfararkaupsnefnd seint á síðasta þingi. Af flutningi þess varð, eins og kunnugt er, ekki, en hins vegar fengu allir þm., — ég held, að það sé áreiðanlega rétt, — allir þm. aðrir en ráðh. nokkrar kjarabætur á því ári. Ég hygg þess vegna, að flestir eða allir hv. alþm. kunni skil á þessu máli. En ég skal þó til glöggvunar minna aðeins á höfuðatriðin varðandi launakjör þm, framangreindra nágrannalanda. Hins vegar tel ég ekki ástæðu til að lesa hér upp alllanga grg. frá skrifstofunni um launakjör þm. í nágrannalöndunum, en að sjálfsögðu eiga allir hv. alþm. greiðan aðgang að þeim upplýsingum, og ef það er talið þm. til framdráttar, að menn birti það, þá sé ég ekkert athugavert við það á nokkurn hátt. Þessi meginatriði eru sem hér skal greina, það er um kjör þingmanna:
Það er í fyrsta lagi Danmörk, og hér er miðað auk þess, sem áður er greint, við grein í Nordisk kontakt um hækkun launa þm. þar seint á árinu 1961. En í Danmörku fá þm. auk grunnlauna launaviðbót til greiðslu kostnaðar. sem þingmennskan hefur í för með sér. Grunnlaunin eru tæpar 28 þús. danskra kr. og uppbæturnar nema nokkuð mishárri upphæð eftir því, hvar þm. er búsettur, allt frá 4500 og upp í 11000 danskar kr.
Í Noregi eru föst laun 26 þús. norskar kr., en auk þess fær þm. dagpeninga eftir búsetu, sem nema frá 20–45 norskum kr.
Í Svíþjóð eru föst laun tæplega 26 þús. sænskar kr. á ári. Dvalarkostnaður fyrir þá, sem búa ekki í Stokkhólmi eða grennd, er ýmist 3300 sænskar kr. eða tæplega 4300 eftir búsetu þm.
Í Bretlandi hafa þm. í neðri málstofunni £ 1000 á ári og þar að auki 450 vegna kostnaðar við þingmennsku. Þeir í efri deildinni eða lávarðadeildinni fá hins vegar 3 pund fyrir hvern dag, sem þeir mæta til funda í lávarðadeildinni.
Eins og ég gat um, eru nánari upplýsingar fyrir hendi um þetta allt saman, en ég held ekki, að við þeir einu, sem þetta snertir beint, eigum að eyða tíma þingsins í að fara að lesa þetta hér upp. Þetta eru einar 5–6 vélritaðar síður og sannast sagna þannig, að ég er ekki viss um, að menn séu neinu bættari, þó að þeir aðeins líti á það, en ég skal tryggja það, að það sé öllum til sýnis, sem þess óska.
Þá var spurt í seinni hluta b-liðar fsp., hvort þær upplýsingar, sem fyrir hendi eru, rökstyðji leiðréttingu á kaupi íslenzkra þm. Það er náttúrlega alveg augljóst, að kaup íslenzkra þm. er miklu lægra, eins og þær tölur sem ég gat um, sýna, heldur en annarra þm. En ýmsir af starfsmönnum ríkisins eru einnig miklu verr launaðir hérna en í Danmörku. Ég held, að það sé rétt munað hjá mér, að í skýrslu, sem ég fékk um þetta fyrir 1–2 árum, kom fram, að íslenzkir verkamenn höfðu heldur lægri kjör en þeir í Danmörku. Aftur á móti minnir mig, að t.d. ráðuneytisstjórar hefðu sem næst 150% hærra kaup í Danmörku en hér. Það er þetta sama, sem við eigum við að etja, við verðum að sníða okkur stakk eftir okkar vexti. Við erum fátæk þjóð, sem þurfum margt að gera og ég held, að það sé ekki einhlítt, að okkar menn, sem komast í áríðandi og sumir í valdamikil störf í þágu þjóðarinnar, miði kaupkröfur sínar við það, sem menn í svipuðum stöðum hjá öðrum þjóðum hafa. Og ég verð líka að viðurkenna, að af þeim langa kunnugleika, sem ég hef af þessum mönnum, hefur mér fundizt því mjög fjarri, að einmitt þeir, sem vandasömustu störfin vinna, séu skilningslitlir á þann kjarna, að við lifum í okkar landi, okkar fámenna þjóð og fátæka verður að borga okkur og við getum ekki gert kröfur, sem eru byggðar eingöngu á því, hvað aðrar þjóðir geta greitt sínum valdhöfum og þeim, sem ábyrgðarstörfum gegna.