07.12.1967
Sameinað þing: 17. fundur, 88. löggjafarþing.
Sjá dálk 194 í D-deild Alþingistíðinda. (2787)
63. mál, vantraust á ríkisstjórnina
Pálmi Jónsson:
Herra forseti. Góðir áheyrendur. Till. sú til þál., sem hér er til umr. um vantraust á ríkisstj., felur vissulega ekki í sér neina nýlundu um vinnubrögð hv. stjórnarandstæðinga. Hún er ekki heldur flutt vegna þess,. að líklegt sé, að hún hafi áhrif á lífdaga hæstv. ríkisstj., heldur einungis til þess að skapa æskilegan vettvang fyrir pólitíska herlúðra stjórnarandstöðunnar, sem nú skulu gjalla um land allt.
Í umr. í gærkvöld fékk þjóðin eins konar vasaútgáfu af þeim málflutningi, sem glumið hefur frá talsmönnum stjórnarandstöðunnar hér á hv. Alþ. síðustu tvær vikur. Þar gat hver, sem á hlýddi, sannfærzt um það, að jafnt í málflutningi sem starfsaðferðum af öðru tagi teygja framsóknarmenn sig ætíð feti framar forustumönnum Alþb. um óbilgirni og pólitískan loddaraleik. Þetta sannaði þó einkum ræða hv. 1. flm. vantrauststill., Eysteins Jónssonar, sem var óvenjulegt samsafn af rangfærslum og brigzlyrðum um svik, ósannindi og klækjabrögð. Öll meginatriði í ræðu þessa hv. þm. voru hrakin af ræðumönnum stjórnarflokkanna þegar í gærkvöld, og mun ég ekki víkja að henni mörgum orðum.
Svo sem kunnugt er, er þessi vantrauststill. flutt í sambandi við gengisfellingu íslenzku krónunnar. Í ræðum hv. stjórnarandstæðinga
hefur hvað eftir annað gætt fullyrðinga um það, að stjórnarstefnan og verðbólguþróunin innanlands hafi ráðið mestu um það, hvað krónan féll. Hér skal ekki gert lítið úr þeim vandamálum, sem verðbólgan hefur valdið. Hitt er þó öllum ljóst, sem viðurkenna staðreyndir, að aðrar orsakir hafa fyrst og fremst þar um valdið. Það afsanna hvorki reiknikúnstir um, að ekkert verðfall hafi orðið, um leið og verðmæti útflutningsins hefur minnkað um 1500—2000 millj. á einu ári, né handahófskenndar og ósamhljóða fullyrðingar um það, hve mikið hafi þurft að fella krónuna til samræmis við fall pundsins. Af þessu tali hv. stjórnarandstæðinga mætti hins vegar ætla, að þeir hafi á undanförnum árum staðið fast á verðinum til þess að sporna við því, að verðgildi krónunnar rýrnaði. Því verður víst harla erfitt að finna nokkurn stað, heldur þvert á móti. Baráttuaðferðir hv. stjórnarandstæðinga hafa á þessum árum einkennzt af ábyrgðarleysi og kröfugirni og þeim pólitísku markmiðum að skapa vandamál, sem verða mættu ríkisstj. örðug viðfangs, og þá ekki skirrzt við, þó að sú barátta hafi orðið til þess að grafa undan verðgildi gjaldmiðilsins. Í þeim leik hefur Framsfl. vissulega leikið það sérstæða hlutverk, sem ýtarlega var lýst af hæstv. viðskmrh. hér í gærkvöld.
Það er að sjálfsögðu augljóst, að hin nýja gengisskráning markar alvarleg þáttaskil í efnahagsmálum þjóðarinnar. Hún mun þó treysta mjög stöðu útflutningsatvinnuveganna og bæta samkeppnisaðstöðu innlendrar framleiðslu gagnvart erlendum innflutningi. Það má því vænta þess, að nýtt líf færist í atvinnulífið, en blómlegt atvinnulíf er öruggasta undirstaða afkomu launþega og þjóðarinnar allrar. Útflutningur landbúnaðarvara verður nú auðveldari og markaðsverð þeirra erlendis færist nær framleiðslukostnaðarverði.
Vegna spurninga, sem fram hafa komið hér á hv. Alþ. frá stjórnarandstæðingum um það, hvernig hækkanir á rekstrarvörum kæmu niður á bændastéttinni, er rétt að taka fram, sem raunar allir ættu að vita, að eftir framleiðsluráðslögunum fá bændur ársfjórðungslega teknar inn í verðlagsgrundvöllinn hækkanir, sem verða á rekstrarvörum og kauptöxtum viðmiðunarstéttanna. Það er svo annað mál, að ýmsar hækkanir koma illa við bændur, og þeir þurfa auðvitað að taka á sig sína bagga, eins og aðrir þegnar þjóðfélagsins. Væri hins vegar farið eftir því kerfi, sem gilti á vinstristjórnarárunum, þegar Framsfl. hafði æðstu völd landbúnaðarmála í sínum höndum, fengju bændur ekki þessa leiðréttingu nema einu sinni á ári, og væri svo að öllum líkindum enn, ef forustu sjálfstæðismanna hefði ekki notið við. Hér er aðeins um að ræða eitt dæmi af mörgum, sem núv. stjórn hefur haft forustu um að breyta til hagsbóta fyrir bændastéttina. Þær breytingar hafa ekki einungis orðið á framleiðsluráðslögunum, heldur einnig á mörgum öðrum sviðum. Þetta hefur átt sinn mikla þátt í því að gera bændum kleift að hefja þá miklu sókn til framfara í ræktun, tæknibúnaði og húsabyggingum, sem hvarvetna blasa við í sveitum landsins og hafa orðið miklu stórfelldari en forustumenn bænda sjálfir gerðu áætlun um að þyrftu að verða. Bændur munu því yfirleitt gera sér ljóst, að það væri ekki þeim til hagsbóta, að skipt væri um forustuhlutverk í landbúnaðarmálum, og hygg ég, að þeir hafi staðfest þá skoðun í kosningunum s.l. vor. Ég tel því ekki líkur til, að bændur mundu yfirleitt fagna því, hvorki framsóknarbændur né aðrir, að þessi vantrauststill. væri samþ. Þeir mundu ekki telja ávinning að því að fá aftur gömlu framsóknarúrræðin. Hitt er svo önnur saga, að s.l. 2 ár hafa verið bændum erfið vegna árferðis, einkanlega norðan- og austanlands. Vegna kals í túnum og vorkulda hafa þeir bæði mátt þola mikið tjón og aukinn tilkostnað. Það er sú gamla saga okkar kæra lands, að veðurfarið getur ýmist verið blítt eða strítt. Það er því eitt hið mikilvægasta viðfangsefni bænda sjálfra, sem og hinna, sem með forustu fara í málefnum þeirra, að gera enn stór átök til þess að treysta stöðu landbúnaðarins gegn sveiflum í árferði.
Hv. þm. Framsfl. þrástagast á því, að hæstv. ríkisstj. hafi ekki traust þjóðarinnar og útilokað sé, að hún hefði unnið kosningarnar í vor, ef hinn hrekklausi almúgi, sem þeir nefna svo, hefði séð fram á lausn þess efnahagsvanda, sem nú er við að glíma Að minni hyggju snerust kosningarnar í vor ekki hvað sízt um það, hverjum þjóðin treysti bezt til að takast á við þau óvenjulegu vandamál, sem þá þegar blöstu við, sem og þau, sem upp kynnu að koma. Ef kjósendur hefðu verið gæddir þeirri spádómsgáfu að sjá fyrir alla þá óvæntu erfiðleika, sem steðjað hafa að íslenzku efnahagslífi, eftir því sem á árið hefur liðið, er víst, að fáir hefðu sett traust sitt á Framsfl. þeim til úrlausnar. Þjóðin þekkir sögu Framsfl. og starfsaðferðir. Enginn flokkur er eins ber að óheilindum í samstarfi við aðra flokka, enginn flokkur hefur jafnoft hlaupizt úr ríkisstj. til að losna við þá ábyrgð, sem því fylgir að taka ákvarðanir um lausn meiri háttar vandamála. Á honum hvílir því hvort tveggja, vantrú annarra flokka vegna óheilinda í samstarfi og vantrú þjóðarinnar til þess að ráða fram úr torleystum vanda málum. Enda þótt kjósendur hefðu í vor séð fyrir hin stórauknu og óvæntu efnahagsvandamál nú, má telja fullvíst, að það hefði ekki orðið til þess að fjölga atkv. Framsfl. í kosningunum, miklu fremur til að fækka þeim.
Hv. þm. Ingvar Gíslason lauk ræðu sinni í gærkvöld með því að segja, að rjúfa verði sjálfheldu íslenzkra stjórnmála. Hv. þm. mun hafa runnið til rifja hin pólitíska sjálfhelda Framsfl., og var það mjög að vonum. Til þess að einhverjar vonir séu til, að flokkurinn komist úr þeirri sjálfheldu verður hann að sýna meiri ábyrgð í störfum, meiri heilindi í samstarfi við aðra, meira raunsæi í málflutningi og síðast en ekki sízt að viðurkenna staðreyndir. Yrðu þessi hughvörf hjá Framsfl., væru fyrst líkur til, að honum tækist að feta sig út úr sinni pólitísku sjálfheldu.
Við þau þáttaskil, sem nú eru í íslenzku efnahagslífi, er það höfuðnauðsyn, sem skiptir meginmáli, að sá ávinningur, sem gengisbreytingunni fylgir, verði varanlegur. Enda þótt nokkuð þrengist að um sinn sem óumflýjanlegt var, til hvaða ráða sem gripið hefði verið, má binda vonir við það, að nú renni upp nýtt skeið uppbyggingar og framfara, nýtt tímabil, sem leiði af sér áframhaldandi sókn til aukinnar velmegunar. En það gerist þó því aðeins, að grundvöllur sá, sem lagður er með þessari gengislækkun, verði ekki rofinn með ótímabærum kröfum og ringulreið ófriðar í landinu.
Hv. þm. Hannibal Valdimarsson sagði í gærkvöld, að það væri sameiginlegt áhugamál ríkisvalds, atvinnurekenda og verkafólks, að gengisfellingin treysti varanlega grundvöll atvinnuveganna. Þetta eru sönn orð og drengilega mætt. Ég leyfi mér því að láta í ljós miklar vonir um það, að þau fjölmennu og valdamildu launþegasamtök, sem þessi hv. þm. er forseti fyrir, sýni fullan skilning á því, hvað hér er í húfi og láti ekki egnast af pólitískum flugumönnum til óhappaverka.
Vinnan er móðir auðæfanna, segir gamalt spakmæli. Þjóðin hefur á undanförnum árum lyft Grettistaki með vinnu sinni, kjarki til framkvæmda og atorku. Möguleikar framtíðarinnar eru miklir. Með aukinni þekkingu nýrri tækni og þróttmiklu átaki huga og handar mun þjóðinni takast að vinna nýja sigra, akapa ný og vaxandi verðmæti úr þeim auðlindum, sem felast í landinu sjálfu og hafinu umhverfis það. Nýjar atvinnugreinar munu dafna og aukin verkkunnátta leiða til vaxandi framleiðni. Við getum því leyft okkur bjartsýni, en við þurfum einnig að temja okkur raunsæi. Í þeim tímabundnu erfiðleikum, sem nú er við að etja, verðum við að setja hagsmuni morgundagsins ofar hagsmunum dagsins í dag. Framtíðarheill þjóðarinnar veltur á því, að þær ráðstafanir, sem nú eru gerðar í efnahagsmálum, verði ekki brotnar niður með óraunhæfum kröfum og pólitísku vopnabraki valdasjúkra stjórnmálaforingja, sem leiði til allsherjarátaka. Þegar þið, hlustendur góðir. heyrið herhvöt hv. stjórnarandstæðinga, þá hugleiðið framtíðarstöðu okkar þjóðfélags, hugleiðið, hve hagsmunir okkar Íslendinga allra eru samtengdir, hugleiðið hin miklu tækifæri, sem okkar bíða, ef vel og skynsamlega er á málum haldið. Þá munið þið hlýða kallinu. Þið látið hina pólitísku valdastreitumenn standa eina á vígvellinum.