14.04.1969
Neðri deild: 76. fundur, 89. löggjafarþing.
Sjá dálk 1002 í B-deild Alþingistíðinda. (1133)
117. mál, Háskóli Íslands
Menntmrh. (Gylfi Þ. Gíslason):
Herra forseti. Maður á að sjálfsögðu von á ýmsu frá pólitískum andstæðingum sínum, en að þm. skuli ekki geta haft rétt eftir með nokkurra mínútna millibili það, sem sagt er hér í þessum ræðustól, þangað til þeir koma þangað sjálfir, verður að teljast með nokkrum ólíkindum og raunar mjög óvenjulegt.
Hv. síðasti ræðumaður sagði, að ég hefði í ræðu minni viðhaft svigurmæli um Háskólann. ráðizt á Háskólann, og lagði síðan út af því með þeim hætti, að ég virtist eiga í einhverjum deilum við Háskólann. Ég veit. að allir aðrir, sem á ræðu mína hlustuðu, heyrðu ekkert slíkt í henni. Ég deildi ekki á Háskólann í einu einasta orði. Ég gagnrýndi prentaða álitsgerð fjögurra kennara í heimspekideildinni, helmings heimspekideildarinnar, og þetta leyfir hv. þm. sér að kalla árás á Háskólann í heild og sönnun fyrir einhverjum deilum milli mín og Háskolans. Ég segi: Þetta er furðulegur málflutningur. Það kann vel að vera. að við eigum öll eftir að lesa hann í Þjóðviljanum í fyrramálið. En það er þá hv. þm. og ritstjóra til lítils sóma, ef hann lætur sér ekki nægja að hafa rangt eftir hér, heldur ætlar sér að halda þeim málflutningi áfram í blaði sínu. Auðvitað ber hér að greina á milli þess, sem ég sagði og taldi mig hafa rökstutt um skriflegt álit helmings heimspekideildarinnar, og einhvers ágreinings milli mín og Háskólans. sem raunar er eingöngu til í hans huga. Ég hef ekkert frv. flutt hér varðandi Háskólann þau 12 ár, sem ég hef verið menntmrh., sem hefur ekki haft fullan stuðning Háskólans. Þetta er í fyrsta skipti, sem deild úr Háskólanum, og raunar aðeins hálf deild úr Háskólanum. beitir sér gegn máli, sem ég flyt hér. Ég vil enn benda á það, að þetta frv. hafði stuðning Háskolans. Þegar ég sagði það í framsöguræðu hér á s.l. hausti, sem ég ekki man, að ég hafi talað við Háskólann. þá átti ég auðvitað við háskólaráðið, enda hafði málið þá stuðning háskólaráðs. Í því formi. sem málið er nú af hálfu meiri hl. hv. menntmn., hefur málið stuðning háskólaráðs og lagadeildar, þeirrar deildar, sem hinn nýi starfsmaður á að starfa í. Ber þetta vott um einhvern ágreining milli mín og Háskólans? Þetta er furðulegt tal, vil ég leyfa mér að segja.
Nei, það eru engin sambúðarvandamál milli mín og Háskólans. Það eru engin sambúðarvandamál milli mín og háskólaráðs, ekki milli mín og nokkurrar deildar í Háskólanum, nema það er ágreiningur um þetta mál á milli mín og helmings heimspekideildarinnar. Ég sé enga ástæðu til að draga dul á það, að mér hefur mjög mislíkað, hvernig heimspekideildin eða þessi helmingur hennar hefur komið fram í þessu máli. Það er gerð tilraun til að spilla hugmynd, sem ég taldi mjög góða og mér til mikillar ánægju hef orðið var við, að hann sjálfur, hv. þm., telur í eðli sínu og efnislega séð vera góða og skynsamlega. Ég skildi orð hans, sem sögð voru með brosi á vör, um sambúðarvandamálin í Háskólanum, á þann veg, að hann hafi auðvitað verið að víkja að sambúðarvandamálum í heimspekideildinni, sem m.a. komu fram í því, að deildin gat ekki um þetta mál frekar en önnur orðið sammála og klofnaði því til réttra helminga.
Þá verð ég að leiðrétta þann algera misskilning hv. þm.. þar sem hann vitnaði í 12. gr. háskólalaganna, að þau ákvæði, sem þar er um að tefla, geta ekki átt við í þessu tilfelli. Þau ákvæði fjalla um heimild stjórnvalda, menntmrn. og Háskólans í sameiningu, að kveðja mann til embættis við Háskólann án lagasetningar, án sérstakrar lagasetningar. Þessi grein heimilar menntmrh., háskólaráði og háskóladeild í sameiningu að kveðja viðurkennda fræðimenn til starfs við Háskólann, án þess að Alþingi fjalli um, án þess að flutt sé sérstakt frv. um það efni. Mér datt aldrei í hug að stinga upp á því, að sú aðferð yrði höfð í þessu tilfelli. Það var hægt fræðilega séð. Sú hugmynd kom fram. Ég hef aldrei verið fús til þess að nota hana í þessu tilfelli, hef talið það óeðlilegt. Rektor var mér algerlega sammála um það. Þess vegna var sá kostur tekinn að flytja um það sérstakt frv., þannig að það, sem þm. sagði í ræðu sinni áðan og raunar í grg., er algerlega út í bláinn og á fullkomnum misskilningi byggt. Hann rökstuddi skyldu mína til þess að bera málið undir heimspekideild með þessu ákvæði. Það fellur alveg um sjálft sig. Sá aðili, sem ég eða menntmrn. á að skipta við, er háskólaráðið. Það metur síðan, hvort það sér ástæðu til að bera það undir deild eða ekki. Það gerði það ekki í haust. Það kaus að gera það, þegar háskólaráð fékk málið sent frá menntmn., og var auðvitað fullkomlega frjálst að því.
Hv. þm. hafði tilhneigingu til að gera mikið úr gagnrýni minni, ádeilu minni, á áliti helmings heimspekideildarinnar, sem er prentað sem fskj. með meirihlutanál. En hafi honum fundizt orð mín um þetta efni vera stór, eftir að ég hef sýnt fram á, að umsögnin er röng að tvennu leyti, vægast sagt villandi, hvað má þá segja um hans eigin ummæli, þar sem hann telur frv. í því formi, sem það er núna, algera fjarstæðu? Hann kallar það skoplegt. Hann kallar það nánast skrípafrv. Hvaða frv. er þetta? Þetta er frv., sem Háskóli Íslands, háskólaráð og lagadeild, stendur að. Hann uppnefnir till. Háskólans til Alþ. algera fjarstæðu og líkir henni við skop. Það mundi hvergi þekkjast nokkurs staðar annars staðar, segir hann, að ættfræði sé flokkuð undir lögfræði. Það er eflaust rétt. Ég og ríkisstj. vildum hafa embættið í heimspekideildinni, um það erum við væntanlega sammála, og svo næsta hliðstætt embætti í læknadeildinni. Um það erum við líka sammála. Það, sem hann kallar hér fjarstæðu og skrípamennsku, eru till. sjálfs háskólaráðs og lagadeildar Háskólans. Þetta vildi ég aðeins minna á. Ég taldi það þó réttara, eins og allt er í pottinn búið, að fara eftir till. Háskólans í þessu efni, þó að ég sjálfur, — og það á raunar við ríkisstj. alla, — sé ekki alls kostar ánægður með það. En í þessu efni töldum við í ríkisstj. rétt að láta Háskólann ráða þessum hluta málsins, að sjálfsögðu í trausti þess, að um aðalatriði málsins, að Einar Bjarnason skuli gerður að prófessor, sé samstaða milli ríkisstj., háskólaráðs og lagadeildar. Upp úr hinu legg ég miklu minna, þó að hv. þm. kalli frv. algera fjarstæðu og nánast skrípamennsku.