02.11.1966
Sameinað þing: 7. fundur, 87. löggjafarþing.
Sjá dálk 195 í D-deild Alþingistíðinda. (2274)
12. mál, endurkaup Seðlabankans á framleiðslu- og hráefnavíxlum iðnaðarins
Dómsmrh. (Jóhann Hafstein):
Herra forseti. Það eru aðeins örfá orð, sem ég þarf að segja að þessu sinni, og skal aðeins binda mig við efni þáltill., sem er hér til umr., þ.e.a.s. um endurkaup á víxlum iðnaðarins.
Ég furða mig alveg stórlega á tali hv. 5. þm. Reykv. nú og reyndar á fyrri þingum um þessa margendurgengnu þáltill. um endurkaup Seðlabankans á afurða- eða framleiðsluvíxlum iðnaðarins, og það er vegna þess, að ég fellst á það með öðrum, að þessi hv. þm. sé öðrum mönnum ekki óskynsamari. En hvernig má þetta vera, að hann komi hér ár eftir ár og tali eins og hann talar um þessi mál? Ég hlýt að draga þá ályktun, að manninum sé með öllu óljóst efni þess máls, sem hann er að tala um, hann viti bókstaflega ekki um fyrirkomulag þessara. lánsfjármála og eðli þeirra og hafi ekki á mörgum árum getað gert sér grein fyrir þeim. Hann segir, að reglur Seðlabankans um endurkaup afurðavíxla iðnaðarins frá því í marzmánuði í vor séu allt of þröngar, komi iðnaðinum að engu gagni. Þetta er ekki rétt, því að þær eru þegar farnar að koma honum að nokkru gagni, þótt ekki sé að miklu gagni. Og hann vitnar til ályktana funda iðnrekenda og iðnaðarmanna um það, að þeir vilji rýmka reglurnar, þeir vilji fá meiri lán. Það þýðir ekki að svara svona hérna. Hver er skoðun þessa hv. þm. á því, af hverju þessar reglur koma ekki að gagni? Hann segir, að það eigi að veita iðnaðinum endurkaupalán eins og sjávarútvegi. Ég bið hann að nefna einhver dæmi þess, að einhver íslenzkur iðnaður, og ég er þá ekki að tala um fiskiðnað, sé sambærilegur við sjávarútveg. Þess þarf ekki, segir hann. Ég endurtek þessa spurningu: Nefni hann bara eitt einasta dæmi. Sjávarútvegurinn er, eins og ég sagði, þannig vaxinn, að það liggja stórar birgðir í frystihúsum og fiskvinnslustöðvum, og það er hægt að hafa eftirlit með þessum birgðum. Það er vitað, hvað þessar birgðir kosta í erlendum gjaldeyri, og á tilteknum tíma kemur þessi erlendi gjaldeyrir inn í bankana og vörurnar eru veðsettar bönkunum og þeir geta tekið af þessum erlenda gjaldeyri sinn hlut, sem þeim var veðsettur. Hvað er sambærilegt í iðnaði við þetta?
Nei, hv. 5. þm. Reykv. nefndi ekkert dæmi. En ég nefndi dæmi þess, að það væri hægt að veita iðnaðinum aðstoð með endurkaupum á framleiðsluvíxlum, þó að það væri ekki sambærilegt við sjávarútveginn. Ég nefndi dæmi um þann iðnað, sem hefur mikla framleiðslu, hefur stóra lagera, sem eru mjög dýrir og hægt væri að hafa eftirlit með og veðsetja bönkunum, iðnað, sem framleiðir dýra vöru og á einnig framleidda vöru á dýrum lagerum, sem hægt er að fylgjast með af hálfu bankanna og taka veð í. Þannig er þetta hægt, og þannig hefur þetta verið gert. En þetta er ekki í mjög umfangsmiklum mæli í hinum víðgreinda íslenzka smáiðnaði. Og ég hef margsagt, að þetta kemur fyrst og fremst einstökum stóriðnaði að gagni og þess vegna ekki iðnaðinum í heild, og ég nefndi fleiri dæmi. Það má kannske finna aðrar aðferðir til endurkaupa fyrir iðnaðinn heldur en gilda hjá sjávarútvegi og landbúnaði og ég nefndi það, að Framkvæmdabankinn hefði farið inn á þá leið til þess að aðstoða framleiðendur á vélum, frystivélum og öðrum vélum, vélaiðnaðinn. Þá hefði Framkvæmdabankinn keypt víxla, sem þessir framleiðendur hefðu lánað, sem svarar til nokkurs hluta af andvirði þeirra véla, sem Pétur og Páll kaupa í landinu, eru samþykkjendur að víxlunum og framleiðendurnir eru útgefendur. Þessar vélar eru kannske í dag hjá fyrirtæki Jóns Jónssonar, en eftir nokkrar vikur eru þær hjá öðru fyrirtæki annars manns. Og það hefur ekki þótt fært í mörgum tilfellum að taka veð í slíkum lausafjármunum. En þarna fór Framkvæmdabankinn þá leið að taka upp samninga við tryggingafélögin að tryggja þessa víxla, og það hafa þau gert. Og þegar það form var komið á hjá Framkvæmdabankanum í sambandi við þessa víxla, endurkeypti Seðlabankinn þá. Þá var fengið að þessu leyti alveg nýtt form, sem hvergi þekkist á sviði sjávarútvegs eða landbúnaðar, en þó form, sem gerði það mögulegt, að Seðlabankinn gat endurkeypt þessa víxla. Þetta eru dæmi, sem ég hef nefnt, en hv. 5. þm. Reykv. á eftir að nefna dæmin, sem ég spurði hann um.
Svo vil ég að lokum leggja áherzlu á það, að ég sagði fyrir viku, þegar þetta mál var til umr., að reynslan virtist alveg staðfesta það, að þetta endurkaupaform á sama grundvelli og til sjávarútvegs kæmi ekki til með að gagna iðnaðinum og hefði ekki gagnað iðnaðinum í heild, og þess vegna væri Seðlabankinn að reyna að skapa og finna út nýjar lánareglur, sem gerðu honum mögulegt með sínu fjármagni að aðstoða iðnaðinn, sem hann getur ekki gert, af hve miklum vilja sem hann er gerður, í sama formi og á sér stað á sviði sjávarútvegs og landbúnaðar.
Það þýðir ekki ár eftir ár að koma með till. eins og þessar út í bláinn. Aðalefni málsins er að reyna að gera sér grein fyrir því, að það er vilji ríkisstj. og hún hefur unnið að því á margvíslegan veg, sem ég lýsti hér fyrir viku, að efla lánsfjáraðstöðu iðnaðarins. fjárfestingarlán, rekstrarlán, breyta lausaskuldum í föst og umsamin lán, hefja endurkaup, að svo miklu leyti sem hægt er, með sérstöku formi frá Framkvæmdabankanum, og í samráði við Seðlabankann að finna raunverulega úrlausn þess máls, að iðnaðurinn geti vegna þess, hvernig hann er upp byggður, með öðrum ráðum fengið meiri rekstrarlán frá Seðlabankanum sjálfum en hann fram til þessa hefur fengið.