31.01.1963
Neðri deild: 33. fundur, 83. löggjafarþing.
Sjá dálk 795 í B-deild Alþingistíðinda. (718)
89. mál, veitingasala, gististaðahald o.fl.
Frsm. (Benedikt Gröndal):
Herra forseti. Endurskoðun á lögum um veitingasölu og gististaðahald, sem verið hafa í gildi síðan 1926, hefur í raun og veru staðið yfir í rúmlega áratug. Tvívegis hafa verið flutt frv. á Alþ., en í hvorugt skiptið hafa þau hlotið afgreiðslu. Hygg ég, að hófuðástæðan fyrir því, að málið náði ekki fram að ganga, a.m.k. í seinna skiptið, hafi verið andstaða frá samtökum veitingamanna við nokkur atriði. Þegar sú andstaða kom fram, þótti þm. rétt að láta málið bíða og taka það til frekari athugunar.
Nú hefur enn einu sinni verið skipuð nefnd til að fjalla um þetta mál. Hún byggði starf sitt á því, sem áður hafði verið gert, sem fram hafði komið um vilja hv. þm. og þingdeilda við afgreiðslu fyrri frv. Enn fremur gerði n. sér far um að sætta sjónarmið þeirra höfuðaðila, sem um er að ræða, þ.e. veitingamanna annars vegar og samtaka starfsfólks í þessari grein hins vegar. Voru fulltrúar frá þessum samtökum í n., er gekk frá því frv., sem nú er komið fyrir þingið.
Tilgangurinn með þessari endurskoðun er í fyrsta lagi að setja ný lög í samræmi við nútímaaðstæður, þar sem gildandi lög eru um 37 ára gömul. í öðru lagi að koma betri skipan á leyfisveitingar til þessarar starfsemi. Í þriðja lagi að viðurkenna nauðsynlega flokkun fyrirtækja eftir stærð og verkefnum og þar með mismunandi kröfur, sem gera verður til þeirra. í fjórða lagi að skapa aukið aðhald og eftirlit varðandi hreinlæti og ýmsa þjónustu og tryggja, að stjórnendur séu hæfir til starfa sinna. Og í fimmta lagi hefur nú komið fram
í þessu síðasta frv. tilraun til að taka upp eftirlit með matstofum á vinnustöðum.
Í I. kafla frv. eru ýtarlegar orðaskýringar, þær sem nauðsynlegar þykja. Í II. kafla eru almenn ákvæði, sem fjalla fyrst og fremst um leyfisveitingar til þeirrar starfsemi, sem lögin eiga að fjalla um. III. kaflinn fjallar um gististaði, IV. kaflinn um veitingastaði, V. um matstofur á vinnustöðum, VI. kaflinn um gisti og veitingastaðaeftirlit, VII, kaflinn um ýmis ákvæði.
Ég sé ekki ástæðu til þess að rekja nákvæmlega efni frv., enda búið að tala fyrir því allýtarlega við 1. umr. Ég vil þó benda á, að nú er gert ráð fyrir að flokka bæði veitinga- og gististaði eftir stærð þeirra og þeim verkahring, sem hver um sig ætlar sér, og gert ráð fyrir, að hægt sé í reglugerðum og við eftirlit að taka tillit til þess. Hingað til hefur þetta allt verið undir einum hatti og hefur leitt til ýmissa árekstra og misskilnings. Þá er það að segja um leyfi, bæði gistihúsaleyfi og veitingahúsaleyfi, að til skamms tíma hafa þau verið bundin við nöfn manna. Er ætlunin að breyta þessu vg binda leyfin við þann stað, sem starfsemin á að fara fram á. Virðist vera óeðlilegt, að einstaklingar geti gengið með slík leyfi upp á vasann og sett sig niður nokkurn veginn þar, sem þeir vilja, heldur ætti leyfi að vera bundið við ákveðna starfsemi á ákveðnum stað. Þessi breyt. er gerð með frv., sem hér liggur fyrir.
Eitt af stærstu atriðunum, sem breytt er, er gisti- og veitingastaðaeftirlit. Þetta eftirlit hefur um langt árabil verið í höndum Ferðaskrifstofu ríkisins. Nú er lögð til sú breyt., að svo verði ekki framvegis, heldur verði landlækni falið þetta eftirlit og annist það eftirlitsmaður undir hans stjórn. Höfuðástæðan fyrir þessari breyt. er sú, að með vexti ferðaskrifstofunnar hefur hún sjálf orðið einn stærsti viðskiptavinur gisti- og veitingahúsa í landinu, vegna þess að hún semur um gistingu og greiðasölu fyrir hönd stórra hópa af ferðamönnum, sem á hennar vegum eru. Er því augljóst, að ekki er sanngjarnt að láta stærsta viðskiptavininn jafnframt vera hinn opinbera eftirlitsmann. Nauðsynlegt er, að þetta eftirlit sé mjög strangt, bæði af hreinlætisástæðum og menningarástæðum.
Þar sem héraðslæknar eða heilbrigðisnefndir hafa aðstöðu til að annast þetta eftirlit, eins og nú er t.d. í Reykjavík og fleiri stórum stöðum, er sjálfsagt, að svo verði áfram. En í stað þess, að ferðaskrifstofan ráði til þess mann hluta úr ári, er nú gert ráð fyrir, að það sama verði gert undir yfirstjórn landlæknis.
Þá vil ég vekja athygli á því nýmæli, sem felst í V. kafla frv.. en þar er gert ráð fyrir nokkru eftirliti með matstofum á vinnustöðum. Aðrar þjóðir hafa fyrir löngu sett lagaákvæði um slíkt eftirlit. Í frv. ríkir sú hugsun, að sama eftirlit varðandi hreinlæti og aðrar óhjákvæmilegar kröfur nái til matstaða á vinnustöðum, þar sem 30 manns eða fleiri starfa, og nær til veitingastaða. Hlýtur að vera augljóst, að fólk á sömu kröfu um, að fylgzt sé með hreinlæti og öðru á slíkum matstofum og á veitingastöðum, sem menn ganga inn á.
Þá eru ákvæði um, að heimilt skuli vera að nota slíkar matstofur fyrir hvers konar samkomur fyrir starfsfólk það, sem notar þær í vinnu sinni, án þess að leyfi komi til, en ekki megi leigja þær til annars samkomuhalds eða veitingasölu nema að fengnu veitingaleyfi skv. lögum þessum. Ég vil benda á, að þetta er eingöngu takmörkun á leigu, en ekki á láni. Ef fyrirtæki vilja styðja félagslíf á þeim svæðum, þar sem þau starfa, með því að veita húsnæði til frjálsra afnota hópum manna eða samtökum, er þeim það frjálst. Ef þau taka peninga fyrir slíka leigu og stunda veitingasölu, þá eru þau raunverulega að annast sömu starfsemi og venjulegir veitingastaðir og eiga að lúta sama eftirliti og sömu lögum og slík starfsemi. — Ég sé ekki ástæðu til að fara ýtarlegar út í frv., nema tilefni gefist til. Samgmn. hefur farið yfir frv. vandlega og mælir með því, að það verði samþ. með 2 brtt., sem gerð er grein fyrir á þskj. 171, en þar er raunverulega um leiðréttingar að ræða, en ekki efnisbreytingar.