04.04.1966
Efri deild: 60. fundur, 86. löggjafarþing.
Sjá dálk 2010 í B-deild Alþingistíðinda. (1322)
100. mál, Háskóli Íslands
Menntmrh. (Gylfi Þ. Gíslason):
Herra forseti. Þetta frv. er komið frá hv. Nd. og var samþ. þar með shlj. atkv. fyrir fáum dögum, eftir að hv. menntmn. þeirrar d. hafði einróma mælt með samþykkt þess og raunar gert á því eina breytingu, sem ég skal gera grein fyrir á eftir.
Í þessu frv. felst það, að stofnuð verði þrjú ný prófessorsembætti við heimspekideild háskólans, þ.e.a.s. embætti í ensku, almennri sagnfræði og í Norðurlandamálum, einkum dönsku, og auk þess eitt embætti í lagadeild, í réttarsögu.
Stofnun hinna þriggja embætta í heimspekideild stendur í nánu sambandi við endurskipulagningu B.A.-námsins við háskólann, en ný reglugerð um B.A.-námið var gefin út s.l. sumar, og var framkvæmd þeirrar nýju reglugerðar hafin á s.l. hausti. Með þessari reglugerð er B.A.-námið aukið mjög verulega frá því, sem átt hefur sér stað hingað til, og er það höfuðtilgangur aukningarinnar og skipulagsbreytingarinnar, að háskólinn skuli framvegis taka að sér að fullmennta kennara til kennslu í íslenzkum framhaldsskólum.
Í hugvísindagreinum fer hið aukna B.A.-nám fram innan heimspekideildar, en í raunvísindagreinum innan verkfræðideildar. Þegar þessi ákvæði verða komin til fullra framkvæmda, hefur sú mikla breyting orðið á íslenzkri kennaramenntun, að háskólamenntun framhaldsskólakennara er þá einnig komin inn í íandið og háskólinn hefur þá tekið það verkefni að sér. Það er kunnara en frá þurfi að segja, að fyrir nokkrum árum samþykkti Alþingi ný lög um kennaraskólann; sem bæði juku mjög verkefni happs og bættu skipulag hans, ekki hvað sízt með þeim hætti, að skólanum var heimilað að brautskrá stúdenta, þannig að þau kennaraefni, sem vilja halda áfram námi til háskólanáms, geta búið sig undir háskólanám í kennaraskólanum og síðan haldið áfram í öllum deildum háskólans. En með þessari nýju B.A.-reglugerð frá því í sumar er opnaður sérstakur möguleiki fyrir kennaraefni að halda áfram á sínu sérsviði, þ.e. að öðlast háskólamenntun sem framhaldsskólakennarar innan vébanda háskólans.
Enska er það erlenda tungumálið, sem aðallega er lögð stund á í B.A.-deildinni. Danska er það mál, sem þar kemur næst, og almenn sagnfræði er veigamikil kennslugrein þar. Þess vegna hefur þótt nauðsynlegt, að kennsla þessara höfuðgreina sé í höndum prófessors.
Um prófessorsembættið í lagadeild, réttarsöguembættið, er það að segja, að réttarsaga er ein mikilvægasta grein íslenzkrar lögfræði og sagnfræði. Þar eru geysimörg rannsóknarverkefni óunnin, og hefur því þótt eðlilegt, að efnt verði til sérstaks prófessorsembættis á því sviði.
Stofnun þessara fjögurra embætta er liður í svonefndri tíu ára áætlun háskólans um fjölgun háskólakennara. Háskólaráð gekk frá þessari tíu ára áætlun á árinu 1964, og hefur ríkisstj. samþ. að beita sér fyrir framkvæmd hennar.
Fyrsta embættið skv. þessari áætlun hefur þegar verið lögfest, prófessorsembættið í lífeðlisfræði, sem var lögfest á árinu 1964. Þau fjögur embætti, sem þetta frv. gerir ráð fyrir, voru fjögur næstu embætti í áætluninni, og gert ráð fyrir, að þau yrðu stofnuð á árunum 1964–1966.
Hv. Nd. gerði þá breytingu á frv., að bætt var inn í það ákvæði um eitt prófessorsembætti enn í heimspekideild háskólans, í sagnfræði, og kemur það fram í áliti hv. menntmn. Nd., að sú d. hefur ætlazt til þess, að þeim nýja prófessor yrði sérstaklega falið að annast kennslu í íslenzkri nútímasögu. Mundi ég líta þannig á, ef þetta ákvæði næði fram að ganga, að menntmm. væri skylt að auglýsa embættið sem kennslu- og rannsóknarembætti í íslenzkri nútímasögu.
Ég vona, að með þessu móti sé meginefni þessa frv. skýrt, og leyfi mér þess vegna að leggja til, herra forseti, að málinu verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og hv. menntmn.